Het tweede leven van een oude sok

REPORTAGE - Kleding en ander textiel is bijzonder geschikt voor recycling. En er valt nog geld mee te verdienen ook.

Een spijkerbroek die niet meer gedragen wordt, gaat meestal braaf de kledingcontainer in. Maar een losse schoen, of een oude theedoek met een gat erin, wat moet je daarmee? Toch maar in de vuilnisbak? Fout. Ook die kunnen in de inzamelingscontainer. Alle soorten textiel, ook die beschadigd is of niet compleet, kan ingezameld en hergebruikt worden. ‘Jaarlijks wordt in Nederland 70 miljoen kilo textiel ingezameld,’ vertelt Hans Markowski, directeur van kledinginzamelaar KICI. ‘Maar er verdwijnt nog 135 miljoen kilo in de vuilnisbak. Dat is zonde.’

Zonde inderdaad, want textiel is bij uitstek geschikt voor recycling. En aangezien er een landelijke doelstelling is in 2015 65 procent van het afval te recyclen (in 2010 was het bijna 50 procent), zetten de grote kledinginzamelaars (Leger des Heils, KICI en Humana) in op grotere volumes textiel. Dat betekent: herbruikbare kleding, maar ook gordijnen of oude theedoeken, of een berg oude sokken. Het ingezamelde textiel verkopen ze door aan sorteerders, bijvoorbeeld Wieland Textiles in het Noord-Hollandse Wormerveer. Die sorteert het textiel en verkoopt het weer door.

Van Pakistan tot Mozambique

‘Alles moet uit die grijze bak en in de container,’ zegt Hans Bon, één van de twee directeuren van Wieland Textiles. Het textiel kan in driehonderd verschillende categorieën gesorteerd worden, ieder met een andere kiloprijs. De goed herbruikbare kleding (ongeveer 280 verschillende categorieën) is het meeste waard, en wordt vaak over de grens verkocht. ‘We leveren van Pakistan tot Mozambique, en alles wat er tussenin zit,’ zegt Bon. Het textiel dat niet meer draagbaar is, kan nuttig hergebruikt worden als poetslap, of verwerkt worden tot grondstof voor een nieuw product – matrasvulling bijvoorbeeld. En die enkele schoen die tussen de zakken zit, wordt verkocht aan Pakistan. Waar ze verschillende soorten schoenen weer samenbrengen en verkopen. Uiteindelijk wordt 95 procent van het aangeleverde textiel aan Wieland Textiles hergebruikt. Alleen restafval en (te) natte kleding gaat de verbrandingsoven in.

Vrouwen sorteren, mannen tillen

De fabriekshallen van Wieland Textiles waar de sortering plaatsvindt, zijn een bijzonder gezicht. Vrachtwagens rijden af en aan om zakken kleding af te geven, die opgeslagen worden in enorme metalen kisten. ‘Op sommige momenten hebben we het zo druk dat het hier maanden staat,’ zegt Bon. Het voorjaar en najaar zijn piekmomenten voor het textielverwerkingsbedrijf, dat zijn de momenten dat mensen hun kasten leeghalen en kleding wegdoen.

Grote delen van de verwerking zijn geautomatiseerd, maar de sortering wordt nog altijd gedaan door mensenhanden. Onder fel tl-licht laten tientallen vrouwen honderden kledingstukken per uur door hun handen gaan, voor ze het in één van de vele tonnen die om hen heen staan gooien. ‘De sorteerders kunnen ons bedrijf maken of breken,’ zegt Bon, ‘als ze laagwaardig textiel in de bak met hoogwaardig textiel gooien, kunnen we die eenheid niet voor de goede prijs verkopen.’ Heftrucks rijden af en aan om textiel af te voeren en in enorme machines wordt het textiel verpakt tot balen van tientallen kilo’s, zodat de vrachtwagens die het vervoeren zo efficiënt mogelijk ingericht kunnen worden.

Natte kleding wordt voor sortering gedroogd in twee enorme drogers, die 60 kilo per half uur kunnen drogen. Al met al wordt er zo’n 200 ton textiel per week verwerkt in de fabriek.

Win-winsituatie

Wieland Textiles is tot in detail bezig met duurzaamheid. Zelfs de plastic zakjes waar de kleding in aankomt, wordt samengeperst tot folie en vervolgens verkocht. Het bedrijf laat zien dat maatschappelijk verantwoord ondernemen een succesvolle strategie kan zijn. In de afgelopen jaren is het bedrijf gegroeid tot 55 werknemers. Ook KICI doet het goed: de afgelopen jaren is de omzet gestegen, met name door een betere gemiddelde verkoopprijs per kilo ingezameld textiel. In 2012 zamelde KICI 10.590 ton kleding in, en haalde daarmee een omzet van ruim vijf miljoen euro. KICI is daarmee de derde inzamelaar in Nederland.

De volgende stap is een nog scherpere sortering, zodat meer kleding gerecycled kan worden. Niet-draagbaar textiel wordt op dit moment verwerkt tot laagwaardige grondstoffen, maar met een betere sortering op textielsoort (bv. katoen, wol of polyester) en kleur, zou het textiel teruggebracht kunnen worden tot vezels en hergebruikt worden voor nieuwe kleding. Daarom hebben Wieland en KICI –samen met een aantal andere organisaties- een nieuwe installatie aangeschaft. Met behulp van Near Infrared-technologie kan de installatie textiel sorteren op bijvoorbeeld kleur en soorten materiaal.  Uiteindelijk moeten ook specifieke mixen van stoffen (bijvoorbeeld 70 procent katoen en 30 procent polyester) herkend kunnen worden. De installatie moet nog volledig gekalibreerd worden, maar is tot nu toe de enige in zijn soort in de wereld.

Als niet-draagbaar textiel op die manier teruggebracht kan worden tot hoogwaardige grondstoffen, heeft dat grote gevolgen voor de productie van kleding. Er hoeven dan geen of minder enorme stukken land gebruikt te worden voor de kweek van katoen. Er hoeft minder water gebruikt te worden om katoen te kleuren. En er hoeven minder giftige stoffen gebruikt te worden bij de productie van kleding. Maar ook voor verwerkers als Wieland is het goed nieuws: die kunnen de grondstoffen voor meer geld verkopen dan nu.

Business

Dat er geld zit in kledinginzameling hebben gemeenten inmiddels ook ontdekt. Steeds vaker moeten de inzamelaars per container die ze plaatsen betalen. En ook in het criminele circuit schijnt het besef doorgedrongen te zijn. Bon vertelt over een ‘invasie’ van Bulgaren eerder dit jaar, die met een stok kledingzakken uit de containers viste om ze vervolgens te proberen te verkopen aan verwerkers als Wieland. Markowski vult aan: ‘En het komt ook voor dat we een huis-aan-huis-actie plannen, maar dat op de ochtend dat de zakken kleding buiten staan een ander ons voor is, en de kleding ophaalt.’

Een simpele oplossing is er niet. Textielrecycling is een business geworden waar iedereen een graantje van wil meepikken. Daarom kiezen Bon en Markowski voor een uitgesproken duurzame benadering, en steken ze geld in innovatie. Maar dan moet er wel genoeg textiel binnenkomen. Bon: ‘Als je wilt overleven in de afvalbusiness, heb je volumes nodig.’