Ondanks het teleurstellende resultaat bij de verkiezingen van afgelopen zondag is de Democratische Partij in Albanië vastbesloten de strijd voor democratie voort te zetten. Partijleider Lulzim Basha (foto) noemde de verkiezingen, die door de regerende Socialistische Partij van Edi Rama voor de derde keer werden gewonnen, een ‘electorale slachting’. ‘De SP was voor ons geen gewone politieke opponent, volgens Basha. ‘We moesten strijd leveren met een regime dat alles op alles zette om eerlijke verkiezingen om zeep te helpen. Ze gebruikten miljoenen corrupte vergunningen, stalen de persoonlijke gegevens van Albanese burgers, gebruikten criminelen en bendes, bedreigden en chanteerden kiezers, de administratie, journalisten en de media.’ Hij heeft alle gegevens van alle stembureaus opgevraagd ter controle. De oppositie maakt ook een zaak van het buitengewoon hoge percentage van 5% ongeldige stemmen. Dat zou te maken hebben met onduidelijkheden op het stemformulier waar makkelijk mee gesjoemeld kon worden.
De Democratische Partij won weliswaar 13 zetels, maar dat was niet genoeg om de oppositie in het parlement aan een meerderheid te helpen. Een andere oppositiepartij, de Socialistische Beweging voor Integratie van Monika Kryemadhi, de vrouw van president Ilir Meta, die in 2004 brak met Rama, verloor vijftien zetels. Als het aan de SP ligt moet de president opkrassen. Kryemadhi feliciteerde de oligarchen en de criminele bendes, de ‘echte winnaars’ van de verkiezingen. Ze klaagde het kopen van stemmen aan in Durrës, Korçë and Berat. Ook de toezichthouders van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE) zijn kritisch: ‘De toon van enkele vooraanstaande politici tijdens de campagne, was confronterend, en tegelijkertijd verschaften de media de kiezers geen essentiële informatie om hun keuze te maken. Het voorkomen van het kopen van stemmen in het hele land was ook zorgwekkend.’
Flutura Açka, de Nederlands-Albanese schrijfster, heeft in het district Elbasan voor de Democratische Partij een parlementszetel behaald. Toch is zij zwaar teleurgesteld over de resultaten van haar partij en de winst van Rama. Die krijgt nu nog meer macht om zijn corrupte politiek voort te zetten. Het is buitengewoon pijnlijk om te merken dat sommige buitenlandse vertegenwoordigers doen alsof dit normaal is. Het is dictatuur. ‘Albaniërs zijn ontwaakt met hoofdpijn’, schreef ze in een gedicht dat ik via whatsapp kreeg doorgestuurd, ‘ze hadden tickets geboekt voor een ander land, maar nu drukken de boeven een brandende sigaar uit op mijn rug’.
Volledige controle
Op het nieuwsblog Exit.al geeft Vincent van Gerven Oei een verklaring voor de winst van Rama’s SP. Het komt er eenvoudig op neer dat Rama de volledige controle heeft over alle aspecten van de Albanese staat. Dat ligt voor een deel ook aan de oppositie die in februari 2019 besloot en masse uit het parlement te vertrekken. Daarmee lag voor Rama de weg open om afgelopen najaar het verkiezingsdraaiboek naar zijn hand te zetten. Er kwam een drempel van landelijk 1% voor onafhankelijke kandidaten en een verbod op coalities voorafgaand aan de verkiezingen. De eerste maatregel maakte het voor lokaal bekende kandidaten die slechts in een district op de lijst stonden feitelijk onmogelijk om een zetel te bemachtigen. Zo slaagden de onafhankelijke kandidaten die geliëerd waren aan de Kosovaarse partij Vetenvedoshe er niet in gekozen te worden, ondanks de openlijke steun van de Kosovaarse premier Kurti. De tweede maatregel was een rem op vereniging van de oppositie. De boycot van de lokale verkiezingen in 2019 door de oppositie heeft de SP vervolgens een volledige controle gegeven over de lokale overheid met alle informatie en praktische voordelen die bruikbaar zijn in een verkiezingscampagne. De SP wist ook toegang te krijgentot een database met persoonsgegevens van de hoofdstad Tirana die vrijwilligers konden gebruiken in de campagne, onder andere voor huisbezoek. De ontrole die Rama heeft over alle grote media in Albanië voltooit het plaatje van een autoritair, door cliëntelisme en corruptie in stand gehouden regime.
‘Koloniaal’
Van Gerven Oei, die al jaren in Albanië woont en werkt, laakt in zijn commentaar de ‘koloniale houding’ van de grote mogendheden:
Er moet nogmaals worden benadrukt dat de EU en de VS niet geïnteresseerd zijn in democratie in Albanië; ze zijn geïnteresseerd in stabiliteit in de Westelijke Balkan. Edi Rama zorgt voor stabiliteit. Stabiliteit is wenselijk. Daarom is Edi Rama wenselijk. Al het andere – corruptie, misdaad, braindrain, ecologische vernietiging, armoede – is een bijzaak.
De NAVO is maandag begonnen met grootscheepse oefeningen in Albanië waar duizenden Amerikanen en andere bondgenoten aan deelnemen. Het is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat de haven van Dürres het toneel is voor militaire operaties. NAVO-woordvoerder Kolonel Joseph Scrocca: ‘Albanië, een trouwe NAVO-bondgenoot sinds 2009, is een gewaardeerde veiligheidspartner – zowel regionaal als wereldwijd.’
Reacties (4)
Een land wordt natuurlijk pas stabiel als corruptie, armoede, misdaad, braindrain enz. verdwijnen.
Dit is wel een beetje sensatie zoeken van Elsevier niveau. Dat de (grootste) oppositiepartij Democratische Partij heet, maakt haar nog niet de Democratische oppositie. In de tijden dat de partij zelf in de regering zat (voor het laatst van 2005-2013), werd er net zo min gedaan aan corruptie (en nog minder aan werkloosheid) en werden alle instituten (tot de rechterlijke macht toe) ook naar de eigen hand gezet. Een verkiezingsoverwinning van de oppositie had dan ook geen enkel effect op het land gehad (anders dan een nog grotere kloof tussen arm en rijk, vanwege het voornemen van Lulzim om de vlaktax her in te voeren).
Onder Berisha was de DP misschien vergelijkbaar met de partij van Rama nu. Maar Basha heeft sinds enkele jaren wel een nieuwe koers ingezet. Op sociaaleconomisch vlak mag de DP dan (net als de SP overigens) een neoliberaal beleid voorstaan, het vaste voornemen van de partij om een einde te maken aan de hechte banden tussen politici en criminelen die onder Rama zijn gegroeid maakt een gelijkstelling van DP en SP onterecht. De Albanezen blijven nu, door de gekochte overwinning van Rama, het slachtoffer van corruptie. Met meer armoede, werkloosheid en leegloop van jongeren als gevolg.
Ik denk dat je de keus wat te scherp maakt. Ik ben het met je eens, voor zover mijn kennis van Albanië strekt, dat een regeringswissel goed zou zijn, al was het maar om de boel weer op te schudden en de democratie te versterken. Ik denk echter dat we voorzichtig moeten zijn met onze verwachtingen daarvan, corruptie, armoede, verwevenheid van bestuur met misdaad zijn nu eenmaal taaie problemen. En de ervaring van de vorige machtsoverdracht is nu niet bepaald denderend.
Overigens, ondanks alle problemen is een reality check altijd goed. Dan is te zien dat ook in Albanië de mensen het de afgelopen jaren in doorsnee beter hebben gekregen, de economie is gegroeid, de werkloosheid gedaald, de levensverwachting gestegen.
Wat mij betreft heeft de EU een flinke rol hier te spelen door enerzijds lidmaatschap in het vooruitzicht te stellen en anderzijds de druk op hervormingen te houden als voorwaarde van toetreding.