OPINIE - Wat is het nou, die hoofddoek? Een symbool van een specifieke eigen keuze of toch een embleem van patriarchale en misogyne onderdrukking?
De hoofddoek is allebei. Soms zelfs tegelijkertijd.
Hetzelfde geldt voor Zwarte Piet. Meestal is Zwarte Piet geen racisme, maar soms ook wel.
Het probleem van zowel de hoofddoek als Zwarte Piet is dat het symbolen zijn. En symbolen horen iets te betekenen. En dan is het nogal verwarrend als zo’n symbool meerdere, soms tegengestelde dingen betekent.
En dat is precies waarom discussies over dit soort onderwerpen eindeloos kunnen duren. Want beide partijen hebben feiten aan hun zijde. Erger nog, beide partijen staan er doorgaans op dat hun waarheid de enige waarheid is.
En dat levert tegenstellingen op als ‘Zwarte Piet is racisme’ versus ‘Zwarte Piet is niet racistisch’. Beide uitspraken zijn waar en beide zijn niet waar, want alleen soms is Zwarte Piet racisme.
De discussie zou dan ook niet moeten gaan over de vraag of Zwarte Piet wel of niet racistisch is, maar wat het betekent dat dit af en toe het geval is.
De verwarring in de discussie over de hoofddoek is zelfs nog groter. Daar gaat het namelijk niet alleen over de aan- of afwezigheid van een bepaalde betekenis (‘Is dit wel of niet racistisch?’), maar kan de vraag ook zijn welke van twee diametraal tegengestelde betekenissen aanwezig is.
Is de hoofddoek een verwijzing naar een onvrij, patriarchaal systeem of juist de expressie van een welbewuste keuze die mogelijk wordt gemaakt door de vrijheid van godsdienst?
Hier in Nederland zijn beide betekenissen mogelijk. Maar dat besef komt niet altijd terug in onze discussies over dit onderwerp.
Maar misschien zou dat wel moeten.
Reacties (9)
Ik ben het ontzettend met je eens, Jeroen, maar ik zou zelf niet schrijven dat het besef van het meerduidige karakter van symbolen niet altijd terug zou komen in onze discussies. Er zijn voldoende schrijvers die het proberen en ik denk dat overweging verdient dat dit het standpunt is van de overgrote meerderheid van de Nederlanders.
Alleen, de overgrote meerderheid van de Nederlanders schrijft geen stukjes en haalt moedeloos zijn schouders op over de roeptoeterij van de schrijvende pers en de politiek. De weinigen die nog proberen nuances aan te dragen, worden overschreeuwd.
Het probleem zit niet in de afwezigheid van de nuance, maar bij media die een bonus plaatsen op extremen.
@1:
De media helpen niet. Dat ben ik met je eens.
Maar toch denk ik ook dat het heel menselijk is om naar vastheid en duidelijkheid te zoeken, om dingen in hokjes te stoppen, zeg maar.
Het is gewoon gemakkelijker als een woord één ding betekent. Idem dito voor een symbool.
Ik heb die neiging tot categoriseren zelf ook. Al was het maar omdat het godsonmogelijk is om overal genuanceerd over te denken.
@2: Volgens mij maak je een cruciale denkfout, Jeroen.
Het ‘bewijs’ dat je aanlevert voor de stelling dat ‘Zwarte Piet soms ook racistisch is’, is flinterdun of eigenlijk gewoon nul: een inderdaad racistische reactie via Joop.nl in de richting van een Zwarte-Piet-tegenstander. Daarmee is slechts aangetoond dat de discussie rond Zwarte Piet racisme kan oproepen.
Dàt is het werkelijke probleem: het gemak waarmee het label racisme word geplakt, enkel omdat iemand (in dit geval jij) iets racistisch VINDT. En je kunt je daar bijna niet tegen verdedigen.
Racisme moet benaderd worden langs de juridische weg: iemand anders behandelen vanwege zijn ras. Niet aan de hand van individuele morele maatstaven die – per definitie – voor iedereen anders zijn.
Zwarte Piet met een hoofddoek op, mag dat nog?
@3 De etnische stereotypering is op zichzelf ook racistisch.
@3
Dat een bepaalde groep mensen het symbool als racistisch ervaart is bewijs genoeg. Dat de meeste mensen het gebruik van het symbool niet racistisch bedoelen is dan weer genoeg bewijs voor de andere kant.
@6:
Dat zou niet zo moeten zijn, Martin Sommer schreef er een goed stuk over
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/6235/Martin-Sommer/article/detail/3751127/2014/09/21/Nederland-racistisch-Helft-van-nieuwe-liefdesrelaties-is-etnisch-gemengd.dhtml
Bron?
Oh wacht…
Dit is toch een grap hoop ik.
Eerst is het een kwart van de allochtonen. 20% is allochtoon, en daar een kwart van (5%), inclusief autochtone wederhelft kom ik dan op ongeveer 10% van de totale huwelijken.
Een of andere stomme ’trendwatcher’ meent echter dat het een op drie is, en daar wordt vervolgens met wat gegoochel ‘praktisch de helft’ van gemaakt.
Een sterk staaltje dit.
Kom op, Martin Sommer, salon-racist van De Volkskrant nieuwe stijl.