Het succesverhaal van Brazilië

Brazilië heeft onder aanvoering van President Da Silva een indrukwekkende opmars gemaakt op het wereldtoneel, zowel in economisch als in politiek opzicht. Lang werd over Brazilië gesproken als “dat land dat altijd groots potentieel zal hebben” en zette de enorme groei van China en India de Zuid-Amerikaanse kolos in de schaduw. De afgelopen jaren is de groei echter sterk toegenomen en ondanks de wereldwijde recessie loopt Brazilië voor.

Volgens de Wall Street Journal zijn tussen 2005 en begin 2008 meer dan twintig miljoen Brazilianen tot de middenklasse toegetreden waarmee nu de helft van de bevolking op een maandinkomen van 635 dollar of meer leeft—en dat heet een goed inkomen in Brazilië. “De nieuwe middenklasse heeft een verdubbeling van de binnenlandse markt voor cosmetica, thuiselektronica en computers aangedreven sinds 2002,” schrijft de krant. Wellicht nog belangrijker is dat het land rijk is aan grondstoffen en geprofiteerd heeft van de toenemende vraag naar sojabonen, ijzererts, hout en koper.

Die vraag komt voornamelijk uit China dus pleit Da Silva voor vrijhandel. Nog niet zo lang geleden wikkelde zijn land zich in protectionisme in de vorm van hoge importtarieven maar een bescheiden economische groei van 1,3% gedurende het laatste kwartaal van 2008 deed ook Da Silva inzien dat Brazilië zich niet van de rest van de wereld kan afkeren. Washington begrijpt tegelijkertijd het nut van nauwere banden met Brazilië nu het land over aanzienlijke olievoorraden blijkt te beschikken wat het een aantrekkelijk alternatief maakt voor bijvoorbeeld Venezuela.

Dat betekent echter niet dat Brazilië zich geheel overgeeft aan de vrije markt. In tegendeel, wat het land volgens Time interessant maakt is wat haar president “de financiële strategie van de toekomst” noemt; wij zouden hier wellicht “kapitalisme met een menselijk gezicht” tegen zeggen: hoge exporten en de import van multinationals enerzijds en strikte financiële regulering en inkomensverdeling anderzijds.

Ook wanneer het op buitenlands beleid aankomt stelt de voorman van de Braziliaanse sociaal-democraten zich pragmatisch op. Zo zorgde Da Silva niet alleen voor een goede verstandhouding met de Verenigde Staten maar zocht hij ook betere banden met het Venezuela van Hugo Chávez. Wanneer een Zuid-Amerikaans land in aanvaring dreigt te komen met Amerika springt Brazilië tussenbeide en toont het zich een verantwoordelijke internationale speler. In Foreign Policy wijdt David J. Rothkopf het succes van Brazilië niet alleen aan President Da Silva maar meer nog aan zijn minister van buitenlandse zaken, Celso Amorim. Hij heeft ’s lands voorsprong in duurzame energie om weten te zetten in internationale invloed en de BRIC, het losse samenwerkingsverband met Rusland, India en China, betekenis gegeven door met één stem te spreken wanneer het om handel en diplomatie gaat. Brazilië is de partner die het meest van de alliantie profiteert: de andere drie landen hebben op zich voldoende economische en militaire kracht om een plaats aan de tafel op te eisen maar Brazilië werd vaak vergeten. Niet meer.

De Financial Times riep het land daarom op geheel Latijns-Amerika “weer op de weg naar de toekomst zetten,” want geen andere mogendheid op het continent is ertoe in staat aldus de krant. Dat is erg kort door de bocht: ook Colombia en Mexico hebben, als Spaanstalige landen, grote invloed in de regio maar Brazilië is zonder meer de nieuwe supermacht van Zuid-Amerika en daar is het zich goed van bewust.

Rothkopf houdt Amorim verder verantwoordelijk voor de plaats die Brazilië in de G20 heeft weten te veroveren terwijl het binnen afzienbare tijd hoogstwaarschijnlijk meer macht binnen het IMF krijgt. Mede dankzij de intensieve handel met China weet Brazilië een hoge mate van consumentenvertrouwen te hanteren wat buitenlandse investeringen aantrekt. Ten slotte zal Brazilië in 2016, na Mexico, het tweede Zuid-Amerikaanse land worden dat de Olympische Spelen mag houden.

De interne stabiliteit en de internationale waardering die Brazilië binnen relatief korte tijd heeft vergaart is een prestatie van Amorim en Da Silva die zeker in Zuid-Amerika geen weerga kent.