COLUMN - De problemen met de huurwoningenmarkt zijn volgens Klokwerk niet zo moeilijk op te lossen als het lijkt. Helaas ontbreekt de politieke wil.
Voor veel mensen met een middeninkomen is een koophuis in deze tijden niet meer te betalen. Daarom stelden de PvdA en de ChristenUnie deze week voor om sociale huurwoningen tijdelijk ook voor middeninkomens beschikbaar te stellen.
Dat zou een mooie maatregel geweest zijn als er tienduizenden sociale huurwoningen leeg stonden. Helaas lopen de wachtlijsten voor een sociale huurwoning lokaal nu al op tot een jaar of vijftien. De maatregel zal dus aan de onderkant alleen maar meer gedrang opleveren.
Het antwoord van minister Blok op het voorstel lijkt dan ook logisch. In plaats van de grens op te rekken, zegt hij, is het beter om huizen voor middeninkomens te bouwen.
Maar in praktijk is dát een nog veel onrealistischer idee. Huizen voor middeninkomens bestaan namelijk helemaal niet. Als huizen niet meer onder het puntensysteem vallen en de huur dus niet meer beschermd is, vliegt deze door de overspannen huizenmarkt pijlsnel omhoog. Tussen sociale huurwoningen met een beschermde huur en vrije sectorwoningen ontstaat zo vanzelf een enorm gapend gat. En dat blijft, welk type woningen er ook bijgebouwd worden.
Maar daar heeft Blok al jaren geleden een andere oplossing voor bedacht. Zijn partij wil feitelijk alle huren laten stijgen naar de marktwaarde.
Dat had kunnen werken, ware het niet dat de Nederlandse huizenmarkt geen goed functionerende markt is, omdat deze door onder andere de hypotheekrenteaftrek volledig is verziekt. Geen enkele woning heeft nog een realistische prijs in Nederland. Nederlanders steken zich dan ook massaal in de schulden om aan een huis te kopen. Iets dat bij internationale financiële instellingen inmiddels alle alarmbellen af doet gaan.
In zo een situatie is het laten stijgen van de huren naar zogenaamd marktconform ronduit onverantwoordelijk en misdadig. Daarbij wordt de doorstroming tussen sociale huurwoningen zo volledig gestopt, omdat de huur voor zittende huurders minder snel stijgt dan voor nieuwe huurwoningen.
Beter is daarom het plannetje van het Amsterdamse SP-raadslid Laurens Ivens, die vindt dat het puntensysteem juist uitgebreid moet worden. Volgens hem moeten ook meer luxe woningen een beschermde huur krijgen, zodat er eindelijk huurhuizen in het middensegment ontstaan.
Leuk bedacht, maar helaas verschuift het huurgat dan naar hogere regionen. Nog beter zou het zijn het puntensysteem gelijk op alle huurwoningen toe te passen, zodat alle huren in heel Nederland weer realistisch worden.
En helemaal ideaal zou het zijn als alle huren in één klap in overeenstemming werden gebracht met die puntenwaarde. De doorstroming op de huizenmarkt zou dan meteen zijn hersteld, en mensen zouden weer een woning krijgen voor een redelijke prijs, zonder zich in de schulden te steken. Bewoners die hiermee hun huur plotseling zien stijgen kunnen worden geholpen door middel van een uitbreiding van de huursubsidie, terwijl er voor verhuurders die plotseling het rendement op hun bezittingen zien dalen een verhuurderssubsidie zou moeten komen. Met deze twee subsidies zou de overheid twee krachtige instrumenten in handen hebben om de huurmarkt vervolgens een stuk eerlijker in te richten, zonder de huurmarkt te verstoren.
Helaas volhardt men in Den Haag liever in een naïef vertrouwen in een ‘vrije markt’, die er in praktijk helemaal niet is. Het blijft dus nog even kommer en kwel op de huurwoningenmarkt.
Reacties (13)
Gunst, wat aardig.
Laat dat nou precies het voorstel zijn wat de SP al sinds het begin van de crisis, OOK de crisis op de woningmarkt, heeft gepropageerd?
Wat Super van Blok.
En wat grof schandalig dat die voorstellen van de SP destijds, nog niet al te lang geleden, als zijnde ” maar voorstellen van de SP” naar de vuilbak zijn verwezen.
Want natuurlijk is de enige en onontkoombare manier om dit land uit de ellende te halen het initiëren van en het investeren in woningbouw voor de middenklassen, maar ook in woningbouw en -verbetering van woningen voor de laagst-betaalden……..dat is niet alleen goed voor de woningmarkt maar vooral voor de bouw en de daaromheen hangende nijverheid.
Dat deze regering daar nou niet eerder op is gekomen……
Tja, daar WILDEN ze niet op komen omdat het een SP -idee was.
En nu komt ene Blok er mee aankakken, alsof hij het zelf heeft verzonnen.
Feit blijft dat aan de onderkant van de huurmarkt het probleem begint: mensen staan (zoals je beschrijft) in veel steden ongeveer tien jaar op een wachtlijst. Om dit op te lossen moet het aanbod gewoon uitgebreid worden. Vooral studenten die nu door de nieuwe huurcontracten voor een kamer direct na hun afstuderen moeten verhuizen, komen nu in de problemen.
@Hansje: Was het maar waar – Blok staat iets totaal anders voor dan de SP. Blok wil alle woningen een marktprijs laten hebben (skyhigh dus) en de SP wil meer woningen onder het puntenstelsel laten vallen. En ik stel voor om álle woningen onder het puntenstelsel te laten vallen, plus de harmonisatie versneld door te voeren met compensatie, en dat gaat nog een stukje verder dan wat de SP voorstelt.
Jammer dat dit uit het artikel kennelijk niet duidelijk genoeg naar voren komt.
@Ralf: Het totale aantal woningen staat op zich nog buiten dit verhaal, maar helemaal eens, en ook over de plek waar de grootste woningnood is.
@3: nee, dat klopt ik had dat uit het artikel niet gedestilleerd…..
Shit.
Ik ben het met je eens.
Aan de andere kant wel weer typisch des CDA’s om op slinkse manier stemmen te winnen.
Verd…..
Waarom komt er nou nooit eens een fatsoenlijk, met de nadruk op FATSOENLIJK, woonbeleid in dit land?
Antwoord:
Omdat de SP NOOIT mag meeregeren.
Kan iemand mij vertellen wat er normaal is aan een KALE huur van €890,- voor een doodgewoon rijtjeshuis waar een verpleegster in woont die alleen door middel van nachtdiensten draaien slechts ternauwernood kan overleven (vaak moet ze haar vader vragen om eten voor haar te betalen), want haar salaris zal echt niet meer zijn dan €1.800- tot €2.000,-. Ennuh dit huis deed in 1983 Fl 240,- kale huur per maand. Toen was dat 14% van een modaal salaris nu doen deze huizen dus 43% van een modaal salaris. Dit huis is dus ruim 8 maal over de kop gegaan in huur terwijl de salarissen van de gemiddelde Nederland nog niet eens zijn verdubbeld. Tja vind je het gek dat de Nederlandse economie nooit meer wat gaat worden, de Nederlandse burger heeft gewoon geen geld meer over na het betalen van de huur/gas/water/licht/verzekeringen/belastingen/boodschappen etc.
Ik vind politieke wil of onwil vaagtaal. In welk veld zit die politieke onwil, wat is de politieke onwil en door wie wordt die vertegenwoordigd?
Welke belangen spelen er achter de schermen?
Uiteindelijk lijkt het te gaan om de verdienindustrie die achter de schermen vet geld heeft verdiend of heeft verloren aan de woningmarkt (huisjesmelkers, projectontwikkelaars, samenwerkende makelaars, woningcorporaties, geldschieters).
Jarenlang heeft de Woningmarkt gefunctioneerd als een beleggingsfonds. Beleggen bracht geld in het laatje. Velen (maar niet iedereen) hebben hiervan persoonlijk of als groep van geprofiteerd.
En nu kan de onderlaag kan vervolgens weer de noden van de bovenlaag ophoesten.
Want wat er over is gebleven is een kunstmatige scheefgegroeide markt met weinig oog voor beheer en beheersing.
De economische conjunctuur is veranderd en de plannen van toen (met visie van toen of gebrek aan visie) werkt niet.
Kommer en kwel zijn snel over als de machtige groep grootverdieners iets meer water bij de wijn wil doen (ander beheer, iets minder innen of herverdeling)? Van A-sociaal naar socialer?
Die huren allemaal optrekken, dat lijkt me nou net niet de oplossing. De huizenmarkt is bovendien altijd verbonden met de banenmarkt.
@Daan: Gezien haar salaris zou ze nu in ieder geval al een sociale huurwoning mogen aannemen. Maar ja, dan moet die er wel zijn natuurlijk.
@Hansje: Het is niet erg, dit is verdomd technische materie en het leent zich eigenlijk niet zo voor een blogje van 500 woorden. Maar het houdt me wel bezig.
Blok is van de VVD (vandaar die marktwerking) en de andere twee partijen die ik noem zijn PvdA en de CU. De laatste twee maken mensen blij met een dooie mus, maar ik heb liever een dooie mus dan een regelrechte ramp waar Blok nu hard aan het werk mee is (met medewerking van PvdA en CU (en D66 en SGP) – woonakkoord lente 2013).
Overigens is de SP meestal niet zo helderziend hoor. Nu is er dat Amsterdamse raadslid dat met dat plan komt, maar het is voor zover ik weet nog geen partijstandpunt. De SP voert zoals altijd wel oppositie, maar weet ook hier niet echt met een visionair plan te komen, helaas. De agenda is meestal slechts: 1. er mogen niet minder sociale huurwoningen komen en 2. er moeten meer woningen gebouwd worden. De financiering van met name het laatste punt is daarbij nog een beetje onduidelijk.
Verder zou ik zelf graag hier in Amsterdam bijvoorbeeld de volgende raadsperiode een college met de SP erin zien. Lijkt me een heel gezonde balans opleveren. Maar ik vrees dat dit niet gaat gebeuren, en dat ligt ook wel een beetje aan de houding van de SP. Ze zijn gewoon zelf te dol op oppositie voeren en weten zich bij mogelijke partners snel onmogelijk te maken door juist tegen hén het hardst te schoppen.
@SC: De huren optrekken, zoals Blok wil, is inderdaad uit den boze, maar dat is nu wel wat gebeurt. Ik had ook een column over het verdienmodel erachter kunnen schrijven, maar dat was dan een ander stuk geweest. Ik vind het ook te makkelijk om de schuld te geven aan ‘grootverdieners’ want iedereen deed mee aan de speculatie op de huizenmarkt – ook degenen met een klein salaris en een riskante hypotheek. Verder is het niet alleen winstbejag. Er zit ook een oprecht stuk vrije marktideologie achter. Schadelijk, want in een disfunctionerende markt op marktwerking vertrouwen levert alleen maar ellende op, maar het zit bij veel mensen nu eenmaal zo tussen de oren.
@6 Spijker, kop, raak.
De huren in NL zijn veel te hoog. Maargoed, dat had een blinde nog aan kunnen zien komen. Prijzen vrijgeven in een markt waar een _tekort_ heerst ipv een overschot leidt tot de hoogst mogelijke prijs. Gooi daar nog de “scheefhuurders”-heffing bij en het feest is compleet. 6% huurverhoging per jaar is een verdubbeling na 12 jaar. Dus: nu € 450 per maand huur, over 4 jaar €568 per maand, 8 jaar €787 etc. Mijn salaris stijgt niet met 6% per jaar, m’n huur wel.
Echt, de ellende is nog maar net begonnen.
Tja, huizen, huizen prijzen, ik verwonder me al sinds het in mijn leven een rol ging spelen al over. Als ik een auto, fiets, tafel, PC koop daalt de prijs/waarde 1/3 op moment dat ik ongeveer de winkel uitloop na aanschaf. afgezien van bepaalde periodes (jaren 80 en afgelopen paar jaar) stijgt de waarde van een huis. Soms met bizarre percentage cijfers, soms traag maar toch. Heb het me al vaak laten uitleggen en tja de logica kan ik dan wel volgen maar toch, een stapel stenen met een dak erop is ook gewoon onderhevig aan slijtage en heeft niet het eeuwig leven.
Volgens mij speelt ook de manier van verkopen, het Kosten koper principe een rol. Als een huis wordt verkocht voor zeg 200.000 van eigenaar A aan eigenaar B. Dan ontvangt A 200.000 maar moet B 216.000 ofzo in totaal neertikken met die kosten koper erbij. Als B dan verkoopt na een jaar of na 10 jaar, die 16.000 wil ie wel even in de verkoopprijs verrekend zien (afgezien nog van eventuele extra verbouwingen, aanpassingen etc waardoor de waarde meer gestegen is etc). Dus feitelijk op moment van aanschaf huis is de waard in het hoofd van B al gestegen van van 200.000 naar 216.000. is dit een economisch logisch verhaal ? Vast niet maar mijn ervaring uit mijn omgeving door de jaren met al die mensen die ik ken die huizen kopen telden die bij verkoop automatisch de “geleden”kosten koper op bij de aanschafprijs en dat was hun basisprijs (daarna kwam er nog bovengenoemde verbouwingen, aanpassingen en gewenste winst overheen om de vraagprijs te bepalen).
De waardedaling van veel producten is overigens even goed vreemd – waarom een auto bv ineens zo extreem in waarde daalt als de functionaliteit exact hetzelfde is (namelijk een auto met exact dezelfde kenmerken qua uiterlijk, verwachte levensduur etc) ontgaat me volledig.
Dat huizen niet in prijs dalen vind ik enerzijds niet vreemd, want in veel opzicht dalen ze ook niet in functionele waarde, of althans niet veel. Na die rare initiele dip dalen auto’s oa in prijs omdat hun verwachte levensduur steeds verder afneemt. Dat is bij huizen veel minder het geval. De essentiele functie van het dak boven je hoofd, de ruimte, de locatie, die blijft bestaan en dat vertegenwoordigt toch de voornaamste waarde van een huis, want dat is waar je het voor koopt.
Ik zou zelfs niet weten hoe dat anders moet, want anders is het verschil tussen nieuwbouw en oudbouw te groot.
Van de andere kant: precies bij de woningbouw zou je de kosten juist wel moeten baseren puur op de bouwkosten, organisatie en het onderhoud. Juist zij staan helemaal buiten de markt van de koop. (En het verbaast me nog steeds dat die kosten zo hoog zijn.)
Als er trouwens nog iemand is die dit kan duiden: http://www.nu.nl/ondernemen/3635977/verhagen-hekelt-bureaucratie-bij-gemeenten.html
Mijn intuitie is dat je Verhagen nooit moet vertrouwen en dat hij dus hier de zaken ook verkeerd voorstelt, maar ik hoor graag argumenten om dat te onderbouwen.
Wat betreft dat speculeren door de lagere inkomens enzo: daar hebben we het volgens mij wel vaker over gehad. Als er een bepaalde kritische massa is bereikt, kun je je als individu daar niet meer aan onttrekken. Veel mensen die hoge hypotheken hebben genomen deden dat NIET om te speculeren, maar als manier om ergens te kunnen wonen. En nee, allang niet meer boven hun stand.
@Inca: Je geeft een mooie omdraaiing van de vraag van McLovin – good thinking, want wat McL schrijft is zeker niet onzinnig. Maar inderdaad: wel raar dat een auto de helft van de waarde heeft op het moment dat hij één keer de garage uitrijdt. Ik maak trouwens van dat verschijnsel vaak gebruik ;).
Inderdaad valt het verschil wellicht te verklaren door de lange levensduur. Ook worden huizen natuurlijk voor die lange levensduur onderhouden en vaak periodiek gerenoveerd. Daarbij is de grond van zichzelf ook wat waard.
Wat echter een nog betere verklaring is, is het maar blijven pompen van subsidie op subsidie in een markt met een fundamenteel tekort aan aanbod. Raar dat juist de vrije-marktidealisten niet kunnen bedenken dat dit leidt tot een continu stijgende prijs die niets realistisch meer heeft.
Ben het met je eens dat we individuele verkopers niets kunnen verwijten. Maar verwijzen naar ‘het grootkapitaal’ is mijns inziens in een democratie te makkelijk. We leven nog stééds collectief met het idee dat het altijd beter is een huis te kopen dan te huren. Een huis is immers een goede investering en huurders zorgen toch niet goed voor hun huis en huur dat gooi je maar in de sloot en blablabla. Ik heb me daar altijd tegen verzet, huur nog steeds, veel mensen hebben me voor gek verklaard, maar ik zit niet met een hypotheek die onder water staat nu.
Het is dat hele neoliberale idee dat iedereen een soort privé-kapitalist moet worden met geleend geld dat ons de das om heeft gedaan. En nóg is die luchtballon niet lek geprikt. Het valt me nog mee dat ik hier niet voor communist wordt uitgescholden omdat ik het waag voor te stellen om de hele huurmarkt te reguleren via een puntensysteem, zo blind is het vertrouwen in de vrije markt… en dat terwijl we met onze reet op de puinhopen zitten – je zal zien, we plakken wat plakkertjes en pompen de luchtbel zo weer op…