Net als na de verkiezingen voor de Tweede Kamer boekte de SP met de provinciale verkiezingen een monsterwinst. In de Tweede Kamer groeide de SP van 9 naar 25 zetels, in de provincies werden er 46 bijgeteld, met als nieuw aantal 83 zetels. Deze winst is groter dan op het eerste gezicht lijkt: wanneer de afslanking van de Provinciale Staten wordt meegenomen (het totaal aantal zetels werd verlaagd van 764 naar 564), is de SP drie keer zo groot geworden.
Ruim 2 maanden na de stembusgang, was gisteren de laatste uitslag van de provinciale coalitiebesprekingen bekend: ondanks een zetel winst kon de SP in Utrecht, net als in alle andere provincies, geen plek verwerven in het provinciebestuur. Weinig verrassend, want de SP levert in geen enkele provincie een gedeputeerde.
Niet alleen het SP-kader, maar ook de SP-aanhang zal ontstemd zijn over deze ontwikkeling. Want de drie grote partijen -CDA, PvdA en VVD- hebben zetels verloren en toch gedeputeerden kunnen leveren en grote verliezer (en SP-kiezersdonor) PvdA heeft met 22 van de 70 gedeputeerden een naar zeteluitslag zeer disproportioneel aantal gedeputeerden. De verliezers hebben gewonnen en de SP staat aan de kant.
Wanneer zetelaantal een maatstaf zou zijn voor het aantal gedeputeerden, zouden 10 van de 70 bestuurders van SP-huize zijn en zou de PvdA er nog maar 14 overhouden, een verlies van 8 ten opzichte van de werkelijke situatie.
Animositeit, amateurisme of compromisloos?
De coalitieonderhandelingen tussen CDA, PvdA en SP na de Tweedekamerverkiezingen werden vrij snel en zonder veel opgaaf van redenen beëindigd. Het leek er vooral op dat het tussen het CDA en de SP niet erg boterde. De SP zou volgens het CDA een te groot stempel op de coalitie willen drukken, terwijl er ook geluiden rondzongen dat Balkenende helemaal niet in een kabinet wilde met de SP.
Dat het in één of enkele coalitiebesprekingen niet zo goed wil lukken, zou op zichzelf niet opzienbarend zijn, maar dat het de grootste winnaar in dertien coalitiebesprekingen niet lukt de winst te verzilveren, doet vermoeden dat er niet sprake is van een ‘geïsoleerd probleem’.
Een van de redenen voor het falen van de SP zou kunnen liggen in blokvorming tussen bijvoorbeeld CDA, PvdA en VVD om coute-que-coute de SP buiten de deur te houden. Een andere optie is dat de SP, als kool gegroeid, te weinig ervaren kaderleden had om zich weerbaar op te kunnen stellen.
De derde optie zou ook de meest structurele zijn. De onwil van de SP om compromissen te sluiten (om zoveel mogelijk het eigen profiel te kunnen houden) is niet erg constructief. Oppositievoeren mag de activistische SP misschien in het bloed zitten, de hang naar het onverkort uitvoeren van het eigen verkiezingsprogram zit daadwerkelijke macht (en de verantwoordelijkheden die daarbij horen) in de weg en zou de SP niet veel meer maken dan een activistenclub.
Reacties (17)
Ik hoop voor de SP dat het een strategie is. Wel een goede strategie denk ik. Ze laten de PvdA imploderen en nemen het stokje de komende verkiezingen over. Aan het eind van deze regeerperiode zitten we weer in een recessie en kan iedereen die linkse partij (de PvdA dus) die geld over de balk heeft gegooid afstraffen.
Als dit strategie zou zijn vind ik hem belachelijk. Als de PvdA landelijk over drie jaar een beetje geluk (successen kan claimen) heeft en de wind waait de jasjes weer wat een andere kant bij de volgende verkiezingen op eet zij de SP leeg. Ik denk dat plaatselijke partijbaronnen van andere partijen allemaal vinden dat de SP ergens mee zou moeten regeren maar nu nog even niet in hun eigen provincie.
@Roy Een gecoordineerd isolement van de SP door de PvdA zou heel dom zijn, om de reden die Spuyt@1 ook al aangeeft.
Ik denk dat als er al spraken is van het buiten-de-deur houden van de SP, dat het CDA daar meer debet aan heeft dan de PvdA.
In Gelderland bestond grote ontevredenheid over de Statenleden. Ik weet niet hoe dat in andere provincies was.
Maar ik geloof niet in een uitgekookte strategie van de SP. Misschien dat ze hopen dat het het bijproduct ervan is, maar ik gok toch op een combinatie van halsstarrigheid en onprofessionalisme bij de SP en onwil bij het CDA. De PvdA kan er volgens mij weinig aan doen, maar ze zouden wel eens het “slachtoffer” kunnen worden.
@prometeus: ik denk dat je op allebei de punten (en je conclusie) gelijk hebt. Ik geloof niet in een ‘cordon sanitaire’ en ik geloof niet in een strategie bij de SP.
Als dit strategie is van de SP, zou die partij weleens flink het deksel op de neus kunnen krijgen als blijkt dat het land ook prima zonder de SP kan. De SP heeft zich juist enorm geprofileerd als mogelijke coalitiepartner en onder andere daarmee (het afschudden van de ’tegen’-veren) een substantieel aantal stemmen getrokken van de PvdA. Daar wordt kennelijk op het cruciale moment niets mee gedaan en dat is tamelijk laakbaar.
Volgens mij is het een combinatie van strategie en onkunde. Of misschien beter gezegd: waar de provinciale fracties vaak gewoon liepen te klunzen bij de onderhandelingen, maakt SP landelijk er gewoon een strategie van. In dat verband mis ik een argument: de kwaliteit die de SP (in fracties en mogelijke bestuurders) leverde was gewoon onder de maat. Dat heeft ze bij de raadsverkiezingen ook opgebroken.
Overigens denk ik niet dat de samenstelling van de provinciale colleges ook maar iemand van stemkeuze doet veranderen.
@David: gebrek aan ervaring kun je Marijnissen inderdaad niet verwijten, wat TK-fractie betreft ben ik het dan ook helemaal met je eens dat deels strategie was, hoewel ik ook denk dat het CDA echt niet in zee wilde met een onbeweeglijke SP.
Gebrek aan ervaring zou de provinciale uitslagen kunnen verklaren, maar Jan Marijnissen had toch zijn “klasje” dat hij al jaren begeleidde om een implosie zoals bij de LPF te voorkomen?
@Roy: volgens mij worden die mensen ingezet in Tweede Kamer en lokale bolwerken, want zichtbaarder en relevanter. Ik heb me laten vertellen dat er heel gericht wordt gekeken waar prioriteit aan wordt gegeven, ook wat betreft landelijke ondersteuning. De statenfracties vallen volgens mij buiten de topprioriteiten.
Dit is wat dat betreft een tekenend verhaal volgens mij.
Waarom ‘moet’ de SP meeregeren?? Omdat ze heet nmeest hebben gewonnen? Dat is zo’n grote onzin!!.
Ze zijn de vierde partij en hebben daarom een grote kans op deelname in het bestuur maar ook een grote kans dat ze niet meedoen. Mensen die claimen dat ze naar aanleiding van een grote “stemmenwinst” recht hebben op regerings/bestuursdeelname snap ik niet. De grootste partijen hebben het meeste recht op besturen, ongeacht ze verloren of gewonnen hebben bij verkiezingen. Elke stem is immers evenveel waard in een democratie en het maakt niet uit of dit een ‘oude’ of ‘nieuwe’ stem is.
Van mij mag de SP best meedoen hoor, geen problemen mee, alleen ze maken het zichzelf nogal moeilijk door weinig compromisvol te zijn.
@David: je link tekent op wat ik een beetje vermoedde. De SP is op provinciaal niveau blijven hangen op het het partij-idee van jaren terug: “stem tegen, stem SP”.
In zekere zin valt me dat tegen van de SP: een aantal gedeputeerden had ze veel geld opgeleverd.
Zo te zien kunnen ze zich deze ’tegenvaller’ wel veroorloven.
@8 That’s politics! Maar je kunt het ook zo zien: het feit dat je veel mensen naar je toe weet te trekken, betekent dat je wel iets te melden hebt wat mensen in beweging brengt. Ergo: als er twee partijen evengroot zijn, dan heeft de groeier het meeste recht van spreken.
@David&Roy: volgens mij was het al langer bekend dat de SP in Gelderland niet helemaal lekker ligt.
Ik betwijfel of men de SP en masse buiten de deur wil houden. Ik denk eerder dat de SP zelf zijn comfortabele positie als oppositie wil behouden. Dat stelt me erg teleur, ze houden er de kiezer mee voor de gek en ontduiken hun verantwoordelijkheid. Typisch gevalletje jammer.
Ik heb niet het idee dat lokale SP-afdelingen erg autonoom kunnen opereren. Je gaat als lokale partij geen coalitie aan met een lokale SP die ondanks een programma-akkoord altijd op details door hun partijleiding kan worden teruggefloten.
optie 5: Marijnissen’s protest dat de SP nergens mag meedoen was populisme van het meest ergerlijke soort.
Als ik even kijk naar de provincie waar ik het meest van af weet. Dan valt op dat er in Friesland 2 SP-ers in de oude Staten zaten, waarvan er 1 nooit kwam opdagen op vergaderingen. Op visie over regionaal belangrijke vragen viel de partij niet te betrappen.
De kiezers strafden dit af door de SP 5 zetels te gunnen, in een nog kleinere Statenvergadering ook. Ofwel: er is geheel niet provinciaal gestemd, maar landelijk.
Marijnissen moet daar heel tevreden mee zijn, en niet nog eens net doen of het een schande is dat zijn gestaalde kaders niet mogen meebesturen.
In Friesland en Gelderland was er de vorige periode alleen maar ruzie in de SP. In Friesland waren de 2 SP-statenleden uit de partij gestapt.
Ijsbrand heeft gelijk, Marijnissen moet heel blij zijn met de zetels voor de SP in de provincien. Gezien de prestaties van de statenfracties was het heel logisch geweest dat de SP uit de staten zou verdwijnen.
Het aantal zetels van de provinciale en ook europese fracties worden vooral bepaald door de landelijk operenende partij.
Als over 2 jaar de SP wint bij de europese verkiezingen is dat, denk ik, erg onverdiend. Ik heb nog nooit iets gehoord van die SP’er die daar in het europarlement zit…
Het lijkt me een combinatie van factoren. Wat het in elk geval niet is, is oekaze vanuit het bestuur van de SP, want anders dan veel andere partijen opereren SP’ers autonoom. Er is weliswaar steun vanuit het bestuur, maar geen sturing. Dus het idee dat de SP centraal besloten zou hebben om nergens in de Staten te gaan zitten, is ongefundeerd. Sterker: ik weet dat er bij een aantal statenfracties gedegen en serieus is onderhandeld. Om het echie.
Wat ook niet de volledige verklaring is, is het zogenaamde gebrek aan goede kandidaten. Dat heeft misschien een enkele keer meegespeeld (zoals bij wel meer partijen), maar er zijn ook wel degelijk zeer degelijke, serieuze en goede kandidaten geweest.
Blijft over de mogelijkheid dat de andere partijen de SP met opzet buiten de deur hebben gehouden. Ik ben niet zo paranoide dat ik geloof in een samenzwering tegen de SP. Maar wat ik me wel kan voorstellen, is de gedeelde opvatting dat er niets te winnen is bij het aan de macht helpen van de SP. Bij de LPF was het een heel goed idee om hen meteen maar in de regering te helpen. Dat was een stuurloze en ontredderde club, en de snelste manier om hen onmiddellijk op hun bek te laten gaan was door hen regeringsverantwoordelijkheid te geven. Natuurlijk ging dat mis, en dat was de andere partijen natuurlijk zeer welkom.
Maar bij de SP werkt het anders. Waar de meeste partijen zetels verliezen door in het college plaats te nemen, stijgt de SP alleen maar. Denk aan Nijmegen, aan Heerlen, aan Doetinchem. Oss is een uitzondering ? de SP is er nog steeds de grootste, maar het verlies van het ziekenhuis is de SP persoonlijk aangerekend.
Met andere woorden: de andere partijen hebben er niets bij te winnen om de SP aan de macht te helpen. Daar hebben ze zelf geen baat bij, dus waarom zouden ze dat doen? Geen samenzwering, maar een gedeeld eigenbelang. En dus rest er de SP niets anders dan te blijven groeien, tot er niemand meer omheen kan.
@R: “Ik heb nog nooit iets gehoord van die SP’er die daar in het europarlement zit…”
Dan heb je niet op zitten letten, want Erik Meijer heeft net afgelopen week een grote klapper gemaakt met het afschieten van de verplichting om het Openbaar Vervoer aan te besteden. Zie hier.