Parlement Irak weigert toegang oliemajors

De olieproductie in Irak steeg in juli naar 2.2 miljoen vaten per dag (1 vat = 159 liter). Een niveau dat sinds eind 2004 niet meer was bereikt. Naar verwachting van de olieminister van het land zal de productie in de komende weken nog verder stijgen wanneer de noordelijke export route naar Turkije heropend wordt. Sinds de oorlog begon in 2003 is de pijpleiding van Kirkuk richting de Turkse haven Ceyhan belaagd door aanslag na aanslag. Zij is goed voor 500.000 vaten per dag aan aardolie-export. Goed nieuws voor het Westen. Vooral voor de Bush regering die hiermee de nodige rugdekking krijgt voor september: dan moet ze aan het congres uitleggen hoever het staat met de 18 politieke doelstellingen die de voortgang in Irak meten. Vooralsnog is er nog maar vooruitgang geboekt op 8 van de 18 doelstellingen.

Een van de belangrijkste van die 18 meetpunten is goedkeuring van de Irakese oliewet die de investeringsstructuur voor buitenlandse oliemaatschappijen moet waarborgen. Het zal nog een zware dobber worden voor de Bush regering om begin september de wet goedgekeurd te krijgen. De wet is in juni 2006 opgesteld, naar verluidt door een door Amerika aangestelde consultancy BearingPoint, zonder daarbij Irakese olie-experts te betrekken. Het Irakese kabinet heeft op 3 juli dit jaar eindelijk unaniem haar goedkeuring gegeven. Volgens insiders onder grote druk van de Verenigde Staten, het IMF en de internationale oliemaatschappijen. Dat zou o.a. blijken uit het aftreden van 2 ministers kort na de acceptatie van de oliewet door het kabinet. Nu moet het parlement echter nog haar stempel drukken op de wet.

In het Irakese parlement is er al sinds vorig jaar echter veel tegenstand tegen de wet, van de kant van Koerdische, Soennietische én Sjiitische parlementsleden. Mede vanwege de manier waarop olievelden verdeeld worden, via “production-sharing agreements”. Een contractvorm waardoor buitenlandse oliemaatschappijen toegang krijgen om de olievelden direct onder hun controle te brengen. Zij staan in dat geval alleen een winstmarge af aan de regering. De wet is inmiddels vijf maal in stemming gebracht, en vijfmaal afgekeurd door het Irakese parlement, in juli vorig jaar en 15 januari, 15 februari, 25 juni en 3 juli dit jaar. Na afkeuring is telkens een nieuwe versie opgesteld door het kabinet met de nodige aanpassingen. De laatste versie van 27 juli is in het Arabisch beschikbaar via het weblog Al-Ghad. Zij is nog niet in stemming gebracht in het parlement, die de gehele maand Augustus met vakantie is tot grote irritatie van de Bush regering. Begin September vindt er een nieuwe stemming plaats. De laatste versie in het engels, uit februari, is hier te downloaden (pdf).

De oppositie tegen de wet waarmee de controle over de Irakese olie gedeeltelijk in handen komt van het buitenland neemt steeds verder toe. De Irakese Federatie van Olie Unie (IFOU), een vakbond voor 26,000 arbeiders uit de olieindustrie, heeft regelmatig gepoogd te onderhandelen met het kabinet tegen de wet. Steeds meer intellectuelen uit de olie-industrie en andere sectoren van Irak schrijven open brieven naar de Irakese media om ervoor te zorgen dat de wet niet in haar huidige vorm wordt aangenomen (1), (2). Uit een poll onder 2200 Irakezen uit 18 provincies blijkt dat 63% van de Irakezen voorkeur heeft voor het behouden van de aardolie onder een nationale structuur, zonder bemoeienis buitenlandse oliemaatschappijen. Recentelijk heeft een prominente Sjiittische leider, Ali al-Adeeb, lid van de Al-Daawa Partij van de United Araqi Alliance groep uit het Parlement, zich openlijk tegen de oliewet uitgesproken. Die zou volgens hem pas in gewijzigde vorm aangenomen mogen worden wanneer de Amerikanen Irak verlaten. Dit is opmerkelijk omdat de United Araqi Alliance, het grootste blok in het parlement, tot nog toe voor de wet heeft gestemd. Zij heeft de meeste politieke baat bij het aannemen doordat de lijntjes naar het westen erg kort zijn en het sterkste onder druk staat. De Al-Daawa partij is dezelfde als waartoe de huidige Irakese premier Nouri Al-Maliki behoort.

Om de tegenstand de kop in te drukken poogt het Irakese kabinet hem monddood te maken. Op 18 juli werd de IFOU door het Irakese kabinet via een oude wet van Saddam Hussein uit 1987 verklaard tot niet bestaande organisatie. Zodoende heeft zij geen recht tot spreken en hoeft het kabinet niet meer met haar te onderhandelen. Mocht het parlement tot goedkeuring overgaan, dan kunnen al snel nieuwe exploratie en productiecontracten afgesloten worden met westerse oliemaatschappijen. Die zijn nu al in September uitgenodigd voor twee onderhandelingsrondes in Dubai door het Irakese olieministerie. Het lijkt allemaal erg voorbarig. Diezelfde mening wordt gedeeld door de regionale Koerdistaanse regering in het noorden die het wachten zat is. Zij heeft haar eigen oliewet door het onafhankelijke Koerdistaanse parlement geloodst. Deze is nog niet publiekelijk vrijgegeven. Diverse contracten voor aardolie exploratie in het gebied zijn al afgesloten met kleine oliemaatschappijen. Dit tot grote onvrede van de nationale regering in Baghdad, die gefrustreerd wordt doordat de Koerden telkens de nationale oliewet blokkeren omdat ze gunstigere voorwaarden voor het Koerdische gedeelte van Irak eist.