‘We kunnen volhouden, maar niet falen’

LONGREAD - Viktor en Ada wonen in Kyiv met hun vierjarige zoontje en hond. Sinds 24 februari heb ik elke dag contact met ze. Hier lees je wat ze meemaken. Dit is deel 4 uit de serie Overleven in Kyiv.

Dinsdag 15 maart. Op mijn telefoon lees ik over de bombardementen in Kyiv, terwijl ik op mijn laptop Google Maps heb open staan om te kijken welke wijken zijn geraakt. Niet waar mijn vrienden wonen. Ik voel me schuldig over mijn opluchting.
‘Voor de eerste keer weer sinds dagen maakte het geluid van explosies me wakker,’ schrijft Viktor. ‘Vreselijk.’
Ada heeft niets gehoord. ‘We zijn veilig,’ verzekert ze me. ‘De aanvallen waren heel dicht bij waar mijn en Viktors ouders wonen. Mijn ouders wonen op dit moment bij mijn zus en haar vriend. Viktors oma woont in haar eentje verderop. Ze is 86 jaar. Mijn opa is ook 86, die woont ook alleen, maar in een ander district. We bellen hem elke dag, hij is heel dapper en wil absoluut niet evacueren.’
Haar vastberadenheid zit blijkbaar in de familie: ‘Onze hele familie wil dat deze oorlog stopt, maar alleen na onze overwinning. We kunnen volhouden, maar niet falen.’

Aanval

Later op de dag lees ik dat in Kyiv een avondklok ingaat die maar liefst 36 uur gaat duren. ‘Nadat dit bekend werd zagen we veel rijen mensen voor supermarkten,’ vertelt Viktor. ‘Ik sprak een soldaat, ook al wilde hij niet echt praten. Maar hij liet weten dat er informatie is dat Rusland een aanval op Kyiv voorbereidt voor morgen. Hij was positief en verzekerde ons ervan dat ze elke aanval zouden afslaan. Dus laten we daar maar op hopen.’
Het voelt alsof een koude hand mijn hart vastgrijpt. ‘Ik geloof in jullie, blijf sterk, hou vol. Veel liefs,’ antwoord ik. Wat kan ik meer doen dan dat schrijven?

‘We bereiden ons voor op de avondklok,’ laat Ada weten. ‘We hebben voedsel en water van ons appartement naar de schuilkelder meegenomen. We hopen en geloven dat de Russen niet in staat zijn Kyiv binnen te vallen. Ik heb begrepen dat ze het nu echt gaan proberen, maar we houden stand.’

Spel

Woensdag 16 maart. Mijn eerste gedachten die ochtend gaan naar Viktor, Ada en hun zoontje. Ik open de ene nieuwsapp na de ander. Er is weinig gebeurd in Kyiv die nacht. Twee raketinslagen vlakbij de dierentuin, in het centrum.
‘We leven en we zijn veilig,’ schrijft Ada. Ze weet dat dit het meest belangrijke is wat ik elke dag van ze wil weten.
‘Vannacht was het hier relatief rustig,’ bericht Viktor. ‘In andere districten was het een stuk erger. Mijn ouders hebben sinds vijf uur vanmorgen niet meer kunnen slapen. Maar gelukkig zijn ze veilig.’

Dan krijgen ze een waarschuwing voor een luchtaanval en moeten ze weer de schuilkelder in. ‘Waar wij wonen horen we het luchtalarm niet, we krijgen een melding via onze telefoon,’ schrijft Ada. Ik vraag haar hoe hun zoontje reageert. Met zijn vier jaar is hij te jong om alles te begrijpen, maar hij krijgt ongetwijfeld wel de spanning mee.
‘Hij weet inmiddels dat als onze telefoon het waarschuwingsgeluid laat horen we naar de schuilkelder moeten. Voor hem is het een soort spel.’
Ik adem gerustgesteld. Elke keer als ze foto’s sturen waarop hij staat, doet mijn hart pijn omdat hij nog maar zo klein is.

Photo by Maksym Tymchyk (Unsplash)

Marina Ovsyannikova

Een Oekraïense kennis post op Instagram een reactie op de protestactie van de Oekraïens-Russische Marina Ovsyannikova op de Russische televisie. Het is propaganda, stelt de kennis. Eerder was ik verrast dat Ovsyannikova alleen maar een boete had gekregen van omgerekend €250, terwijl journalisten in Rusland die niet het woord ‘vredesmissie’, maar ‘oorlog’ zeggen vijftien jaar gevangenisstraf krijgen.
Ik vraag Viktor en Ada naar hun standpunt.
‘Het is een poging van de Russen zichzelf beter voor de dag te laten komen,’ reageert Ada. ‘Waarschijnlijk hebben ze door dat ze aan het verliezen zijn, en schilderen daarom Putin als een extremist af, waardoor Europa moet denken dat niet alle Russen erop zijn gericht Oekraïne te vernietigen.’

Russische propaganda

Viktor haalt parlementslid Roman Hryshchuk aan, die op Twitter beweert dat Ovsyannikova deel uitmaakt van de Russische propagandamachine. Een van Hryshchuks argumenten: Ze heeft het over broederlijke naties, wat de Russen gebruiken als argument om Oekraïne te bezetten: “We zijn broeders en we horen in één land te wonen.” Hij besluit zijn betoog met: ‘Geloof niet alles wat je op de Russische tv ziet.’

Ik weet niet wat ik ervan moet denken. Een paar jaar geleden praatte ik een avond lang met een Russische vrouw die naar Duitsland was gevlucht. Ik viel toen van de ene verbazing in de ander: ze vertelde hoe de geheime dienst overal mensen had zitten en dat je al werd opgepakt als je een kritisch geluid liet horen. Ze vertelde dat de Russen een bang volk waren, klemvast gezet door de geheime dienst, waar mensen werken die volgens haar bereid zijn om zelfs hun eigen familie op te pakken. Zou zo’n land Marina Ovsyannikova weg laten komen met een boete van €250? Ik besluit er niet langer over na te denken, dan behalve het advies van Hryshchuk te volgen: niet alles te geloven.

Surrealistisch

Viktor stuurt me even later een kleine video vanaf hun appartement. Mijn eerste gedachte is: Wat een prettig uitzicht, en wat een lekker weer is het daar. Dan hoor ik knallen en valt de rookpluim in de verte me op. Het is surrealistisch. Ik vraag hem of het zo elke dag is.
‘Ja, voor het grootste gedeelte wel. Je hoort nu alleen schoten. Waarschijnlijk zijn ze aan het oefenen omdat de knallen niet frequent zijn. Die rookpluim is van een explosie eerder.’

‘We zitten nu in een andere werkelijkheid,’ zegt Ada. ‘Ik heb geen idee meer welke datum het is, alleen dat het de twintigste dag van de oorlog is. Als ik op mijn telefoon oude foto’s van ons bekijk, dan lijkt het wel alsof wij het niet zijn. We zijn nu andere mensen, in een andere wereld.’

De dag is nog niet voorbij, en de avondklok is ook nog niet opgeheven. Toch begin ik te geloven dat Kyiv vandaag niet wordt aangevallen en dat de informatie van de soldaat die Viktor gisteren sprak misschien niet klopte. Ik durf het nog niet hardop te zeggen.

Vorige afleveringen gemist?

• Deel 1: ‘Hopelijk overleven we dit’
• Deel 2: ‘Eigenlijk kan ik nog steeds niet geloven dat dit gebeurt’
• Deel 3: ‘Het is angstaanjagend te weten dat deze oorlog niet snel zal eindigen’

* Om hun privacy te beschermen zijn Viktor en Ada gefingeerde namen.