OPINIE - In het in 1729 verschenen A modest proposal heeft Jonathan Swift een praktische oplossing voor het armoedeprobleem: de armen moeten een paar van hun kinderen vetmesten en verkopen aan rijke Engelse gentlemen. Vooral jonge gebraden kinderen schijnen een delicatesse te zijn. Swift steekt hiermee de draak met de harteloze en technocratische oplossingen van zijn tijdgenoten voor het armoedeprobleem. Tweehonderd jaar later is deze satire, tijdens de eurocrisis, nog steeds actueel.
De maatregelen die de Europese autoriteiten nemen om de eurocrisis op te lossen zijn van hetzelfde technocratisch gehalte en zijn even harteloos als de oplossingen van de Engelse gentlemen in de achttiende eeuw. Vooral in Zuid-Europa is de situatie zeer ernstig. In Griekenland is allang geen sprake meer van een recessie. Het is een diepe depressie, vergelijkbaar met de Grote Depressie. Het land zakt weg in armoede, zonder uitzicht op verbetering.
Tot nog toe wordt de eurocrisis bestreden door te hervormen en te bezuinigen. We moeten allemaal gaan doen wat Duitsland eerder gedaan heeft: pensioenleeftijd verhogen, belastingdruk, werktijd en arbeidsmarkt hervormen, lonen verlagen en korten op overheidsuitgaven. De economieën van de eurolanden moeten convergeren, zodat zij kunnen concurreren met Duitsland. Het gevolg van de draconische bezuinigingen die hiervoor noodzakelijk zijn, is dat in de eurozone de werkloosheid is gestegen tot 12% en dat de economie vorig jaar kromp met 0.6%.
Deze maatregelen zijn niet alleen harteloos omdat ze veel leed veroorzaken, ze bieden ook geen uitzicht op een oplossing. Europa zakt weg in een recessie waar het niet meer uit kan komen. Het is dus begrijpelijk dat er veel verzet is tegen de euro. Bij elke Europese verkiezing is het de vraag of de volgende regering wel genoeg Europagezind is om de hervormingen die Brussel eist uit te voeren. Als we hiermee doorgaan zal de eurozone uiteenvallen, Europa in chaos achterlatend.
Wat te doen?
Er is een plan nodig dat de nood lenigt in Zuid-Europa en Ierland en dat zorgt voor economische groei. Het zou natuurlijk het beste zijn om de fouten die zijn gemaakt bij het opzetten van de muntunie te corrigeren. De politiek heeft echter nog maar weinig speelruimte omdat de kiezer alle geloof in het Europese project heeft verloren.
In hun Modest Proposal doen Yanis Varoufakis, Steward Holland en James Galbraith concrete voorstellen om uit de crisis te komen. Dit voorstel is geen nieuw technocratisch plan waarin om nieuwe offers wordt gevraagd. Dus geen lastenverzwaring in de overschotlanden en geen nieuwe bezuinigingen in Zuid-Europa. Het is een bescheiden, maar wel haalbaar plan.
Voor een verdragswijziging is op dit moment geen politiek draagvlak. Het plan is daarom zodanig opgezet dat dit niet nodig is. Het maakt bovendien gebruik van bestaande Europese instituten. Het kan dus snel worden uitgevoerd.
In het plan staan concrete voorstellen voor het oplossen van de vier deelcrises: de bankcrisis, de schuldencrisis, de investeringscrisis en de sociale crisis.
De bankcrisis
De eurocrisis is een bankcrisis. Failliete regeringen zijn verantwoordelijk voor het saneren van hun eigen failliete banken waar zij geen geld voor hebben. De gevolgen hiervan zijn te zien in Ierland, Spanje en Cyprus. Deze koppeling tussen banken en landen moet verbroken worden. Er liggen al plannen klaar om de herkapitalisering van banken niet meer per land te regelen maar centraal vanuit Brussel. Duitsland heeft echter als voorwaarde gesteld dat er eerst een bankenunie komt. Na een jaar onderhandelen is men nog bezig en urgente saneringen van de Europese banksector zijn steeds uitgesteld.
In het Bescheiden Voorstel worden banken die in de problemen komen direct door het ESM en de ECB overgenomen en gesaneerd. Saneren kan alles inhouden van fusie met andere banken tot verkoop van onderdelen en het korten van deposito’s boven het garantieniveau. Na de noodzakelijke herstructurering kunnen de aandelen weer verkocht worden. De banksanering moet zichzelf daarmee kunnen financieren en er hoeft geen beroep gedaan te worden op gemeenschapsgeld.
Schuldencrisis
Het Bescheiden Voorstel stelt voor dat de ECB stopt met het opkopen van schuldpapier van landen: het OMT-plan. Dit kan op de lange duur niet werken omdat de oorzaak van de problemen niet wordt aangepakt. De strenge voorwaarden waaraan een land moet voldoen om in aanmerking te komen (strenge bezuinigingen) hebben bovendien tot gevolg dat het de problemen erger maakt.
Target 2 balans (klik om te vergroten) Bron: Jashuah
In het Verdrag van Maastricht is afgesproken dat landen een staatschuld mogen hebben tot maximaal 60% van hun Bruto Binnenlands Product. Het deel van de schuld dat daaraan voldoet kan worden geconverteerd in ECB-leningen waarvoor een veel lagere rente betaald wordt dan voor de huidige leningen. Deze schuld wordt dus niet gemeenschappelijk gemaakt. Deze leningen worden verzekerd door de ESM. Het deel boven de 60% moet iedereen zelf financieren. Landen zijn niet verplicht om mee te doen. Duitsland en Nederland kunnen gewoon zelf hun eigen leningen blijven uitschrijven.
Investeringscrisis
Alleen het saneren van de rotte banken en het oplossen van het schuldenprobleem is niet genoeg. Door de kapitaalvlucht en door de bezuinigingen is de economie in de schuldenlanden aan de grond geraakt. In het Bescheiden Voorstel wordt daarom gestart met een investeringsprogramma. Dit programma moet niet alleen de economie weer op gang brengen, het moet ook de Europese integratie versterken, het vertrouwen herstellen en sociale cohesie bevorderen.
Het wordt gefinancierd door obligaties die worden uitgegeven door de Europese Investment Bank (EIB) en het Europese Investeringsfonds (EIF). Van belang hierbij is opnieuw dat dit leningen zijn die door Europa als geheel zijn uitgegeven en niet worden opgeteld bij de schulden die de landen al hebben. Dit is geen revolutionair voorstel, want de EIB schrijft al leningen uit sinds 1958.
Dit onderdeel is cruciaal voor het op de lange termijn slagen van de muntunie: het geld van de overschotlanden moet op de een of andere manier gerecycled worden in de landen waar die overschotten verdiend worden. Dit was ook de ratio achter het Marshall Plan. Het recyclesysteem bestond tot nog toe uit investeren in vastgoedbubbels in Spanje en Ierland, of in de failliete Griekse overheid. Dit veroorzaakte eerst oververhitting en daarna, toen de bubbel weer leegliep, liet het de economie in puin achter.
Sociale crisis
In delen van Zuid-Europa is de ergste humanitaire crisis uitgebroken sinds de Tweede Wereldoorlog. Vooral de zwaksten in de samenleving hebben hier onder te lijden: kinderen, zieken en bejaarden. Er moet zo snel mogelijk iets gedaan worden om deze nood lenigen. Daarom moet er een programma komen voor medische en sociale hulp, opgezet als het Foodstamp Program in de VS.
Geld voor dit programma moet komen uit de rente die wordt verdiend aan het betalingssysteem tussen Europese centrale banken (Target2) en uit nieuwe belastingen, zoals de transactiebelasting, waar de plannen al voor klaar liggen.
Poster voor Marshall Plan (Bron)
De reden voor deze hulp is niet alleen humanitair, maar ook politiek: de crisis is een voedingsbodem voor rechts extremistische groeperingen die de democratie destabiliseren. Zo deelt de Gouden Dageraad in Griekenland al soep uit aan ‘echte Grieken’.
Bescheiden, maar effectieve maatregelen
Als gediscussieerd wordt over de eurocrisis wordt altijd als oorzaak de grote diversiteit in Europa genoemd. Het verschil in cultuur tussen de knoflooklanden in Zuid-Europa en het calvinistische Noord-Europa zou een muntunie onmogelijk maken. Het verschil is te groot en de ‘zwakke landen’ moeten daarom uit de euro treden. Voorstanders van de euro menen dat dit verschil wel kan worden overbrugd en dat de economieën wel kunnen convergeren. Die convergentie gaat dan wel altijd een kant op: we moeten allemaal Duitsers worden.
Maar cultuurverschil is niet de oorzaak van de crisis en de hervormingen die door Brussel worden voorgesteld, maken de crisis alleen maar erger.
Voor de eurocrisis zijn concrete oorzaken aan te wijzen, en deze worden in het Bescheiden Voorstel aangepakt. De essentie daarvan is dat het gaat om bescheiden, maar effectieve maatregelen. Bescheiden omdat het realistisch is en effectief omdat de oorzaak van de crisis wordt aangepakt en omdat de bevolking wordt geholpen.
Een ding is zeker: doorgaan met het huidige technocratische beleid zal een depressie veroorzaken, die ook in Nederland en Duitsland van Grote-Depressie-achtige proportie zal zijn. Het einde van de muntunie zal tevens het einde zijn van de politieke unie. Europa is dan weer terug waar het was in de jaren dertig. Zonder Hitler, dat dan weer wel.
Correctie 16 aug 2013: Foute link hersteld (Marshall Plan). Dank aan Andy Cap in de reacties.
Reacties (74)
Ockam: de eenvoudigste theorie die feiten verklaart is de beste.
In dit geval ‘de euro is bedoeld de politieke unie te forceren’.
Wat zelfmoorden in zuidelijke landen, nu ook bij ons, het doel heiligt de middelen.
En stel je voor dat het ei van Van Rompuy niet gebruikt gaat worden.
De schrijver gaat nog uit van de illusie dat Hitler oorlog wilde, zie ik.
De overwinnaarspropaganda staat nog overeind.
“Europa is dan weer terug waar het was in de jaren dertig. Zonder Hitler, dat dan weer wel.”
Altijd weer die stiekeme nazi verwijzingen, je zou je echt kapot moeten schamen Michiel.
simpelweg terugschalen, eu ontbinden, banken failliet laten gaan en de (zwarte) markt zich laten gelden zal het op zijn meest eerlijk oplossen; de rest is fascisme.
Griekenland had ook al lang uit de eu moeten stappen en moeten defaulten, maarja de fascisten staat he..
Al die voorstellen gaan voorbij aan de vraag in welke mate de euro bijdraagt aan (het in stand houden) van deze crisis en of dat het wel waard is. Ook wordt voorbijgegaan aan de lieden die al eind jaren ’90 voorspelden dat dit zou gebeuren.
Ik zie niet in hoe we langdurig een stabiele situatie kunnen creeeren zonder de monetaire instrumenten die we al sinds jaar en dag gebruiken om de economie op economisch lokaal niveau een beetje in het gelid te houden.
Anders gezegd – in de aanloop van de Euro hebben meerdere landen een tijdje uit het EMS moeten stappen omdat de koers van hun valuta te sterk afweek. Hoewel niet handig voor het koppelen van valuta was dat natuurlijk wel erg handig om lokale economische hobbels te stabiliseren en situaties zoals we nu hebben te voorkomen, dempen of oplossing. Uiteindelijk is de euro ingevoerd in een economische buitengewoon rustige periode. Dat die periode niet eeuwig zou duren, moge (inmiddels) duidelijk zijn. Welk middel komt in de plaats van die wisselkoersvariaties?
@4:
Welk middel komt in de plaats van die wisselkoersvariaties?
Deflatie.
Dat duurt een tien jaar, dat is eigenlijk het hele probleem.
Sarrazin en Bootle legden het uit, ook 70 Nederlandse economen, voor de vermaledijde euro werd ingevoerd.
De links van de laatste twee zette ik hier minstens tien keer neer, het haalt niets uit.
http://www.policyexchange.org.uk/images/WolfsonPrize/wep%20shortlist%20essay%20-%20roger%20bootle.pdf
@2: Echt? Kapot schamen nog wel?
In de eerste plaats is het niet stiekem, maar zo expliciet als maar kan.
In de tweede plaats meen ik het. Heb je mijn verhaal niet gelezen en de links niet gevolgd over de sociale gevolgen van de crisis en hoe extremistische groeperingen voordeel hebben bij deze situatie?
Ga je er eens in verdiepen zou ik zeggen, ook in wat er is gebeurd in de jaren 30, dan wordt de overeenkomst je wel duidelijk.
@3: Dat was ook de reactie in het begin van de jaren 30. Dat was een van de hoofdoorzaken van de Grote Depressie. Echt, de bodem er uit laten vallen, daar wordt niemand beter van, want alles en iedereen wordt meegesleurd in het gat dat er dan valt.
@5: ik wil nog steeds dit onderzoeken. Maar ik heb ook nog andere interesses dus ik kan niets beloven.
@7: Ik ben een voorstander van de EU maar niet onder het beding van een geschetst zwaard van damocles, dan ben je toch echt op een zeer beschamende wijze je argumenten aan het opbouwen.
Wees A, anders krijg je B; dat deden ze in de jaren 30 ook, snap je?
@9:
Vertel me nou eens wat beschamend aan is. Dit is nu al de tweede keer dat je met het ga-je-schamen-argument komt. Nu wil ik wel eens waarom ik me dan moet schamen.
Nee, dat begrijp ik niet.
@1: “De schrijver gaat nog uit van de illusie dat Hitler oorlog wilde, zie ik.
De overwinnaarspropaganda staat nog overeind.”
Ik was er al vrijwel voor honderd procent van overtuigd dat je hier alleen maar zwaar loopt te trollen. Nu weet ik het zeker.
@11: Ja, dat is al lang duidelijk. En hij is behoorlijk irritant.
Sjongejonge wat een inhoudelijke en positieve reacties weer.
Ik vind het goed dat Michel Varoufakis noemt. Die probeert nu al een tijd zijn constructieve ideeën aan de man te brengen, zonder in marxistische en neo-liberale of andere klisjees te vervallen, maar het lijkt niet te lukken.
Over schamen gesproken: iedere keer een poster alleen maar onderuit halen slaat toch nergens op, zeker als dat samen moet vallen met een of andere cynische verwijzing naar gebeurtenissen rond wo2. Nog even en Hitler c.s. worden door reaguurders als Objectief, Andy Cap en Amateur Commenter hier geprezen als een soort moderne managers, die “leidden door te dienen” en niet meer deden dan eenvoudigweg de kastanjes uit het vuur halen voor tot het uiterste door socialistisch-conservatief-liberale joden getergde mensen, en voor hen de wereld weer een beetje in orde te brengen, ondanks tegenwerking door vette kapitalistische dictators als Stalin, Churchill, Colijn, Wiegel en Roosevelt. Objectief heeft vast wel een boek die dat bewijst.
@13: Zou je me effe willen uitleggen waarom ik in jouw rijtje ben opgenomen?
De oorzaak is een uitgaven patroon dat de economie niet meer kan opbrengen. Dit uitgaven patroon drastisch veranderen is politiek onmogelijk en wordt als het probleem gezien. De crisis is intrinsiek aan een systeem dat zichzelf opheffen niet als optie ziet.
Europa gaat gewoon wat armer worden.
@6: Het naziregime en de eurocrisis hebben juist alles met elkaar te maken. Landen zijn, zoals we kunnen zien, ook zonder wapens op de knieën te krijgen: door economische uitspraken, door economische beschadiging en door het ruïneren van nationale economieën. Zo creëert men economische afhankelijkheid en tenslotte bereikt men hetzelfde doel dat tweemaal op militaire wijze mislukte …
http://www.youtube.com/watch?v=WuhbyHE8mDg
Op een gegeven moment tekenden de Griekse media een snorretje op de afbeelding van Merkel. Zoiets vergeten de Duitsers niet snel.
Ik denk dat het nog wel even gaat duren voordat de lust om in zo’n land te gaan investeren terug is.
@objectief, #4 deflatie
Ik snap niet zo goed hoe deflatie kan helpen een regionale onbalans te compenseren als betrokken regio’s dezelfde munt hebben en ook nog eens in dezelfde vrijhandelszone zitten. In de link die je geeft zie ik dat ook zogauw niet. Iets meer info svp?
En als er zo’n oplossing is, waarom heeft men die dan niet in bijvoorbeeld Detroit, Wallonie of destijds in Limburg toegepast? Wat heeft men daar dan fout gedaan? Wordt Griekenland het Detroit van de EU? Maar dan met mensen erin natuurlijk omdat de arbeidsmigratiebereidheid (ook een gangbaar alternatief voor wisselkoersvariaties) in ons veeltalige land effectief bijzonder laag is.
@13: Nogmaals, zou je me effe willen uitleggen waarom ik in jouw rijtje ben opgenomen
Een prachtige discussie hoe je het beste de dekstoelen op het dek van de Titanic kan herschikken.
En het absurdse is nog wel dat sommigen verwachten dat die dan ophoudt met zinken.
@12:
Zou kunnen.
Het vervelende is dat één van de redenen die gegeven worden voor de EU is dat die EU oorlogen voorkomt, met verwijzing naar twee oorlogen die door Duitsland veroorzaakt zouden zijn.
Dat de eerste wereldoorlog veroorzaakt is door de Britten staat inmiddels volledig vast onder historici, dat Britten, Roosevelt en Stalin de tweede wereldoorlog wilden ligt ook vast in boeken.
Dat vrijwel niemand die boeken leest, dat is jammer.
Nog triester is dat er historici zijn die zonder enige argumentatie die boeken als verzinsels aanduiden.
Ik noem er één Bogdan Musial, ‘Kampfplatz Deutschland, Stalins Kriegspläne gegen den Westen’, Berlin 2008.
Deze Poolse historicus is verbonden aan een Pools joods instituut in Warschau.
Het is dus wat lastig hem als antisemiet te zien.
@18:
Deflatie is verlagen van lonen en prijzen, daardoor wordt een economie weer concurrerend.
Datgene wat nu ook bij ons in Nederland plaats vindt.
Je ziet hoe het gaat, door grote werkloosheid.
Een zeer traag proces.
Niet dat het bij ons nodig is, het verlagen van lonen en prijzen, onze export bleef op peil.
Devaluatie bereikt hetzelfde van de ene dag op de andere.
Maar door de eenheidsmunt, -worst, kan dat niet meer.
Ik denk dat Bootle dat goed uitlegt.
Verder is er nog http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/2668114/1997/02/14/Verzet-tegen-Europese-muntunie-krijgt-steun-van-70-economen.dhtml
Wallonië en Detroit liggen in andere landen.
Met andere ideeën.
Nadat wij de mijnen sloten waren er grote werkgelegenheidsprojecten, wij waren een sociaal land.
Dank zij de EU zijn we dat steeds minder.
@18: wat objectief volgens mij bedoelt is dat deflatie in een land de enige uitweg is. Uitweg in negatieve betekenis. Dus het is waarschijnlijk niet bedoeld als “een goede oplossing is deflatie”. Zie wat er gebeurt in zuidelijke landen als griekenland en spanje die vastzitten in de euro: de enige manier om weer competitief te worden is interne deflatie. Lonen die omlaag gaan. Tel daar bij op een overheid die verplicht is hard te bezuinigen, een hoge werkloosheid en je hebt een lange periode van ellende voor de boeg als land. Het land heeft geen eigen monetaire of fiscale middelen meer, die ze wel zou hebben met een eigen munt.
Het is die gezamenlijke munt die de ellende veroorzaakt. Net als toen landen vroeger geketend waren aan een goudstandaard. Die koppeling maakt dat er geen middelen zijn om te reageren op economische schommelingen. In de VS is er weliswaar ook één gezamenlijke munt, maar wat het verschil is:
– een centrale overheid spendeert een groot deel van het GDP (25%?) en kan zonodig grote ’tekorten’ draaien om de economie te stimuleren
– arme staten zijn netto ontvangers van geld, rijke staten netto betalers (oftewel een transferunie, iets wat “we” hier in de eurozone niet willen)
– er is veel meer verplaatsing van bevolking/werknemers tussen staten van de plekken waar weinig werk is naar die waar veel werk (stuk makkelijker als je allemaal dezelfde taal spreekt en dezelfde cultuur hebt)
– staten zijn niet verantwoordelijk voor problemen met hun eigen banken.
Het ‘bescheiden voorstel’ waar Michel over schrijft probeert een aantal van bovenstaande problemen aan te pakken.
Zal niet makkelijk zijn, omdat vrijwel niemand zich de implicaties realiseert van zo’n gezamenlijke munt. En politici durven dat niet te vertellen. Of zien dat zelf nog niet eens in. Maar als er een eerlijk verhaal verteld zou worden, zouden ze moeten zeggen: we hebben nu een gezamenlijke munt en uiteindelijk moet europa één land worden met één regering waarbij de vroegere landen nog slechts provincies zijn met beperkt eigen bestuur. Mensen en geld kunnen vrij rondstromen en we betalen in heel europa gezamenlijk aan de sociale voorzieningen als uitkeringen, pensioenen etc (wat er van over is dan..).
[toegevoegd]objectief reageert ook zelf in 22
@23:
@18: wat objectief volgens mij bedoelt is dat deflatie in een land de enige uitweg is. Uitweg in negatieve betekenis. Dus het is waarschijnlijk niet bedoeld als “een goede oplossing is deflatie”.
Deflatie is een heel slecht proces omdat het een tien jaar duurt voor de aanpassing er.
Gedurende die periode is er ellende.
Devaluatie werkt van het ene moment op het andere, niet dat dat zo leuk is, maar het is wel een werkend mechanisme.
Alle landen die nu in de problemen zijn hebben een lang geschiedenis van devaluaties en geldhervormingen.
De gedachte dat ze die mechanismen van de ene op de ander dag niet meer nodig zouden hebben was de grote fout bij de invoering van de euro.
Omdat de euro niets goeds heeft gebracht, en wel dus, zoals we nu zien, grote nadelen, is de oplossing die euro weer af te schaffen.
Dat dat niet kan is onzin.
Nadat het Habsburgse imperium was opgeheven voerden alle opvolgingslanden binnen tien jaar eigen valuta in.
In de EU is dat veel eenvoudiger, de centrale banken bestaan nog.
Helaas komt dat opheffen van de euro noch de EU machtswellustelingen noch de Heilstaat idealisten in de kraam te pas, om maar niet te spreken van diegenen die die Endlösung met Duitsland willen door het op te heffen.
@objectief #22, Matthijs2 #23 Dank voor de uitleg!
Maar ik snap het nog niet helemaal. Dat is toch precives wat ik zeg?: Er komt/is geen (volwaardig) alternatief voor wisselkoersfluctuatie.
Deflatie snap ik denk ik wel, althans in de klassieke monetaire constructie. Maar nu in de EU kan deflatie relatief aan de omliggende regio’s maar op 1 manier bewerkstelligd worden, en dat is door lokaal-gebonden zaken in prijs te verlagen. Lonen, onroerend goed en overheidsuitgaven (infrastructuur, onderwijs) dus. De rest hebben we keihard aan elkaar gekoppeld met onze vrijhandelszone. Maar dat is toch geen oplossing? Zonder investeringen wordt je toch nooit weer competetief? Klinkt als een vicieuze cirkel die eindigt in armoede die op enig moment wel moet escaleren.
Maargoed, ik snap het eigenlijk ook wel, we zeggen alle drie hetzelfde maar gebruiken andere woorden;-) En daarom krijg ik minpunten en jullie pluspunten:-)
Maar ik snap nog steeds niet welke rationele argumenten men zou kunnen aandragen om te stellen dat de euro zoals we die nu hebben een goed idee is op de wat langere termijn.
Ter illustratie hier nog een prachtige schematische weergave van de euro:
[edit red.: link gerepareerd]
jpg
(en ziedaar, sargasso’s URL-regexp faalt…)
@25: “Maar ik snap het nog niet helemaal. Dat is toch precives wat ik zeg?: Er komt/is geen (volwaardig) alternatief voor wisselkoersfluctuatie.”
Inderdaad.
“Deflatie snap ik denk ik wel, althans in de klassieke monetaire constructie. Maar nu in de EU kan deflatie relatief aan de omliggende regio’s maar op 1 manier bewerkstelligd worden, en dat is door lokaal-gebonden zaken in prijs te verlagen. Lonen, onroerend goed en overheidsuitgaven (infrastructuur, onderwijs) dus. De rest hebben we keihard aan elkaar gekoppeld met onze vrijhandelszone. Maar dat is toch geen oplossing? Zonder investeringen wordt je toch nooit weer competetief? Klinkt als een vicieuze cirkel die eindigt in armoede die op enig moment wel moet escaleren.”
Klopt ook. Het eindigt ook in armoede. Zie Griekenland en Spanje.
“Maar ik snap nog steeds niet welke rationele argumenten men zou kunnen aandragen om te stellen dat de euro zoals we die nu hebben een goed idee is op de wat langere termijn.”
Ja dat is dus inderdaad de vraag. Zelf denk ik dat het besluit om die euro in te voeren niet gemaakt is op rationele economische gronden maar vooral een ideologische achtergrond had (en heeft). En als er al economische gronden meegespeeld hebben, dan zijn die weer gebaseerd op het niet begrijpen van hoe een economie en muntunie werkt. Men zag simpelweg die potentiele problemen niet. De modelletjes van de economen hielden er geen rekening mee. En economen die wel waarschuwden voor de problemen werden genegeerd (uitstekend artikel hier http://www.lrb.co.uk/v14/n19/wynne-godley/maastricht-and-all-that). En tot slot: een centrale bankier, een Merkel of een Rutte voelen en zien de echte problemen simpelweg niet. Voor hen bestaat de economie uit een paar grafiekjes en getallen. Een spanjaard die z’n huis uitgezet wordt of een Griekse gepensioneerde die geen geld meer heeft voor een chemokuur voor het behandelen van zijn kanker: dat zijn niet hun problemen.
@26: Eens. Vooral die laatste opmerking. Lees de eerste alinea van mijn stukje nog maar eens!
Wat ik er nog wel aan toe wil voegen is dat het mijns inziens wel kan werken:
Een essentieel onderdeel van elke munt unie, maar niet alleen dan, ook de wereld-economie als geheel zit zo in elkaar, is dat geld moet circuleren. Dat is wat Varoufakis aanduidt als ‘monetair recycle systeem’. In zijn boek over Wallstreet (de Global Minotaur, door mij al eerder besproken, zie relevante links bij artikel) beschrijft hij dat ook (eerst was er Bretton Wood en het Marshall Plan, en toen dat klapte in de jaren 70 was er de Mintoraur – Wall Street). Zo heb je ook in Europa een systeem nodig voor het recyclen van winst die wordt gemaakt in het Noorden. Tot de crisis gebeurde dat door bubbels (vastgoed, Grieks schuldpapier, maar ook andere landen) waar geld via banken en pensioenfondsen naar toe vloeide.
In het bescheiden voorstel is daarmee rekening gehouden. Nu focused iedereen op “competetiviteit” – met name in Duitsland. Bij competiviteit wordt dan alleen gedacht aan prijs/productie verhouding. Hoe goed koper de lonen hoe beter. Dat is wat men door deflatie wil bereiken. Maar deflatie maakt de economie kapot.
Op den duur werkt dit ook niet als je wel eigen munten hebt. De reden dat het vroeger wel werkte en nu niet was dat Duitsland altijd graag een harde munt wilde hebben – daarom zijn de Duitsers nu in de sterkste positie gekomen. De euro was er, met andere woorden met name voor de Duitsers – anderen kunnen niet meer devalueren.
De reden overigens waarom we er mee doorgaan is omdat je er niet meer uit kan stappen. Je kunt niet zomaar geld afschaffen – want dat is wat je feitelijk doet – en vervangen door ander, minder goed geld. Iedereen kan op zijn komplen aanvoelen wat er dan met de economie gebeurd. Overigens zullen ook Duitsland en Nederland dat gaan voelen. Heel Europa zakt dan weg in een grote depresssie … maar nu herhaal ik wat ik al schreef.
@24:
Sorry hoor, maar mij wordt kwalijk genomen dat ik een vergelijking maak met een dictatuur. En dit moet wel kunnen? Mijn vergelijking is een terechte vergelijking (ik vergelijk ontwikkeling van de economie in de jaren 30 met nu – bezuinigingen -> werkloosheid -> armoede -> politiek extremisme) .
De EU met fascisme of communisme vergelijken absurd.
@25:
We zijn het redelijk eens, de euro nam een belangrijk aanpassingsmechanisme weg.
Ook nam de euro waarschuwingssignalen voor slecht beleid en niet meer concurrerend zijn weg: in de goede oude tijd traden dan b.v. deviezentekorten op.
Maar het is niet zo dat de eurozone niet kan werken, maar die kan niet optimaal werken, door het trage aanpassingsmechanisme van deflatie, en zelfs inflatie.
Die handicap kan niet worden opgeheven.
Degenen die dit allemaal niet willen of kunnen zien, met die mensen kun je niet veel.
Dus òf de EU gaat in opstanden ten onder, of wordt een totalitaire vrij armoedige staat.
Tot nu toe is Europa / de EU gemaakt om de ‘vrije markt’ voor grote bedrijven meer ruimte te geven om geld te verdienen. Dat was goed voor de economie, werd ons altijd verteld. En dat was het ook: een tijd lang konden we enorme groeicijfers uit de hoge hoed toveren. De bedrijfswinsten voor met name de grote bedrijven groeiden tot in de hemel, en de gewone mensen, of een redelijk deel daarvan, konden daar door bijvoorbeeld e huizenbubbel een graantje van mee pikken. Wat gemakkelijk te voorspellen was, namelijk dat dat piramidespel op een dag in elkaar moest zakken, is nu gebeurd.En het blijft verbazend om te zien, dat gewone mensen, die nauwelijks van de economische voorspoed hebben geprofiteerd, geacht worden de kosten voor het oplossen van de crisis te betalen, terwijl de bedrijven en mensen, die hun zakken hebben zitten vullen, buiten schot blijven.
Gezien sommige reacties is het ook verbazend, dat de VS nog steeds de dollar als munteenheid heeft. Alsof de Euro de oorzaak van de crisis zou zijn…
@28:
De EU met fascisme of communisme vergelijken absurd.
Beide vergelijkingen lijken me van toepassing.
Een Ukip lid vergelijkt de commissie openlijk met het Politbureau.
Ook fascisme, macht is het enige wat telt.
Wie heeft er enige invloed op de kongsi van Commissie en regeringsleiders ?
@31: Je vergelijking is absurd en een belediging voor de slachtoffers van die systemen. In Europa zijn geen gaskamers, worden bevolkingsgroepen niet gedeporteerd en/of vermoord, is vrijheid en democratie en heerst geen staatsterreur. Als je dat niet snapt – en dat laat je door je vergelijking zien – heb je er echt niets van begrepen.
@30: In het bescheiden voorstel wordt daar nou juist wat aan gedaan.
@32:
vrijheid en democratie en heerst geen staatsterreur
Humor, de Finse dictator Ollie Rehn regeert ons land.
Wat betreft de slachtoffers, die worden inderdaad niet vermoord, ze plegen zelfmoord.
Verder wil Brussel kritiek op Brussel strafbaar stellen, en anti EU partijen mogen niet meedoen met de EU verkiezingen.
De genoemde totalitaire systemen wilden ook alleen partijen die hen welgezind waren.
Waar is dat het nog erger kan.
@30: “De bedrijfswinsten voor met name de grote bedrijven groeiden tot in de hemel, en de gewone mensen, of een redelijk deel daarvan, konden daar door bijvoorbeeld de huizenbubbel een graantje van mee pikken. Wat gemakkelijk te voorspellen was, namelijk dat dat piramidespel op een dag in elkaar moest zakken, is nu gebeurd.”
Met andere woorden: die enorme groei destijds was reeds kunstmatig, omdat die werd gegenereerd door het verlenen van krediet, terwijl de inkomens geen gelijke tred hielden met de (stijging van) de productie. Dat is het probleem waar Michel het elders steeds over had onder de noemer “wederkerigheid”.
Vergis ik me nou, of komt dat probleem in dit “bescheiden voorstel” in het geheel niet aan de orde? Het lijkt er eerder op dat dit probleem ahw “geinstitutionaliseerd” wordt door het inrichten van voedselbanken, vanuit de politieke wens om de maatschappelijke problemen onder controle te houden, en wel door het inrichten van een soort “bedeling”.
Nu zijn resultaten uit het verleden nooit een garantie voor de toekomst, maar dat lijkt me -gezien zijn eigen analyse elders- een vorm van struisvogelpolitiek die gedoemd is. Alleen zullen we helaas nooit weten hoe de uitkomst daarvan zou zijn zonder het uitbreken van een oorlog.
Het lijkt me echter dat uitsluitend het herstellen van het rondpompen van geld onder degenen die het hebben, het probleem op den duur slechts zal verergeren, aangezien de systeemfout -en daarmee de accumulatie van geld en macht in de handen van weinigen- met dit plan niet opgeheven wordt, maar slechts voortzetting vindt (@20).
@34:
Juist.
Overdrijven is ook een kunst.
@35: Het eerste deel van je comment laat zien dat je mijn stukje over basisinkomen goed gelezen hebt. Puntje er bij daarvoor.
Maar als je schrijft
dan moet ik dat puntje toch weer terugnemen.
Nee, dat komt niet aan de orde hier, want dat is een ander probleem. En aangezien dit probleem al complex genoeg is en ik maar beperkte ruimte heb om dat uit te leggen (als het te lang wordt leest bijna niemand het), heb ik dit geheel buiten beschouwing gelaten.
Er is wel een overlap als je goed kijkt, en dat is het heersende marktdenken. Dat leidde er in de jaren 90 toe dat men dacht dat Europa vooral een markt was, en dat je maar alles moet loslaten – vandaar dat banken en speculanten hun gang konden gaan. Het is maar een heel klein deel van de bevolking die daar profijt van heeft gehad – de beroemde 1% – en het heeft op die manier bijgedragen aan de ongelijke verdeling van productiviteitswinst. Je zou kunnen misschien kunnen zeggen dat dat geld via de vastgoedbubbel is weggesluist.
“In het Verdrag van Maastricht is afgesproken dat landen een staatschuld mogen hebben tot maximaal 60% van hun Bruto Binnenlands Product. Het deel van de schuld dat daaraan voldoet kan worden geconverteerd in ECB-leningen waarvoor een veel lagere rente betaald wordt dan voor de huidige leningen.”
Dit klinkt veel makkelijker dan het is. Hoeveel dit is hangt namelijk niet alleen af van hoeveel schuld je hebt, maar ook wat je BNP is. Dat fluctueert dus per jaar (behoorlijk) met het BNP mee. Juist als er een economische crisis is, betekent dat dat je ineens je ECB-leningen moet gaan terugbetalen (want economische crisis = dalend BNP), terwijl je juist op dat moment meer moet lenen (want dalend BNP = minder belastinginkomsten). Daarmee komt een crisis dubbel zo hard aan.
@38: Het zal lastig rekenen zijn, maar een beetje boekhouder moet er uit kunnen komen. Er lopen een hoop knappe koppen rond in Brussel en Frankfurt. Dit is een technisch probleem, en mijn ervaring is dat technische problemen makkelijker op te lossen zijn dan politieke problemen. En met dat laatste wordt rekening gehouden.
@33: Huh? Dat lees ik er niet in hoor…
Bankencrisis: “Na de noodzakelijke herstructurering kunnen de aandelen weer verkocht worden. De banksanering moet zichzelf daarmee kunnen financieren en er hoeft geen beroep gedaan te worden op gemeenschapsgeld”. Er is een groot risico, dat die aandelen niet opleveren wat er eerder voor die banken betaald is. Wie betaalt dat verschil?
Schuldencrisis: “Het deel van de schuld dat daaraan voldoet kan worden geconverteerd in ECB-leningen waarvoor een veel lagere rente betaald wordt dan voor de huidige leningen”. Een lening converteren kost geld, vanwege misgelopen inkomsten, boetes, e.d. Wie betaalt dat? Hier geldt wel, dat als we die misgelopen inkomsten niet vergoeden, en de boetes niet betalen, we de rekening daar leggen, waar die hoort, maar ik zie dat niet gebeuren… en dan is het nog maar een klein deel van de schade, die ze terug betalen.
Het investeringsprogramma “wordt gefinancierd door obligaties die worden uitgegeven door de Europese Investment Bank (EIB) en het Europese Investeringsfonds (EIF)”. En waar komt het geld vandaan, dat deze obligaties terug moet betalen? En de obligaties worden opgekocht met het tijdens het piramidespel opgepotte geld.
Sociale crisis: “Geld voor dit programma moet komen uit de rente die wordt verdiend aan het betalingssysteem tussen Europese centrale banken (Target2) en uit nieuwe belastingen, zoals de transactiebelasting”. Misschien haalt die transactiebelasting het van ons geroofde geld voor een deeltje terug…
Op zich zijn het allemaal wel voorstellen, die de crisissen mogelijk op lossen, maar het feit, dat de rekening niet gelegd wordt bij de mensen, die onevenredig hebben geprofiteerd van de economische voorspoed, blijft bestaan.
@38:
Zonder euro hebben we ook geen verdrag van Maastricht nodig, een verdrag wat overigens met voeten wordt getreden.
In dat verdrag staat uitdrukkelijk dat landen verantwoordelijk zijn voor hun eigen beleid, dus geen hulp, niet de vele honderden miljarden die er nu zijn ingegooid.
Ook geen monetaire financiering, zoals Draghi nu pleegt.
We worden aan alle kanten bedonderd.
@36:
Het gaat nog veel erger worden.
@37: Nee, Michel, dat is geen “ander probleem”, dat is “het probleem”. Het enige waarop dit “bescheiden voorstel” is gericht, is om de geldmachine weer in werking te stellen,
en de slachtoffers zoet te houden met steeds omvangrijker gaarkeukens. Meer dan dat zal het niet opleveren,
en dan nog alleen zolang het duurt
@43: Door alles op de grote hoop van “het kapitalisme” te gooien los je niets op.
@40: Het voorstel komt van economen die weten waar ze het over hebben – Varoufakis en Galbraith. (De derde ken ik niet).
We betalen niet voor die banken. Het punt is juist dat aandeelhouders, obligatiehouders en rekening houders (boven het garantie niveau) in die volgorde, worden uitgekleed. Zelfs Dijsselbloem zegt dat. Waar het om gaat is dat je dat niet bank voor bank, door landen zelf moet laten doen maar gezamenlijk. Het gremium van ECB/bank unie dat dit gaat doen kan banken samenvoegen, rendabel maken en weer verkopen. Dit soort dingen zijn vaker gedaan (ik meen in Zweden) en uiteindelijk – op termijn, daar moet je 10 of 20 jaar voornemen kan de staat er gunstig uit komen.
Je opmerking over schulden kan ik niet volgen. De rente die leningen via de ECB kosten zijn veel, en voor sommige landen heel veel lager dan wat we nu betalen. Alleen Nederland en Duitsland kunnen zo lenen nu (en die worden niet verplicht mee te doen). Op die manier wordt heel veel geld uitgespaard – en toch voldaan aan de regel dat schulden niet gemeenschappelijk zijn.
EIB/EIF: die investeren het geld. Hoe dat gaat, waar het geld precies aan verdiend wordt weet ik niet, maar ik kan me voorstellen dat ze het verdienen in de industrie, het lenen aan landen voor aanleg van infrastructuur, enz. Zo is het ook gegaan met Marshall Hulp meen ik.
Het geroofde geld: dat haal je zo niet terug. Het zal geld opleveren, zeker, maar hoeveel? Maar samen met Target2 kan het genoeg opleveren om de bevolking echt te helpen.
Het geroofde geld moet gewoon direct door vermogensbelasting heffen /hogere inkomstenbelasting in de hoge tariefgroepen/winstbelasting teruggepakt worden.
@iedereen: dit plan is een reëel mogelijkheid om echt wat te doen voor een betere toekomst. Iedereen zit alleen maar te fitten op onderdelen. Doe eens ander voorstel zou ik zeggen, iets dat en haalbaar, Europa niet in een diepe crisis werpt, en echt iets doet voor de mensen, anders dan de verelendung die we nu veroorzaken met het huidige beleid.
@42: Maar als ik een vergelijking maak met de Grote Depressie en WO II die daar het gevolg van was ben ik aan het overdrijven.
Je spreekt jezelf tegen, of je meet met twee maten.
@45: spreek alleen namens mezelf, maar je hebt gelijk dat dit wel een plan is wat mogelijk meer potentie heeft dan alles wat tot nu toe geprobeerd is (=bezuinigen/lastenverzwaren,publieke voorzieningen afbreken, lonen verlagen, etc). Ik meen ook dat Galbraith een econoom is die eea wat beter begrijpt dan menig andere econoom.
@44: De groei vanaf de jaren ’90 was kunstmatig, omdat die werd gegenereerd door het verlenen van krediet, terwijl de inkomens geen gelijke tred hielden met de (stijging van) de productie. Dat is het probleem waar Michel het elders over had onder de noemer “wederkerigheid”.
En inderdaad, dat is het grote probleem.
Maar als je daar op terugkomt en erop wijst dat daar in dit “bescheiden voorstel” met geen woord over gerept wordt, dan is het antwoord van Michel:
@44: “Door alles op de grote hoop van “het kapitalisme” te gooien los je niets op.”
Zo wordt de inconsistentie van het eigen denken gecamoufleerd met een nietszeggend antwoord.
@45: “iedereen: doe eens ander voorstel zou ik zeggen, iets dat en haalbaar, Europa niet in een diepe crisis werpt, en echt iets doet voor de mensen.”
LOL, om vervolgens van luchtfietserij en utopisch denken beticht te worden zeker. Niet ten onrechte overigens, dat is het ergste!
@48: Jij denkt je problemen moet oplossen door er alles bij te halen, van fundamentele problemen met geldmachines, kunstmatige groei (wat was daar kunstmatig aan?) en de problemen die ik in een ander artikel heb besproken. Het is gewoon geen goed idee om dat te doen als je wilt werken naar een oplossing.
Wat ik in dit stuk doe is vooral proberen uit te leggen wat er gedaan moet worden. Analyse is ook nodig, maar dan probeer ik het zo concreet mogelijk houden – of eigenlijk niet ik, maar Varoufakis, Galbraith en Holland – praktisch uit te voeren omdat geen verdragen aangepast hoeven te worden, en … nou ja lees verdorie het artikel maar.
En dan wordt mij verweten dat ik aan luchtfietserij doe? Je bent net als Objectief inconsistent bezig. Met veel stukjes doemdenken en zo.
@49: Wanneer de reele bestedingskracht van de bevolking geen gelijke tred houdt met de productie en er (hoe dan ook) voor gezorgd wordt dat die productie toch kan toenemen, dan lijkt het mij gerechtvaardigd om dat “kunstmatige groei” te noemen.
Ik sleep er helemaal niets bij, ik wijs er slechts op dat het een illusie is om te denken dat iets een oplossing voor een probleem is, als je de werkelijke oorzaak van dat probleem buiten beschouwing laat.
Daarbij knoop ik aan bij iets waar je in vorig stukken herhaald op gewezen hebt (en waar ik volmondig mee eens ben), dus als je dat nu verwerpt ben jij inconsistent bezig, niet ik.
Ik verweet jou geen luchtfietserij, lees het maar eens na.
@50: groei is groei, ook als het verkeerd wordt gefinancierd. Maar dit heeft helemaal niets met het onderwerp te maken.
@51: Nou breekt me de klomp, het is notabene het centrale thema: na de inleiding waarin je beschrijft wat er allemaal verkeerd gedaan wordt, ga je als volgt verder:
“Wat te doen? – Er is een plan nodig dat de nood lenigt in Zuid-Europa en Ierland en dat zorgt voor economische groei.”
En nou schrijf je:
“groei is groei, ook als het verkeerd wordt gefinancierd. Maar dit heeft helemaal niets met het onderwerp te maken”
Ga terug naar af: de oorzaak van het hele probleem is nu juist dat de groei verkeerd werd gefinancierd.
Wel eens van het woord KREDIETcrisis gehoord?
@52: Ik probeer (tevergeefs) de logica van je verhaal te ontdekken, dus klikte ik maar eens op de link “Marshall plan”.
Resultaat: een verhaal in Trouw, waarin het woord Marshall plan helemaal niet voorkomt en waarin gesteld wordt:
“Dat het binnen Europa ook anders kan, dat stevig hervormen en bezuinigen wél tot herstel leidt, bewijzen Duitsland en Letland.”
Maar daar ben jij juist tegen lijkt me. Je schrijft:
“Deze (Duitse) maatregelen zijn niet alleen harteloos omdat ze veel leed veroorzaken, ze bieden ook geen uitzicht op een oplossing. Europa zakt weg in een recessie waar het niet meer uit kan komen.”
Kun je me die (schijnbare?) tegenspraak dan tenminste uitleggen?
@51: “Door de kapitaalvlucht en door de bezuinigingen is de economie in de schuldenlanden aan de grond geraakt. In het Bescheiden Voorstel wordt daarom gestart met een investeringsprogramma.
(…)
(Dit) wordt gefinancierd door obligaties die worden uitgegeven door de Europese Investment Bank (EIB) en het Europese Investeringsfonds (EIF).
(…)
het geld van de overschotlanden moet op de een of andere manier gerecycled worden in de landen waar die overschotten verdiend worden. Dit was ook de ratio achter het Marshall Plan. Het recyclesysteem bestond tot nog toe uit investeren in vastgoedbubbels in Spanje en Ierland, of in de failliete Griekse overheid. Dit veroorzaakte eerst oververhitting en daarna, toen de bubbel weer leegliep, liet het de economie in puin achter.”
Hoe het gefinancieerd moet worden is dus duidelijk. Maar wie gaat het geld lenen, waar wordt het in geinvesteerd en wie heeft het geld om de productie af te nemen? Of gaat de staat dat geld lenen voor een variant op de voorstellen van Keynes?
“Ten onrechte wordt vaak gedacht dat de economische opleving in West–Europa, die al snel na de Tweede Wereldoorlog ontstond, grotendeels is toe te schrijven aan de Marshallhulp. Eind 1947, dus vóór de uitvoering van het Marshallplan, waren de Britse, Franse en Nederlandse productie alweer op het vooroorlogse niveau. Italië en België volgden eind 1948.
(…)
In Frankrijk en Italië werden duidelijke voorwaarden aan de Marschall hulp gesteld. In mei 1947 werden de communisten, onder druk, uit de Franse regering gezet. Een maand later kreeg ook de Italiaanse regering een duidelijk anti–communistisch gezicht. Voor Nederland dreigde de Marshall-hulp twee keer voortijdig te eindigen. In 1949 dreigde de Verenigde Staten met het intrekken van de Marshall-hulp naar aanleiding van de politionele acties in Nederlands-Indië. Toen Amerika in 1950 de Koreaanse Oorlog tegen het communisme begon, vroeg het aan Nederland om troepen te sturen. Toen Nederland dit weigerde, dreigde Amerika opnieuw de Marshall-hulp op te zeggen.”
http://nl.wikipedia.org/wiki/Marshallplan
Of gaat het puur om een politiek drukmiddel om Europa op die manier overeind te houden?
Nee, de vraag is niet spottend bedoeld; ik begrijp het echt niet.
@53: Bedankt! Dat was niet de goede link. Soms gaat er wel eens wat fout met copy/paste!.
Heb je dat artikel gelezen? Heel goed, maar ik ben het daar dus absoluut mee oneens, laat dat duidelijk zijn. Maar je constateerde zelf ook al dat het niet bij mijn verhaal past.
(voor de rest: het ging om dit artikel: Het wachten is op de botsing van generaties Het probeert de eurocrisis te verklaren in termen van een generatie conflict. Dat de auteur er niets van begrijpt kun je zien als hij bijvoorbeeld constateert dat het in Estland en Letland zo goed gaat dankzij de bezuinigingen. Dat is echte grote onzin. Voordat de economie weer enigszins ging groeien (in Europese termen is elke groei al goed) is zij eerst diep gezakt. Men is nog niet boven het niveau van voor de crisis. De Baltische landen zijn een verhaal apart. )
@54: Dat is nieuwe voor me dat de Marshall hulp niets heeft geholpen. Ik ga af op wat economen er over zeggen. Ik kan me niet voorstellen dat het niet heeft geholpen, en het heeft zeker niet averechts geholpen. En dat is iets wat je wel van het huidige beleid kan zeggen: het remt, het maakt kapot. Marshall hulp was opbouwend. De VS heeft ook ander beleid gehad dat heeft geholpen – bijvoorbeeld toestaan van goedkope import vanuit Europa. Daar gaat het om, niet de vraag of Marshall hulp nu wel of niet essentieel was. Het gaat erom dat er geld wordt geïnvesteerd, en dat het zuiden goederen kan exporteren naar het noorden met industrie die hiermee wordt opgebouwd.
Wat is een variant van Keynes?
Wat de andere vraag betreft: die is duidelijk beantwoord in het artikel de EIB en de EIF. Het staat er zelfs met nadruk: het lenen gebeurt op Europees niveau zodat schulden niet op rekening komen van individuele landen.
Wie heeft het geld om de productie af te nemen? Als mensen werken verdienen ze geld. Dan is er consumptie en dus vraag. Dus misschien is dat ook je antwoord op de vraag naar Keynes. Dat was een inzicht van hem, terwijl de neoklassieke economen uit gaan van aanbod (eerst sparen, dan investeren, dan pas consumptie).
@54 Ik heb geen tijd om er uitgebreid op in te gaan, maar dit haal k van de Engelse Wiki. Dit is een stuk genuanceerder:
Het is dus gemengd. Voor deel was het politiek en psychologie. Maar is dat erg? Ik vind van niet.
@56: Dus het gaat om (goedkope) leningen aan de industrie in Zuid-Europa, die gefinancierd wordt door obligaties die worden uitgegeven door de Europese Investment Bank (EIB) en het Europese Investeringsfonds (EIF)?
Zodat het zuiden goederen kan exporteren naar het noorden, waar de consumenten die producten gaan afnemen, terwijl de nieuwe arbeidsplaatsen worden gecreerd in het zuiden?
En wat gaan ze daar in het zuiden produceren? De auto’s die nu in het noorden worden gemaakt? Hebben ze daar in het zuiden de arbeidskrachten met de passende opleiding voor? In hoeverre kun je de maatschappelijke realiteit veranderen door de geldstromen te verleggen? Is dat niet tegen de stroom oproeien?
En dat gaat allemaal lukken zonder dat het “wederkerigheids-principe” wordt hersteld? Kun je je nou echt niet voorstellen dat ik dat betitel als het verschuiven van dekstoelen op de Titanic?
@57: Opgeteld bij de voorbeelden uit de Nederlandse wikipedia? Jazeker,
dat was de wieg van the economic hitman.
@45:
Zo is het ook gegaan met Marshall Hulp meen ik.
Die kwam in 1948, toen de VS de schrik om het hart was geslagen over het communistisch worden van heel het vasteland.
Tijdens de Italiaanse verkiezingen van 1948 lag de VS vloot voor de Italiaanse kust, tanks waren al aan land gezet, met een smoesje.
Er was niets filantropisch aan, de VS begon er eindelijk achter te komen welke bondgenoot ze hadden.
@55:
Het probeert de eurocrisis te verklaren in termen van een generatie conflict.
De eurocrisis is uitsluitend veroorzaakt door een groot aantal landen met zeer verschillende economieën één munt op te dringen.
Dat werkt niet, zoals van te voren voorspeld.
Kohl schijnt accoord gegaan te zijn om O Duitsland er bij te kunnen krijgen.
Je ziet daaraan hoe soeverein de Europese landen zijn.
@56: ” terwijl de neoklassieke economen uit gaan van aanbod (eerst sparen, dan investeren, dan pas consumptie).”
Raar, ik ga altijd uit van de vraag, om te weten of het de moeite loont om te investeren: als die groot is en het aanbod klein, dan leen ik desnoods geld om te kunnen produceren, want anders zou ik nodeloos werkeloos blijven, dus dat is me de rente wel waard.
Als consument spaar ik liever eerst om te consumeren, omdat de rente ten koste gaat van mijn koopkracht
Om welke neoklassieke economen gaat het?
Mischien kan ik daar een wat betere bedrijfsvoering van leren.
@25
Er is wel een alternatief voor wisselkoersfluctuatie. Inflatie.
Als er een hogere inflatietarget is, zeg, 4 tot 5%, ofwel net zo hoog als in de VS toen het “morning in America” was, is een muntunie veel robuuster tegn assymetrische schokken zoals de huidige.
@45:
OK. Nationaliseren dus, zonder de voormalige eigenaars te vergoeden. Dat kan geld opleveren, maar is dat rechtsgeldig, en levert ons dat geen problemen met het buitenland op (vergelijk Venezuela)? Ook op deze manier ben ik bang dat dit ons gewoon geld kost, en op de lange duur zelfs nog veel meer dan door de aandeelhouders, obligatiehouders en rekeninghouders uit te kopen. Het uiteindelijke resultaat zal zeker gunstig zijn, maar staat los van de constatering, dat het plan / de oplossing betaald wordt door de mensen, die de crisis niet veroorzaakt hebben.
Ja dat is zo en ook dat pakt op den duur gunstig uit. Maar eerst moeten de leningen, die nu tegen hoge rentes lopen, worden geconverteerd, c.q. die worden vervroegd af gelost. En dat kost geld.
Verdiend? Het geld voor die banken zal gewoon uit de belastingpot komen, als ze wat te kort komen. Bovendien hebben we de inkomsten uit leningen aan landen voor infrastructuur e.d. in het vorige punt juist enorm verlaagd. Waar zij dan toch het geld vandaan halen voor extra grote investeringen blijft onbesproken.
Ik maak me niet de illusie dat we dat geld ooit terug zien. Degenen, die daar uiteindelijk over beslissen, zijn medeplichtig aan de roof en zullen zichzelf niet in de vingers snijden. Hogere belastingen halen ook maar een deel van het geld terug en pakken niet alleen de rovers.
Dat betwist ik niet. Uitvoeren zou ik zeggen, maar knoop daar svp de analyse aan vast, dat deze oplossing betaald wordt door de mensen, die de crisis niet veroorzaakt hebben. Misschien kunnen we dan voorkomen, dat de wereld nogmaals door financieel wanbeheer vanuit eigenbelang in dit soort diepe crisissen terecht komt. Misschien dat we dan eindelijk eens beseffen, dat niemand miljoenen verdient, maar dat iemand miljoenen krijgt, omdat we niet goed opletten, of rooft, omdat we er niets tegen durven te doen.
PS
Dat sparen vergeten ze overigens wel heel erg vaak. Meestal lenen ze geld om te investeren. Dat is belastingtechnisch namelijk erg voordelig en op die manier betaalt de belastingbetaler mee aan de investering, terwijl de winst toch geheel en al bij het bedrijf terecht komt. En het ‘vergeten te sparen’ is ook een van de voornaamste redenen, waarom we nu in de crisis zitten. We hadden in de voorspoedige tijden moeten sparen, zodat we geld hadden om te investeren toen het slechter ging. Dat zijn we tijdens de afgelopen decennia vergeten, terwijl we juist neoliberale / neoklassieke economische politiek voerden.
@64:
Inderdaad. Links om of rechtsom moet het betaald worden en moet iemand het doen. Het beste is om het centraal te doen, op Europees niveau. Alle bezwaren die lokaal gelden gelden ook centraal, maar centraal zijn ze beter hanteerbaar. Ook heeft centraal meer gezag – minder kans dat bankiers onder de tafel zaken doen met de lokale politiek. (Waarom denk je dat Duitsland haar Landesbanken niet onder centraal gezag wil stellen?)
Voor de leningen geld precies het zelfde. Wat moet gebeuren moet gebeuren, centraal of niet. Ik heb niet echt verstand van die zaken, maar ik kan me voorstellen dat niet geconverteerd wordt, maar dat geleidelijk aan bij aflopen van een partij overgestapt wordt op het nieuwe systeem.
EIB/EIF: misschien heb ik dit niet goed uitgelegd – en ook hier, niet direct mijn expertiese gebied. Maar de leningen worden uitgeschreven door EIB/EIF en investeerders kunnen daarop intekenen. Dus ook PIMCO of zo. Vervolgens gaat dat geld in vorm van leningen naar overheden, streken, industrieen, projecten – net als een bank dus. Belangrijk hierbij is dat het niet op conto van de landen komt.
Geld terug pakken: dat zou alleen via rechtszaken kunnen. Waarschijnlijk is dat erg moeilijk omdat veel van die plunderingen volkomen legaal waren. Terugpakken kun je wel indirect doen, op de manier als ik eerder schetste. Ik neem daar genoegen mee. Wel moet natuurlijk de wetgeving aangepast worden zodat deze vorm van diefstal strafbaar is in de toekomst.
Aanbod economie: het is een model van de economie – het is wat ze neo-klassiek noemen. Vaak wordt ook de term neoliberaal gebruikt maar dat impliceert denk ik nog meer (ook politiek). Deze theorie zegt bijvoorbeeld dat het goed is om rijke mensen weinig te belasten omdat ze het geld dan gebruiken voor investeringen – de “job creators”. Het is gewoon bullshit. Dat weten we al sinds Keynes. In werkelijkheid gaat het geld naar speculatie (Hedge funds) en naar bubbels of het wordt uitgegeven aan extravagante luxe. Verspilling dus. Bovendien veroorzaakt het financiele crisis (daarom hebben we zoveel crises sinds de jaren 80)
@63: Ja, klopt. Krugman zegt dat al jaren. Maar dat willen de Duitsers en de Nederlanders niet. Daarom staat het (denk ik) ook niet in dit voorstel. Dit voorstel wil juist een haalbaar plan bieden waar iedereen het mee eens kan zijn.
@65: Gevonden:
aanbodeconomen – zijn aanhangers van de theorie van de aanbodeconomie (supply side economics). Als oplossingen voor economische vraagstukken bepleiten zij maatregelen die de aanbodzijde van de economie versterken.
aanbodeconomie – is de economische theorie, die vooral de economische ontwikkeling (productiegroei) verklaart uit de ontwikkeling van de aanbodfactoren. De aanhangers van deze theorie worden de aanbodeconomen genoemd. Zij vinden de positieve en negatieve prikkels die uitgaan van lonen, prijzen en de tarieven van de overheid van grote betekenis. Bij het oplossen van werkloosheid is dan meestal het advies de belastingen en sociale uitkeringen te verlagen.
aanbodfactoren – zijn de grootheden die de omvang van de productiecapaciteit bepalen. De aanbodfactoren zijn de omvang en kwaliteit van de kapitaalgoederenvoorraad, de omvang en kwaliteit van de beroepsbevolking en de technische ontwikkeling.
Niet gevonden:
wat de remedie is van aanbodeconomen als er aan de vraagkant (consumenten) onvoldoende geld is om het aanbod (de productie) af te nemen. Negatieve belastingen misschien?
@64 + @65: Inderdaad, de nutsvoorzieningen nationaliseren, inclusief de banken en het verzekeringswezen en de (alle) aandelen omzetten in obligaties, zonder inspraak van de obligatiehouders in de bedrijfsvoering.
Dan is het gelijk afgelopen met de pret.
Maar dit is natuurlijk allesbehalve een “bescheiden voorstel”.
Het merkwaardige van het bovenstaande heen- en weergepraat is dat niemand lijkt te zien dat het goed ging in Europa tot aan de invoering van de euro.
Al in 2003 bleek dat, zoals op goede theoretische gronden voorspeld, dat de euro EU landen het slechter deden dan de niet euro EU landen.
Niall Ferguson, ‘Colossus, The Rise and Fall of the American Empire’, 2005, London.
Dat heeft zich voortgezet.
Zie ook Thilo Sarrazin, ‘Europa braucht den Euro nicht, Wie uns politisches Wunschdenken in die Krise geführt hat’, 2012 München.
Het boek bevat vele tabellen die aantonen dat de euro niemand enig voordeel heeft gebracht, er zijn alleen nadelen.
@69: Yep, “‘Colossus, The Rise and Fall of the American Empire’, de titel zegt het al.
@70:
De getallen in Colossus op het gebied van de euro kloppen met die van Sarrazin.
@71: Denk je nou echt dat ik het ga nakijken?
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/08/16/geloof-nobelprijswinnaar-krugman-niet-kabinet-heeft-heel-ander-probleem/
Kamer: sterke twijfels bij volledige beursgang ABN Amro
http://www.nrc.nl/nieuws/2013/08/17/kamer-sterke-twijfels-bij-volledige-beursgang-abn-amro/
Euromoord ’64
De politiek kan ons niet scheiden
De politiek krijgt dat niet voor elkaar
Al komen er nog zo beroerde tijden
De politiek drijft ons niet uit elkaar
Want als ik jou ziet, denkt ik jee, jee, jee, jee, jee
Je bent veel mooier als de hele EEG
Dit vind ik enkel aan de Europoort
Je bent een Eurovrouw
Ik doe een Euromoord voor jou
Want als ik jou ziet, denkt ik jee, jee, jee, jee, jee
Je bent veel mooier als de hele EEG
Dit vind ik enkel aan de Europoort
Je bent een Eurovrouw
Ik doe een Euromoord voor jou
Soms moet ik zo ontzettend huilen
Om politiek maar dan weer ben ik blij
Dat ik met geen minister hoef te ruilen
Al wil hij dat dan nog zo graag met mij
Want als ie jou ziet, denkt ie jee, jee, jee, jee, jee
Dit vind ik zelfs niet aan de Middellandse Zee
Dit vind ik hier slechts aan de Europoort
Je bent een Eurovrouw
Ik doe een Euromoord voor jou
Want als ie jou ziet, denkt ie jee, jee, jee, jee, jee
Dit vind ik zelfs niet aan de Middellandse Zee
Dit vind ik hier slechts aan de Europoort
Je bent een Eurovrouw
Ik doe een Euromoord voor jou
De politiek, m’n schat, is net niet chic, m’n schat
En net niet plat, m’n schat, ’t is politiek
De politiek, m’n schat, is niets voor mij, m’n schat
Want dat ben jij, m’n schat, want dat ben jij
Want als ik jou ziet, denkt ik jee, jee, jee, jee, jee
Je ken de boom in met je hele Nieuw-Guinee
Dit vind ik hier slechts aan de Europoort
Je bent een Eurovrouw
Ik doe een Euromoord voor jou
Want als ik jou ziet, denkt ik jee, jee, jee, jee, jee
Je ken de boom in met je hele Nieuw-Guinee
Dit vind ik hier slechts aan de Europoort
Je bent een Eurovrouw
Ik doe een Euromoord voor jou