Poolse premier: ‘Geef ons onze mensen terug’

ELDERS - De huidige Poolse regering zal het Verenigd Koninkrijk na de brexit nog gaan missen als bondgenoot in de strijd tegen de bemoeienissen van de EU.

De Poolse minister van Buitenlandse Zaken Jacek Czaputowicz opperde maandag een termijn van vijf jaar voor de omstreden ‘backstop’. Hij dacht daarmee een oplossing te kunnen bieden voor de voortdurende crisis in het Verenigd Koninkrijk, maar werd onmiddellijk teruggefloten door de Europese Commissie bij monde van commissaris Timmermans, niet de grootste vriend van Polen. De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Coveney zei dat hij zijn Poolse ambtgenoot er in december al op had gewezen dat een tijdslimiet voor Ierland onbespreekbaar was. ‘Ik heb duidelijk gemaakt dat een beperking in de tijd van een verzekeringsmechanisme, en dat is deze backstop, uiteindelijk betekent dat het geen verzekeringsmechanisme is’. De stap van de Poolse minister wordt allerwegen gezien als een onaanvaardbare breuk in de Europese solidariteit.

Ook Daniel Kawczynski, een Brits conservatief parlementslid van Poolse afkomst, kreeg deze week veel verwijten naar zijn hoofd geslingerd. Hij heeft toegegeven dat hij bij de Poolse regering gepleit heeft voor het blokkeren van uitstel van de officiële periode die staat voor de brexit en die eindigt op 29 maart. Kawczynski is een aanhanger van de harde lijn en wil voorkomen dat zijn tegenstanders alsnog kansen krijgen op een andere uitkomst dan een snel, volledig en definitief uittreden van het Verenigd Koninkrijk uit de EU.

De premier van Polen, Mateusz Morawiecki, toonde deze week op het World Economic Forum in Davos meer begrip voor de gevoeligheden in de Pools-Britse relaties. Hij zei verheugd te zijn dat meer en meer landgenoten terugkeren naar Polen. ‘Geef ons onze mensen terug,’ zei hij. ‘We hebben ze nodig, onze economie groeit en we hebben een lage werkloosheid.’ Zijn oproep werd in het Britse Nottingham op minder vriendelijke wijze ondersteund door een mail gericht aan een daar verschijnende Poolse krant.  Er zat een cartoon bij met de tekst: Our country needs you to stay away.

Moederpensioen

De positieve berichten van de Poolse premier over de economische situatie in zijn land moeten de bevolking ook rijp maken voor een nieuwe overwinning van zijn partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid), eerst bij de Europese verkiezingen in mei en in het najaar bij de landelijke parlementsverkiezingen. PiS heeft nog steeds een grote aanhang onder de bevolking, vooral buiten de grote steden. De gezinspolitiek is een belangrijke succesfactor: een forse kinderbijslag, boekengeld voor scholieren en recentelijk het voorstel voor een pensioen voor moeders die minstens vier kinderen hebben grootgebracht. Het zijn maatregelen die passen in de conservatief-katholieke ideologie van de partij, die daarvoor alle steun krijgt van de Poolse Rooms-Katholieke kerk.

Huiselijk geweld

Het gezin is heilig, voor de kerk en voor de huidige Poolse regering. Inclusief de traditionele dominantie van de man. En vaders met losse handjes worden niet al te streng aangepakt, schrijft Ekke Overbeek in Trouw. ‘Wie zijn vrouw één keer een pak rammel geeft, wordt niet vervolgd als pleger van huiselijk geweld, zo stelde de regering vorige maand voor. En als het slachtoffer niet zelf instemt met aangifte, gaat de dader vrijuit.’ Het plan is na heftige protesten weer ingetrokken door premier Morawiecki. Volgens Overbeek probeert de regering een middenweg te vinden tussen de aartsconservatieve kerkleiders, die men graag te vriend houdt, en wat meer verlichte potentiële PiS-kiezers. Ondertussen is het Centrum voor Vrouwenrechten dat al ruim twintig jaar slachtoffers van geweld helpt, de helft van zijn budget kwijtgeraakt. Mishandelde vrouwen worden nu opgevangen door kerkelijke instanties. Het streven van de kerk is echtscheiding tot elke prijs te voorkomen. Vorig jaar kreeg de regering ook al te maken met heftige protesten tegen een door de kerk gewenste verdere aanscherping van de abortuswet, toch al een van de meest restrictieve in Europa.

Bommelding bij oppositiepartij

Ook al scoort PiS nog steeds 30-40% in de polls, helemaal veilig voelt de partij zich niet. De reacties op de moord op burgemeester Adamowicz van Gdansk, een liberaal en criticus van het regime, laten zien dat er grote steun is voor verandering. De moordenaar zou een aanhanger is van PiS zijn. Dat zal de oppositie ongetwijfeld uitbuiten. Die oppositie bestaat vooral uit het liberale Burgerforum (PO). Gisteren kwam er bij acht regionale kantoren van de partij van Donald Tusk, voormalig premier en thans voorzitter van de Europese Raad, een bommelding binnen. Uit voorzorg en gezien de gebeurtenissen in Gdanks zijn de gebouwen ontruimd .

Linkse oppositie bestaat er nauwelijks. Daar kijkt men naar de mogelijke rol van nieuwkomers zoals Robert Biedroń die claimt een alternatief te kunnen bieden voor kiezers die genoeg hebben van zowel PiS als van de oude politieke partijen zoals PO.  Biedroń, de voormalige burgemeester van Slupsk en actief in de LGBT-beweging, gaat in februari zijn nieuwe initiatief lanceren. Hij keert zich ook nadrukkelijk tegen de politieke rol van de katholieke kerk in Polen. Zijn nog niet bestaande partij staat in de polls op de derde plaats.

Samen tegen Frankrijk en Duitsland

Premier Morawiecki voorspelt dat de EU na de Europese verkiezingen gedwongen zal worden een andere koers te varen en meer rekening te houden met bijzondere omstandigheden in Centraal Europese landen. ‘Brussel begrijpt voormalige communistische landen niet’, zo reageert hij op de kritiek van Brussel op onder meer de juridische hervormingen in zijn land. Hij krijgt steun van de Italiaanse vice-premier en Lega-leider Salvini. Die was onlangs in Polen om te spreken over een tegenwicht tegen de macht van de Frankrijk en Duitsland.  Salvini streeft ook naar een herverkaveling van het politieke landschap in het Europees Parlement na de verkiezingen. HIj hoopt alle eurosceptische partijen in één nieuwe fractie in het Europese parlement te kunnen verenigen. En daar heeft hij de PiS ook bij nodig.

De woordvoerster van de PiS liet na afloop dan weer weten dat het onderhoud met Salvini “de weg heeft geopend naar latere contacten” en dat er ook is gesproken over zaken waarover de twee partijen het niet eens zijn. Zoals de houding tegenover Rusland. Salvini is goede maatjes met Poetin, in Polen kunnen ze zijn bloed wel drinken.

[foto European Council: EU-president Donald Tusk begroet de Poolse premier Marowiecki bij de Europese Raad]