Volkspartij zonder Vrijheid en Democratie

VVD haalt de tondeuse door haar ideologische veren. Ze is niet meer de partij voor vrijheid, maar de partij van een sterke staat en een onderdanig individu. Want VVD heeft iets nieuws bedacht: het parlement moet internationale verdragen zelf interpreteren. Gastredacteur Mihai Martoiu Tico legt uit.

De VVD geeft als voorbeeld een nieuwe migrant. De VVD wilde dat de migranten niet meteen recht hebben op een uitkering (tegenwoordig kan je zelfs nationale collectieve zelfmoord verkopen als het slecht is voor migranten). Maar De Raad van State zei dat deze maatregel in strijd is met Europese verdragen, dus het ging niet door. Joost Taverne, VVD-kamerlid, voerde verkiezingscampagne met: “We willen de grondwet veranderen dat we ons in Nederland niet de wet laten voorschrijven door het buitenland en internationale verdragen.”

Op dit moment heeft internationaal recht directe werking in Nederland. Stel je voor dat je Geert Wilders heet en je terecht staat voor haatzaaien. Je advocaat kan tegen de rechter zeggen: “Er bestaat een mensenrechtenverdrag dat vrijheid van meningsuiting garandeert. Meneertje de rechter, als u Wilders schuldig vindt, dan schendt u dit verdrag.” En zo loop je vrij rond. De VVD vindt dit niet goed werken.

Wat wil de VVD?

Volgens Taverne’s voorstel moeten we de Grondwet wijzigen. Het parlement moet een wet kunnen aannemen die het verdrag verder uitlegt. Dan is de rechter niet meer verplicht om Wilders vrij te laten, maar de wet te volgen. Dus de nationale wet heeft voorrang op het internationale verdrag. Dit is een fundamentele verandering van Nederland.

Door te schreeuwen dat Nederland haar soevereiniteit terug moet winnen, kan de VVD nationalistische kiezers van Wilders jatten. Maar zowel het migrantvoorbeeld als Taverne’s beweringen zijn misleidend. Om drie redenen.

Ten eerste, Taverne’s voorstel geldt niet voor Europese verdragen, noch voor al bestaande verdragen, geeft hij zelf toe. Dus zelfs als we de Grondwet wijzigen, blijft de migrant aan het geldinfuus, want anders schenden we Europese verdragen. De Raad van State heeft het al gezegd. Bovendien kan Nederland helemaal geen wet aannemen die Europese verdragen anders zou kunnen uitleggen, want de Europese verdragen werken nu eenmaal direct – geeft Taverne ook toe.

Ten tweede, de Europese verdragen zeggen alles wat andere verdragen zeggen. Als je het recht op leven hebt in verdrag X, dat staat zeker ook in een Europees verdrag. Dus zelfs als men de andere verdragen anders uitlegt, is men geen millimeter vooruitgegaan.

Ten derde, Nederland mag geen wetten maken in strijd met internationaal recht, en dit geeft de Taverne in zijn voorstel toe:

“Het wetsvoorstel doet inhoudelijk niet af aan de bepalingen van internationaal recht waaraan ons land zich heeft verbonden. Op grond van het volkenrecht is en blijft ons land gehouden deze onverkort te respecteren.”

En:

“Onmiskenbaar heeft het internationale recht sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog een grote ontwikkeling doorgemaakt, die ten tijde van de Grondwetsherziening van 1953 nog maar pas was begonnen. Deze ontwikkeling zal zich in de toekomst voortzetten. Te wijzen valt op het grote belang van internationale verdragen als het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het Handvest van de Verenigde Naties, het VN-Vluchtelingenverdrag en het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten. De invloed van deze verdragen op onze nationale rechtsorde is groot geweest en zal dat blijven. Het is niet overdreven te stellen dat Nederland zijn aanspraak op een plaats tussen de beschaafde landen mede ontleent aan zijn gebondenheid aan deze en andere verdragen. Niet zelden was Nederland daarvan mede de initiatiefnemer… Het is daarom logisch dat internationale normen een hogere rang innemen dan nationale regels.”

Dus de gejatte nationalistische kiezer is blij met een dode mus. Of Taverne gelooft dat zijn voorstel grotere gevolgen zal hebben dan zijn rooskleurig plaatje en hoopt dat de Tweede Kamer slaapt.

Is dat wenselijk?

Als Nederland aan internationaal recht niet ontsnapt, wat is dan het verschil? Groot-Brittannië heeft wat Taverne wil. Daar maakt het parlement een wet en de rechter volgt de wet. Is de wet in strijd met een verdrag, vette pech voor het verdrag. Maar waarom zou je dat willen?

Neem bijvoorbeeld Alan Turing – één van de belangrijkste wiskundigen van de vorige eeuw. Hij heeft de code van de nazi Enigma-machine gekraakt, cruciaal voor de overwinning in WWII. Turing was homoseksueel en dat was in Groot-Brittannië strafbaar. Hij werd ontdekt en mocht ‘kiezen’ tussen de gevangenis of chemische castratie. Zijn borsten gingen groeien van de castratiehormonen, hij werd langzamerhand een vrouw. En pleegde zelfmoord. Achteraf dwong Het Europees Hof Groot-Brittannië om de wet te veranderen. Te laat voor Turing.

Als Alan Turing Nederlander was geweest, was hij blijven leven. Want de rechter zou Turing geen straf opgelegd hebben als de wet in strijd was met internationale verdragen. De Brit moet eerst op het idee komen dat de wet strijdig is met een verdrag, moet een heleboel geld aan advocaten uitgeven en een paar jaar bij internationale mensenrechteninstanties strijden. En ondertussen moet dan iemand als Turing in de gevangenis blijven of gecastreerd worden.

Soms heb je geen tijd, geen geld, geen energie, geen intelligentie om naar een internationale mensenrechteninstantie te stappen. Je geeft het op. Bovendien schenden staten internationaal recht vaker dan uitspraken van hun eigen rechters. Dus als je wint bij een internationale instantie moet je thuis opnieuw de strijd beginnen om de wet aan te passen. Dit maakt de staat sterker en het individu zwakker, in strijd met de liberale belofte van een vrij individu.

Als het parlement altijd goed voor de burgers zou zijn, zouden we geen Grondwet nodig hebben, noch mensenrechtenverdragen. Het is zoals met Odysseus, die langs sirenen voer. Met hun verleidelijk gezang, lokten sirenen de schippers op de klippen. Odysseus liet zijn matrozen hun oren vol met was stoppen en zichzelf liet hij aan de mast binden. Hetzelfde doen we met verdragen en grondwetten: we binden onszelf en de staat vast, zodat we niet verleid zullen worden om onze rechten overboord te gooien. En we willen vooral niet dat onze vijanden aan de macht komen en onze rechten afschaffen. Wilders beloofde bijvoorbeeld zoiets in zijn eerste verkiezingsprogramma: “(Islamitische) radicalen kunnen grondrechten worden ontnomen.” Het is daardoor slimmer om neutrale rechters te laten beslissen, niet een parlement, dat in de waan van de dag – en gedreven door machtslust – wetten produceert. Zonder haar mooie ideologische veren is de VVD een kale kip zonder kop.