2019: het jaar van worstelen met de impact van klimaatverandering

ACHTERGROND - In 2019 publiceerde Jelmer Mommers zijn boek Hoe gaan we dit uitleggen? en kreeg Urgenda gelijk van de Hoge Raad in de zaak over de minimaal te behalen CO2 reductie door de Nederlandse overheid. Er waren vorig jaar echter veel meer goede en lezenswaardige publicaties van klimaatwetenschappers, activisten en mensen die worstelen met het onder ogen zien van de gevolgen van klimaatverandering. Hieronder een selectie, vul gerust aan in de commentaren.

Het goede nieuws

In een publicatie in december 2019 stellen klimaatwetenschappers Zeke Hausfather en Justin Ritchie dat het business as usual scenario nu leidt tot 3 graden opwarming in 2100 ten opzichte van pre-industriële temperaturen. Nog steeds ver boven de doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs, maar beduidend lager dan de 4 tot 5 graden opwarming uit veel oudere business as usual scenario’s.

Zekerheid is er niet te geven, omdat er nog veel variabelen zijn die kunnen veranderen. Zoals de kosten van duurzame energie, energieopslag en de ontwikkeling van zero-emission vervoer. De positieve kant van het verhaal van Hausfather en Ritchie is dat klimaatbeleid dus wel degelijk werkt. Het gaat niet snel genoeg, maar de verwachte opwarming voor het jaar 2100 kan met 1 tot 2 graden naar beneden bijgesteld worden met dank aan het gevoerde beleid in verschillende landen in de afgelopen decennia.

Het belang van hoop en de vijf stappen om optimistisch te blijven over klimaat worden mooi beschreven in deze bijdrage van Climate Reality. In een bijdrage voor Harvard Business Review vragen Alice Chen en Vivek Murthy zich af of we niet optimistischer zouden moeten zijn over de aanpak van klimaatverandering.

Volgens klimaatwetenschapper Katharine Hayhoe hebben we een visie voor een betere toekomst nodig. Een visie die Chris Turner leverde in een opiniebijdrage, waarin hij stelde dat de toekomst groener is dan dan de meeste mensen denken. Ook de jaarlijkse vooruitblik van Michael Liebreich, topman bij Bloomberg New Energy Finance, biedt zicht op een betere toekomst. Hij voorspelt een snellere daling van de CO2-emissies dan veel mensen verwachten. Liebreich verwacht niet dat de daling genoeg is om binnen de bandbreedte te blijven die volgens het IPCC nodig is om onder de 2 graden Celsius opwarming te blijven (20% wereldwijd). Wel verwacht hij komend decennium een daling van de wereldwijde emissies met 5%. Eerder vorig jaar beredeneerde hij al dat de doorbraak van hernieuwbare energie wel eens veel eerder kan komen dan oliemaatschappijen denken. Ook David Roberts, milieujournalist bij Vox, brak vorig jaar een lans voor voorwaardelijk positivisme over het aanpakken van klimaatverandering. Voor Nederland kwam de WUR recent met een hoopvolle publicatie over hoeveel groener Nederland er in 2120 uit zou kunnen zien.

De zorgen

Al deze positieve denkers daar gelaten zijn de gevolgen van de al ingebakken klimaatverandering nog steeds enorm. De bosbranden in Australië zijn het meest recente voorbeeld van een van de verwachte effecten van klimaatverandering die waarheid wordt. Voor de toekomst van Nederland zijn de bijgestelde projecties voor de toekomstige zeespiegelstijging van groter belang. Vrij Nederland stelde vorig jaar dan ook dat de zeespiegelstijging voor Nederland een groter probleem is dan we beseffen. Deltares bracht in 2018 een rapport uit waarin onderzocht is wat de gevolgen zouden zijn van een versnelde zeespiegelstijging na 2050. In 2018 stelde Peter Kuipers Munnike al in NRC dat het niet meer de vraag is of, maar vooral wanneer Nederland onder de zeespiegel verdwijnt. Geen prettig vooruitzicht en het laten doorwerken van die kennis kan leiden tot psychische problemen. Om de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden is dan ook vooral moed nodig, zo schrijft klimaatwetenschapper Kate Marvel.

Psycholoog Renee Lerzman beschrijft in dit artikel hoe praten over onze angsten kan helpen bij communicatie over klimaatverandering. Terwijl Meg Ruttan Walker in dit lezenswaardige artikel stelt dat actie de enige remedie tegen dit soort klimaatangsten en klimaatdepressie. Waarbij we volgens Mary Heglar moeten stoppen om elkaar de maat te nemen met betrekking tot onze individuele acties, maar ons moeten richten op het grotere plaatje. Het merendeel van de CO2 emissies wordt veroorzaakt door een handjevol bedrijven. Onze focus zou veel meer op deze bedrijven gericht moeten zijn in plaats van op het ons aanpraten van een schuldgevoel omdat we direct of indirect producten of diensten van deze bedrijven afnemen.

Ondanks de zorgelijke vooruitzichten en het feit dat wereldwijd het beleid nog steeds niet in lijn is met het klimaatakkoord van Parijs breekt Bina Venkataraman in de Washington Post een lans voor klimaatoptimisme. Juist nu een kleine maar groeiende groep stelt dat klimaatverandering niet meer te stoppen is en we ons maar beter bij de komende veranderingen kunnen neerleggen. Naast de vaak genoemde standaardreacties vluchten, bevriezen of vechten is er volgens wetenschapper Susanne Moser een vierde mogelijkheid: bevrienden.

Wie uiteraard niet mag ontbreken is Michael Mann, die in zijn bijdrage voor Time Magazine terugkijkt vanuit 2050 en ziet dat we de ergste gevolgen van klimaatverandering hebben weten te voorkomen.

Afsluitend

Ik sluit af met hetzelfde artikel van Diego Arguedas Ortiz uit 2020 waar Katharine Hayhoe haar twitterdraad waar dit artikel op gebaseerd is mee afsluit. In zijn artikel vraagt Ortiz zich af of het verkeerd is om optimistisch te zijn over klimaatverandering. Volgens hem niet, zolang het realistisch, rationeel en actief is.

Dit bericht is gebaseerd op een twitterdraad van Katharine Hayhoe, waar ook meer leesvoer over dit onderwerp te vinden is.

Reacties (69)

#1 kneistonie

Ha! Zo wordt de cirkel toch nog rond ! Skeptici schudden ex-klimaatalarmisten de hand. Klimaatoptimisme gaat het worden dit jaar !

  • Volgende discussie
#2 Le Redoutable

Klimaatangst en klimaatdepressie zijn aangeprate problemen veroorzaakt door overdreven hypende politici en actiegroepen. Als iedereen nu wat nuchterder en rationeler met het klimaat omging in plaats van het als een soort zonvloed voor te stellen hoeft niemand daar een depressie van te krijgen. Bovendien wordt het dan ook veel makkelijker om structureel, financieel verantwoord en duurzaam naar verbeteringen van het milieu te werken in plaats van het huidige kip zonder kop beleid ons opgedrongen door ondemocratische instellingen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Hermie

Nederland zal zeker ooit in de golven verdwijnen. Misschien over 1.000 jaar al? Wie weet. Deze eeuw vrijwel zeker nog niet. Volgens de huidige studies dan.

Door al die bespiegelingen over die tientallen meters, die vervolgens dan terecht worden weggehoond, wordt vergeten dat 50 cm de komende eeuw al voor stevige ongemakken en ernstige gevolgen kan zorgen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Michiel de Pooter

@3: “50 cm de komende eeuw”

Lijkt me erg overdreven. Voor die 50 cm heb je dan een gemiddelde jaarlijkse stijging nodig van 50 mm per jaar, terwijl die in NL nog maar krap aan 1,9 mm is.
Overigens ter leeringhe ende vermaeck; “De zeespiegelstijging” bestaat helemaal niet. De aarde is geen badkuip die volloopt. Nog erger: zeespiegelstijging is fokking gecompliceerd. Althans, volgens de aardwetenschapper Professor Bert Vermeersen.
Het gelinkte verhaal uit Vrij Nederland over zeespiegelstijging kan dus zo de vuilnisbak in.

Vermeersen legt het nog een keer uit:
https://www.youtube.com/watch?v=zbA2M3ooVdE

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Hans Custers

@3

al die bespiegelingen over die tientallen meters

Waar kan ik al die bespiegelingen vinden?

@4

zeespiegelstijging is fokking gecompliceerd

Inderdaad. Daarom is het zo stompzinnig om te doen alsof je lokale cijfers uit het verleden zomaar door zou kunnen trekken naar de toekomst.

Het gelinkte verhaal uit Vrij Nederland over zeespiegelstijging kan dus zo de vuilnisbak in.

Wat jou blijkbaar boven de pet gaat – of het interesseert je gewoon niet, dat lijkt me zeker zo aannemelijk – is dat er in dat verhaal nu net heel goed rekening wordt gehouden met de complexiteit van het onderwerp en de daarmee samenhangende onzekerheid.

En dit nog:

Voor die 50 cm heb je dan een gemiddelde jaarlijkse stijging nodig van 50 mm per jaar

Bij 50 mm (= 5cm) per jaar kom ik uit op 50 cm in 10 jaar. Ofwel 5 m in een eeuw. Toch wel knap om met werkelijk alles wat je beweert, zelfs een simpel rekensommetje, steeds de plank weer mis te slaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Hermie

@4: 50 cm in 2100 lijkt een aannemelijke stijging bij 3 graden opwarming.

30 – 40 cm aannemelijker? Ook goed, het is een kwestie van tijd, 60 cm in 2150? Zeg het maar. Ik neem aan dat je begrijpt dat we de komende decennia’s al na moeten denken over maatregelen als afsluiten van de Westerschelde en een nieuwe oplossing voor de Oosterschelde….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Hermie

@5: Wie zoekt zal vinden…. Het is je al meerdere malen uitgelegd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Hans Custers

@5

Duidelijk. I rest my case.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Michiel de Pooter

@5: Je begrijpt me niet goed denk ik.
Als in een verhaal “rekening wordt gehouden met de complexiteit van het onderwerp en de daarmee samenhangende onzekerheid” , kan je het misschien beter niet publiceren. Die keuze heeft VN niet gemaakt en mag de lezer een oordeel vellen. Waarvan akte.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Hans Custers

Als in een verhaal “rekening wordt gehouden met de complexiteit van het onderwerp en de daarmee samenhangende onzekerheid” , kan je het misschien beter niet publiceren

Waarom niet? Omdat types zoals jij weigeren het te begrijpen? Er zijn heus ook meer dan genoeg mensen die zo’n stuk wel zorgvuldig lezen en die best willen begrijpen waar het over gaat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Michiel de Pooter

@5: Je hebt gelijk Hans, 50 mm is 5 mm. Excuses voor deze (onbedoelde) overdrijving.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Hermie

@10: Dit is het artikel niet? https://www.vn.nl/zeespiegelstijging-plan-b/ Het gaat er niet alleen om wat je zegt maar ook wat je niet zegt. Zo wordt stellig beweert dat de afgelopen tien jaar de stijging is opgelopen naar 4,3 millimeter per jaar, maar wordt niet gezegd dat conclusies trekken op basis van 10 jaar zeespiegel-stijging bijzonder dubieus is.

En dit dan: “Rekende het laatste IPCC-rapport (2013) nog in decimeters, nu komen steeds vaker studies voorbij – ook van ons eigen KNMI – die rekenen in meters, als alles tegenzit ”

Inderdaad. Maar de conclusie dat dus conclusies trekken volkomen onbetrouwbaar is, staat er niet bij. Nee, voor schrijvers en lezers wordt het al direct werkelijkheid: een zeespiegelstijging van 292 centimeter in 2100. Wat dan niet gezegd wordt dat dergelijke scenario’s bijzonder onwaarschijnlijk zijn. Meest ongunstige scenario? Lariekoek. Het is een fantasie scenario.

Evengoed waar het om gaat en dat staat er dan gelukkig dan wel:
” Maar ook 1 meter is veel water. En nog veel belangrijker: het houdt niet op na 2100.” En wat er dan vervolgens dan weer niet staat: Ook 1 meter is bij 3 graden opwarming helemaal nog niet zo waarschijnlijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Krispijn Beek

Sjeetje, de vaste 3 reazuurders zijn weer op dreef vandaag. Nul constructieve bijdrage en nul aanvullingen met interessant leesvoer.

@2 doe eens een voorzet voor “structureel, financieel verantwoord en duurzaam naar verbeteringen van het milieu (…) werken”, dat is namelijk iets waar ik je in nog een enkel reazuursel op Sargasso op heb weten te betrappen.

Wat betreft ondemocratisch: zowel ten tijde van het Kyoto Protocoal in 1992 als ten tijden van het afsluiten en ratificeren van het klimaatakkoord van Parijs had Nederland naar mijn weten een democratisch gekozen regering. Ik laat me graag overtuigen dat dat anders was, maar dan wel op basis van onderbouwing. Niet op basis van een stelling van een reazuurder.

@3 Ga je lekker in je gevecht tegen stropoppen? Waar heb ik het over tientallen meters? Ook Deltares en Vrij Nederland hebben het niet over tientallen meters. Die 1.000 jaar van je, dat is dan weer niet in lijn met wat Deltares en andere specialisten adviseren. Die hebben het toch echt over de noodzaak om de komende decennia al strategische keuzes voor de toekomst te gaan maken.

@9 niet meer publiceren omdat iets complex is en omgeven met onzekerheden? Wat een onzin, alsof je op basis van het VN artikel en de Deltares rapporten niet tot een oordeel kan komen. Er wordt ook gepubliceerd over de werking van 5G, quantum mechanica en de mogelijkheid van buitenaards leven.. Geen van drie erg eenvoudige onderwerpen en ieder voor zich omgeven met onzekerheden. Toch hoor ik je daar niet pleiten voor een publicatiestop, dat doe je enkel bij klimaatverandering en clean tech. Onderwerpen waar, zoals #10 stelt, het er op lijkt dat je ze als reazuurder weigert te begrijpen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Hans Custers

@12

Je citeert selectief en je bewering dat er niet op de grote onzekerheid wordt gewezen is een regelrechte leugen. Laat ik ook eens wat citeren. Om het je wat makkelijker te maken heb ik de passages die oplettende lezers wel waarnemen maar jij blijkbaar niet vet gemaakt.

In de twintigste eeuw lag de wereldwijd gemiddelde snelheid onder de 2 millimeter per jaar, na de eeuwwisseling was het al rond de 3 millimeter en in de afgelopen tien jaar is dat opgelopen naar 4,3 millimeter per jaar. Die versnelling zal doorzetten, maar het is natuurlijk onzeker hoe hard.

Rekende het laatste IPCC-rapport (2013) nog in decimeters, nu komen steeds vaker studies voorbij – ook van ons eigen KNMI – die rekenen in meters, als alles tegenzit.

Als je daar bovenop ook nog een statistische pechmarge meeweegt, kom je op het meest ongunstige scenario: een zeespiegelstijging van 292 centimeter in 2100.

Nou is het meest ongunstige scenario bepaald niet het meest waarschijnlijke.

Voor de lezer die het wil begrijpen is het allemaal niet zo moeilijk. En natuurlijk kun je altijd muggenziften over precieze formuleringen. Mocht je daar behoefte aan hebben, dan zal ik dat voor kennisgeving aannemen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Krispijn Beek

@12 waar je dan weer niet op ingaat is dat tien jaar geleden werd gesteld dat toename van bosbranden en verlenging van het bosbrandseizoen in Australië op z’n vroegst vanaf 2020/2021 zichtbaar zou worden.
Ook ga je niet op het feit dat het IPCC de verwachte zeespiegelstijging voor 2100 naar boven heeft bijgesteld, terwijl de verwachting voor de opwarming in 2100 juist naar beneden is bijgesteld. Zie artikel van Hausfather en Ritchie uit #0 waar ik naar link.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Hermie

De bijstelling van het IPCC is 10 cm hoger dan 6 jaar geleden. Een bijstelling die heel geloofwaardig is. En die bijstelling is nu net wat jij niet vertelt. Want tja…. 10 cm….

Bosbranden? Moeten we nu al die onderwerpen op 1 draadje bespreken?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Michiel de Pooter

“Het gaat niet snel genoeg, maar de verwachte opwarming voor het jaar 2100 kan met 1 tot 2 graden naar beneden bijgesteld worden met dank aan het gevoerde beleid in verschillende landen in de afgelopen decennia”.

Erg ingewikkeld. Heb je ook robuust wetenschappelijk bewijs met landen, beleid en cijfers Krispijn ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Hermie

@14: Ik vind dat niet voldoende. Verre van dat. Ik heb dat al onderbouwd. En het kan zo simpel: De IPCC verwachting is nu 10 cm hoger dan 6 jaar geleden. Hoe makkelijk kan het zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Hans Verbeek

@3: Nederland heeft hiervoor ook al heel lang onder water gestaan.
Het gesteente waar wij het aardgas uit gewonnen hebben is een marien afzettingsgesteente.

@0: je hoeft je niet blind te staren op klimaat. Ook op andere gebieden wordt er geworsteld met de impact van onze levensstijl op e natuurlijke omgeving: bio-industrie, geluidsoverlast, mijnbouw (bijv. Groningen), afval (plastic), biodiversiteit (overbevissing enz)
Uiteindelijk keert de wal het schip

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Michiel de Pooter

@14: “wil begrijpen”

Jij hebt het steeds maar over “willen begrijpen”, maar dat is hetzelfde als geloven. Voor je het weet kom je dan al snel uit bij types als Jezus Christus, Emiel Ratelband en Jomanda.
Begrijp je ?
Overigens, naast het recht op geloof, is er een plicht tot onderzoek.
Dat blijft zo. Ook voor mensen die “willen begrijpen”.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Hermie

” Als we onverminderd doorgaan met het gebruik van fossiele brandstoffen, kan de opwarming zelfs voorbij de 4 of 5 graden schieten. We hebben het dan over een zeespiegelstijging van zo’n 55 meter. ”

Wat een lariekoek. 4 of 5 graden meer hoort bij hoge scenario’s. Zelfs al zou dat gebeuren dan nog is het waanzinnige onzin om te veronderstellen dat Antarctica dan zomaar in elkaar gaat storten. Dat VN artikel is een aanfluiting.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Krispijn Beek

@17 in #0 staan de artikelen met de onderbouwing. Veel leesplezier. Als je een boodschappenjongen zoekt om al je vragen te beantwoorden dan ben je aan het verkeerde adres.

@18 je bent zelf ook verre van compleet in je citaat. Het IPCC rapport stelt ook:

“The rise could be “substantially higher” if Antarctic ice disappears faster, the report says, echoing recent research suggesting a rise of as much as 2m.

While 10cm extra may not sound like much, Michael Meredith of the British Antarctic Survey says even for a developed country it is serious and will require more coastal defences. For poorer countries, it could be much more challenging.

Serious storm surges that occur when tropical cyclones combine with higher sea levels will take place once a year by 2050 in some parts of the world, particularly in the tropics, rather than once a century as they have in the past. The IPCC notes one billion people will live in low-lying coastal areas by 2050, up from 680 million today.”

@19 ik staar me niet blind op klimaat, dat er meer beperkingen zijn is me bekend. Je ‘de wal zal het schip keren’ past in het defaitisme van Jonathan Franzen en David Wallace-Wells, dat in het artikel van Bina Venkataraman wordt bestreden.

@20 het is lachwekkkend hoe vaak je om onderbouwing vraagt (die je in #0 gewoon kunt vinden), terwijl je zelf zelden tot nooit onderbouwing levert. En ja, met het aantal keer dat zaken je uitgelegd zijn is mijn positieve benadering dat je het niet wil begrijpen. Het alternatief is dat je te dom bent om het te begrijpen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Hermie

@22: en die 2 meter konden we ook al terug vinden in het rapport van 2013. De mogelijkheid van totaal onverwachte gebeurtenissen kan namelijk niemand uitsluiten. Maar het is de categorie “meteoren” Daarom worden ze niet meegenomen in de projectie zelf. Het is, naar mijn mening, volkomen idioot om rekening te houden met gebeurtenissen die je zelfs niet bij RCP 2.6 kunt tegenhouden. Een theoretische kans bestaat altijd.

En wat die 10 cm extra betreft: in #3 kan je lezen dat een stijging van 50 cm meer ongemakken geeft dan mensen denken. Dus ja, elke dm is er eentje te veel. (maar nog geen catastrofe)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Hans Custers

@20

Jij hebt het steeds maar over “willen begrijpen”, maar dat is hetzelfde als geloven.

Wartaal. Meer valt hier niet over te zeggen.

Het is, naar mijn mening, volkomen idioot om rekening te houden met gebeurtenissen die je zelfs niet bij RCP 2.6 kunt tegenhouden.

In de grotemensenwereld is het juist volkomen normaal om rekening te houden met worst case scenario’s. De dijken in Nederland zijn niet berekend het gemiddelde hoog water of de gemiddelde herfststorm, maar op overschrijdingskansen van eens in de 10.000 of 100.000 jaar. Vind je dat ook volkomen idioot?

En als dat niet idioot is, waarom zou het dan wel idioot zijn om over de maximaal te verwachten zeespiegelstijging na te denken? Voor alle duidelijkheid: ik zeg dus niet dat je bij alle plannen al per definitie uit moet gaan van dat worst case scenario, maar ik zeg dat het heel zinnig kan zijn om er serieus over na denken. Zodat je rationeel af kunt wegen welke risico’s je wel of niet wil nemen. Zoals we dat met allerlei risico’s en onzekerheden doen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Hermie

@24: Je mag er gerust over na denken en je mag ook gerust studie doen naar processen die theoretisch Antarctica in elkaar laten storten, als je ze daarna maar direct plaats in de categorie “interessant”. Het zijn uitkomsten die bijzonder onwaarschijnlijk zijn. En dat wordt gewoon verzwegen. In plaats daarvan krijgen we chocolade letters in dat VN artikel over 55 meter…. Lariekoek.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Hans Custers

@25

En dat wordt gewoon verzwegen

Hoe vaak je een leugen ook herhaalt, het blijft een leugen. Zie #14

Verder negeer je de kern van mijn #24: onze hele kustverdediging is gebaseerd op uitkomsten die bijzonder onwaarschijnlijk zijn. In de echte wereld wordt er wel degelijk beleid gebaseerd op basis van worst case scenario’s. Ze kunnen dus wel degelijk ook relevant zijn en niet alleen maar interessant.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Hans Verbeek

@22:

past in het defaitisme van Jonathan Franzen en David Wallace-Wells

Ik zie het meer als een vertrouwen in de veerkracht van natuurlijke systemen.
De mens is pas 200.000 jaar op Aarde en heeft dankzij een bruidsschat van fossiele brandstoffen tijdelijk de heerschappij over de planeet kunnen verkrijgen. Tegen bosbranden, orkanen, aardbevingen en supervulkanen staan we machteloos.
Adem uit, laat je schouders maar zakken en accepteer je onmacht en je plaats in de geschiedenis.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Krispijn Beek

@27 je bevestigd mijn punt uit #22.

@25 als je de moeite zou nemen om het Deltares rapport door te lezen dan kom je op pagina 5 een zeer relevant plaatje tegen met daarin de ontwikkeling van de levensduur van kllimaatadaptieve maatregelen. Zelfs bij de lage projecties voor zeespiegelstijging loopt die terug van 65 in 1990 naar 40 jaar bij maatregelen in 2060. Dat zorgt voor stijgende kosten van klimaatadaptatie en gelet op de gemiddelde doorlooptijd voor het nemen van grote infrastructurele maatregelen in Nederland betekent dat ook dat je eerder aan de gang moet met aanvullende maatregelen. In het geval van snellere zeespiegelstijging, wat nooit uit te sluiten valt (al is de kans klein) dan daalt de levensduur van klimaatadaptieve maatregelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Hermie

@28: Dat Deltares rapport is niet een peer reviewed rapport maar een “wij van wc eend” rapport. Het is een aanfluiting. Volgens mij hebben wij het hier al eerder over gehad.

Het laatste IPCC rapport maakt duidelijk dat je dat Deltares rapport in de haard moet gooien of in de prullenbak.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 Kacebee

@25: “Het zijn uitkomsten die bijzonder onwaarschijnlijk zijn.”

Dat kun je wel stellen. Als we kijken naar de UAH-satellietmetingen boven Antarctica (60 tot 86 graden ZB) dan moet je wel heel veel fantasie hebben om daarin een stijging te zien, en die is toch echt wel nodig als je de temperaturen daar boven het vriespunt wilt krijgen. Het afsmelten van Groenland zou nog kunnen, maar de ijskap op Antarctica blijft echt wel liggen tot het contintent van de zuidpool af is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Hermie

@30: Hydrofracking door smelt van onderaf (watertemperatuur) en het optreden van fohnwinden moeten Antarctica in doen storten….

De processen bestaan en zijn aangetoond. De fantasie is dat er een dag komt dat alles opeens gelijktijdig overal rondom Antarctica in werking gezet gaat worden…..

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 Raymond Horstman

Business as usual wil niet zeggen dat er niets gebeurde qua energiebesparing en dus terugdringen van CO2-emissies. Energie was, is en zal nooit gratis zijn. Er dient voor betaald te worden. Dus zoek je naar manieren om minder te verbruiken. Lang geleden kwam de industrie met spaarlampen. Ze verbruikten minder stroom, gingen langer mee en zouden net zo goed werken als gloeilampen. Langzaam maar zeker gingen mensen over op spaarlampen. Uiteindelijk werd de gloeilamp in de ban gedaan. Het ging niet van de ene dag op de ander. Maar het ging wel. Misschien is dit wel de reden dat het business as usual scenario minder hoog uitvalt dan gedacht. Al die kleine stapjes geven meer resultaat dan gedacht en ook het meest extreme scenario qua CO2-emissies kan alleen stapsgewijs worden uitgevoerd. Maak de CO2-emissie duur genoeg en ook de industrie zoekt naar wegen om het te reduceren. Stapsgewijs kom je er wel. Er is uiteindelijk geen reden tot pessimisme of tot het doen van doemscenario’s. Mensen willen nu eenmaal een verhaal met een happy end.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#33 Michiel de Pooter

@32: Je vergeet erbij te zeggen dat spaarlampen uitermate gevoelig zijn voor rebound-effecten. Ze gebruiken wel minder energie, maar hebben meer branduren dan gloeilampen. Bovendien is het erg ambivalent wat consumenten en bedrijven doen met het geld dat uitgespaard wordt met spaarlampen; Dat wordt meestal herbesteed aan andere energieschuldige producten met negatieve consequenties voor de CO2-voetstap. Energiebesparing wordt meestal erg ideologisch (=leugenachtig) voorgesteld en heeft onder de streep vaak helemaal geen happy end.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#34 P.J. Cokema

@33: spaarlampen gebruiken minder energie en hebben meer branduren dan gloeilampen. Dan zou je toch zeggen dat zulks alleen maar gunstig is? Vergeef me mij dommigheid, maar ik snap hier niet wat je wil afdingen aan spaarlampen.

geld dat uitgespaard wordt met spaarlampen; Dat wordt meestal herbesteed aan andere energieschuldige producten met negatieve consequenties voor de CO2-voetstap.
Dat is een aanname. Heb je nog wat concreet bewijs? Evenals voor je (2) aannames in je laatste zin?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#35 majava

Hou toch op over spaarlampen als klimaatmaatregel. Iedereen weet toch dat die consumentendingetjes gebruikt worden als afleiding voor echte, meetbare, veranderingen die toch echt door industrieen en sectoren gemaakt zouden moeten worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#36 Michiel de Pooter

@34: “concreet bewijs”
Het bewijs voor rebound staat hier 50 meter voor mijn deur.
Ik woon aan de Westerscheldedijk met een fiets- en voetpad. Tien jaar geleden was hier nog geen verlichting en was alles aardedonker. Sinds een aantal jaren zijn hier 50 lichtpalen geplaatst met ledverlichting, die de hele nacht door branden.

Leermomentje: Laag energieverbruik van ledverlichting verlaagt de drempel om openbare ruimtes te verlichten die vroeger niet waren verlicht. Onder de streep zal er dan uiteindelijk sprake zijn van toename i.p.v. besparing. Dat is geen “aanname” maar een kwestie van rekensommetjes maken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#37 Lmgikke

@36 maak dat sommetje dan!!!

een lamp van 100 wat die 6 uur per dag aan staat verbruikt 600 watt per dag.

twee LED van 10 watt die 24 uur aan staan verbruiken 480 watt per dag.

Je voorbeeld is geen voorbeeld m.b.t. wat je betoogt. Het is echter wel een voorbeeld m.b.t. jou en je posts.

perfect voorbeeld van een troll. reageren zonder bron of zonder voorbeelden, puur spelen op de suggestie. En zodra men er op in gaat kom jij met je volgende ‘punt’.

En zo hijack je wederom een topic hier, zoals gewoonlijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#38 Bismarck

@37: Wattuur.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#39 P.J. Cokema

@36: Okee, nu snap ik wat je bedoelt en inmiddels is een actie Nacht van de nacht helaas nodig. Maar dat heeft niets te maken met je redenering dat er aan spaarlampen wat af te dingen valt. Al die verlichting wordt immers niet aangelegd omdat er spaarlampen zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#40 Frank789

@36: [ die de hele nacht door branden ]
Dat is ook absurd. Ik kende een (rijk) land waar om 23:00u de straatverlichting buiten de grote stad uitging. Als je dan als een van de weinigen nog op straat bent neem je maar je eigen schijnwerper mee. Daar zouden we veel mee kunnen besparen, ook als er slimme verlichting zou komen die op bewegingen reageert.
Daarnaast is het een schande als je ziet hoeveel verlichting er bij bedrijven en kantoren ’s nachts en het hele weekend blijft branden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#41 Co Stuifbergen

@33: U zegt dat als we door spaarlampen (of door een andere maatregel) werkelijk energie besparen, kunnen we dat geld natuurlijk ook besteden aan het isoleren van woningen of het plaatsen van warmte-wisselaars.
Het zou mij niet verbazen als energie in de toekomst niet alleen duurzamer, maar ook duurder wordt.
Maar het zal beleid van de overheid vergen om te zorgen dat de energiebesparingen niet verjubeld worden aan plasmaschermen en verre vakanties.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#42 Frank789

@39: [ Al die verlichting wordt immers niet aangelegd omdat er spaarlampen zijn ]
De lagere stroomkosten van LED vs toch al redelijk zuinige gasontladingslampen lijken mij onvoldoende om de aankoop en aanleg en onderhoud van 50 lichtmasten te bekostigen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#43 Hans Custers

@30

Ach gut, een oude bekende die weer eens aan komt tonen niet het minste benul te hebben. Even wat feiten:

1. Satellietmetingen van de temperatuur boven de poolgebieden zijn notoir onbetrouwbaar.
2. Het neemt niet weg dat inderdaad grote delen van Antarctica niet of heel traag opwarmen.
3. Gelukkig maar, want daar ligt genoeg ijs om de zeespiegel met zo’n 60 meter te laten stijgen.
4. Voor een paar meter stijging is het dus voldoende als een vrij klein deel van de ijskap daar verzwakt en uiteindelijk smelt.
5. En dat is ook werkelijk aan de gang: delen van de ijskap van West-Antarctica (in totaal zou dat deel van het continent goed zijn voor mee dan 3 meter zeespiegelstijging) zijn aan het verzwakken.
6. Dat gebeurt van onderaf: door warmere lucht en warmer water smelt het ijs aan de onderkant. De “fundering” van de kilometersdikke ijslaag verzwakt daardoor, waardoor hij sneller gaat stromen en uiteindelijk onder zijn eigen gewicht kan bezwijken.
7. De temperatuur aan de bovenkant van de ijskap hoeft dus helemaal niet boven de 0°C uit te komen om zo’n gletsjer te laten smelten. Meer smeltend ijs in het kleine randje bij de kust is voldoende om een gletsjer deels of helemaal te laten verdwijnen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#44 Co Stuifbergen

@36: Ik vind het voorbeeld van dat fietspad niet heel sterk, want als er geen LED-verlichting bestaan zou, zou misschien ook besloten zijn het pad te verlichten.

Ik denk wel dat vaak symboolpolitiek bedreven wordt: de regering kiest voor maatregelen die betrekkelijk weinig moeite kosten, en ook niet veel opleveren.

In Nederland is verboden om wilde dieren in een circus te hebben, maar slachthuizen hoeven geen camera’s te plaatsen, en stallen hoeven geen sprinkler-installatie te hebben, dus af en toe verbranden duizenden kippen of varkens in een stal.

We worden gevraagd energie te besparen, maar er komt geen BTW-heffing op kerosine, zelfs niet vluchtjes binnen de EU.

En op zich is goed om plastic rietjes af te schaffen, en we worden opgeroepen om plastic apart te verzamelen, mmaar het zou meer helpen als op alle flesjes gewoon statiegeld komt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#45 Hans Custers

@37

perfect voorbeeld van een troll.

Inderdaad. Zinnig argument zou zijn: “Reken je niet meteen rijk met maatregelen om energie te besparen, want er kunnen rebound-effecten zijn.” Troll-argument: “Energiebesparing is zinloos, want alles wordt altijd teniet gedaan door rebound-effecten.” Met het “bewijs” uit #36 toont De Pooter alleen nog maar meer aan dat hij altijd genoegen neemt met de eerste de beste drogreden die hij kan gebruiken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#46 Michiel de Pooter

@45: Wat jij je niet realiseert is, dat alle z.g. “energiebesparing” plaats vindt in een gesloten, pervers kapitalistisch, globaal systeem, waarin alle individuele besparingen relatief zijn (dus zinloos), omdat “bespaarde” fracties onmiddellijk weer worden doorverkocht aan nieuwe klanten. Energieleveranciers zijn immers commerciele bedrijven met aandeelhouders die winst willen maximaliseren en return on investment willen voor hun aandeelhouders. En vlug een beetje ! Klanten zijn er genoeg, als gevolg van welvaartstoename in ontwikkelingslanden en door toename van de wereldbevolking van 80 miljoen per jaar, die allemaal snel goedkope energie willen met hoge dichtheden. Erg ongemakkelijk allemaal, maar het is niet anders.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#47 Kacebee

@43: ”4. Voor een paar meter stijging is het dus voldoende als een vrij klein deel van de ijskap daar verzwakt en uiteindelijk smelt.”

Het is misschien een kwestie van smaak, maar ik zie een verschil tussen 60 meter en “een paar meter”.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#48 Hans Custers

@46

Wat jij je niet realiseert is blablabla

Ik stel voor dat je ophoudt te proberen je in mijn gedachten te verplaatsen. Je hebt namelijk geen benul van wat ik me wel of niet realiseer. Concentreer je eerst maar eens op de kwaliteit van je eigen argumentatie. Die houdt namelijk niet bepaald over.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#49 Hans Custers

@47

ik zie een verschil tussen 60 meter en “een paar meter”.

Ik ook. Dat wat het hele punt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#50 Krispijn Beek

@29 dat jij iets met regelmaat beweert wil nog niet zeggen dat ik je mening deel. Succes met muggenziften, ik ga op zoek naar mensen die meer energie geven om mee in gesprek te zijn.
PS als je beetje had opgelet had je kunnen zien dat ik mijn 40 jaar baseerde op de bestaande Deltascenario’s, niet op RCP4.5 (1,1 tot 2,6 graden opwarming in 2100) met versnelde zeespiegelstijging of op RCP8.5. Waarbij Deltares aangeeft dat recente signalen en inzichten over versneld afsmelten en afbreken van anarctica niet verwerkt zijn in de deltascenario’s en ook het Special Report on Ocean and Cryosphere in a Changing Climate van de IPCC uit 2019 hierin nog niet verwerkt is. Dat gebeurt pas in 2021 na publicatie van het 6th Assessment Report als het KNMI nieuwe scenario’s maakt voor de zeespiegelstijging aan de Nederlandse kust.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#51 Raymond Horstman

De zeespiegelstijging voor de Nederlandse kust laat een aantal vreemde ontwikkelingen zien. Zo op de eerst plaats lijkt het heel constant te zijn. Volgens Deltares is het ongeveer 0,189 cm/jaar. (Deltares geeft het resultaat weer in cm en niet in gangbare mm) Het lijkt heel constant. Als je kijkt naar de delta’s of de residuen lijkt het verhaal te kloppen. Het wordt echter heel vreemd als je het opsplitst in klimaatperioden van 30 jaar. Dan springt het tempo van de zeespiegelstijging opeens alle kanten op. Vanaf een heel lage waarde van 0,09 cm/jaar tot de heel hoge waarde van 0,48 cm/j. Onder het gemiddelde zit heel veel ruis. Dit maakt het lastig om voorspellingen te maken voor het einde van de eeuw maar ook voor de volgende klimaatperiode. Het enige wat vast staat is dat de zeespiegel stijgt. Alle klimaatperioden over de onderzochte periode geven dit weer. Ik heb ook zelf wat onderzoek verricht;
https://raymondhorstman.wordpress.com/2019/09/30/extra-rubriek-zeespiegelstijging/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#52 Mike Mos

@32: “Maak de CO2-emissie duur genoeg en ook de industrie zoekt naar wegen om het te reduceren. Stapsgewijs kom je er wel. Er is uiteindelijk geen reden tot pessimisme of tot het doen van doemscenario’s.”

Je zegt dat er in business as usual scenario’s geen rekening mee wordt gehouden met toegenomen energie efficiëntie. Ik hoor het graag als ik het fout heb, maar ik denk ook dat er geen rekening mee wordt gehouden dat we met zijn allen steeds meer energie gebruiken. En dat het winnen van die energie een steeds zwaardere wissel op de omgeving trekt, omdat alle ‘makkelijke’ energie wel gewonnen is (denk aan fracking). Dat laatste soort gevolgen hoort misschien niet thuis in de scenario’s, maar dat betekent nog niet dat je ze kunt negeren. Het probleem gaat namelijk veel verder dan CO2 alleen.

Ik zou verder heel graag iets van bewijs zien voor “Stapsgewijs kom je er wel.” Want het nu lijkt meer een hoopvolle bezwering dan iets gebaseerd op feiten. Dat soort feel-good stoplappen is voor mij de reden dat ik vele klimaatoptimistische artikelen halverwege opzij leg.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#53 Michiel de Pooter

@52: Veel klimaatoptimistische verhalen zijn in toenemende mate doortrokken van een utopistische mentaliteit en hooggestemde idealen (klimaatneutraal, carbon-free, circulaire economie, green deal), die redelijkerwijs lastig te realiseren zullen zijn. Het gaat vaak over droombeelden van perfectie, die in de realiteit nergens zijn aan te treffen en nooit zijn uitgetest. Wie desondanks toch naar zo’n utopische wereld wil streven, moet dus noodzakelijkerwijs a priori contradicties en onverzoenlijkheden van de natuur en de menselijke conditie negeren of ontkennen. Ook pragmatisme, geduld, reflectie en reële oplossingen op lange termijn bieden geen soelaas.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#54 Mike Mos

@53: Hoop kan nooit kwaad, maar als het niet op realisme gebaseerd is, dan is het niets anders dan de opioïde die positief denken heet (naar Aldous Huxley). De boeken van De Correspondent, het filmpje onderaan #0… het is allemaal lekker fris vormgegeven, het wordt allemaal met een lekker vlot toontje gebracht, niet teveel moeilijke woorden, OMG LOL, en als het even kan, een lekker opbeurend muziekje op de achtergrond. Dan vraag ik me af wat ze te verbergen hebben.

Leuk ook die artikelen die jubelen over de vooruitgang van zonne- en windenergie (bv. Liebreich hierboven). In Trouw werd echter becijferd dat we in Nederland 6000km2 zonnepanelen of 25000 windmolens op zee nodig hebben om onze huidige energiebehoefte (3100 petajoule) te dekken (dus geen rekening houdend met groei). In 2018 leverden zonnepanelen in Nederland 13 petajoule en windmolens 36 petajoule. Planbureau voor de Leefomgeving schat dat er in 2050 maximaal 10000 windmolens op zee kunnen staan. En als je alle geschikte daken in Nederland met zonnepanelen bedekt, dan kom je op 400km2. OMG LOL.

Nu mag je zo enthousiast zijn als je wilt over groeiende energie efficiëntie bij zonnepanelen en windmolens, of nieuwe technologieën, of weet ik veel wat. Maar zolang je niet serieus iets zegt over bovenstaande getallen, dan ben je gewoon jezelf (en je toehoorders) voor de gek aan het houden. Mooi voorbeeld is Babette Porcelijn in haar boek ‘de verborgen impact’. Daar noemt ze de hoeveel energie van de zon die elke dag de aarde treft. En ze zegt dat dat vele malen groter is dan onze energie behoefte. Dus, is haar conclusie, we hebben helemaal geen energie probleem!!! (en dan nog een fris vormgegeven plaatje erbij voor Jip en Janneke) Dat soort positiviteit gaat niemand helpen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#55 Hermie

@50: Het is inderdaad mijn mening dat vooralsnog de IPCC projectie meer dan voldoende is om vanuit te gaan en wilde H++ speculaties van Deltares meer een “wij van wc eend verhaal” is. Jij mag natuurlijk gerust uitgaan van meer alarmistische scenario’s.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#56 Krispijn Beek

@33 @36 n=1 is geen bewijs. Waar is je onderbouwing?
@45 @53 waar is je onderbouwing? Wederom nul, nada, niks, enkel de mening van meneer De Pooter.

@55 als je moeite had gedaan om #50 te begrijpen en naar het plaatje op bladzijde 5 van het Deltares rapport te kijken dan zou je hebben gezien dat de zeespiegelstijging bij RCP4.5 van het IPCC veel hoger ligt dan in de ‘alarmistische scenario’s’ van Deltares. Prima als je uit wil gaan van het IPCC RCP4.5 scenario,dat betekent ook dat je uitgaat van een snellere zeespiegelstijging dan Deltares in de deltascenario’s waar ik in #28 en #50 op doelde.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#57 Hermie

@56: Ik denk dat je het verkeert ziet. Maar blijf vooral kijken zoals je wilt kijken. Het punt is dat jij niet in het IPCC rapport kijkt. Als je dat nu eens zou doen dan zou je zien dat het Deltares rapport onzin is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#58 Michiel de Pooter

@56: “enkel de mening van meneer De Pooter”.

En die van David Font Vivanco, die onlangs op dit onderwerp promoveerde aan de Universiteit Leiden.

https://downtoearthmagazine.nl/rebound-effect-milieuwinst-transport-tenietdoen/

VRAAG:
“Wat is het rebound-effect ook alweer?
“Het komt erop neer dat de vraag naar een product toeneemt door besparingen. Een bekend voorbeeld: mensen die zuinige LED-verlichting aanschaffen, laten die lampen vaker en meer branden”.

Say no more.

Ook Trouw, de Volkskrant en de Correspondent hebben er over gepubliceerd (wel of niet achter betaalmuur).

https://www.trouw.nl/nieuws/als-we-niet-oppassen-verblinden-de-ledlampjes-onze-kijk-op-de-sterren~b7714225/

https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/het-rebound-effect-van-de-led-lamp-als-ie-dan-toch-zuiniger-is-kunnen-we-net-zo-goed-aan-tuinverlichting-beginnen~b5addb23/?fbclid=IwAR0JbX_dupsXTldjjjTsuO2IdQBJvAfpiB3-ClmHi1lM3DmHinbLjT0tGxI&utm_campaign=shared_owned&utm_medium=social&utm_source=facebook

By the way Krispijn, als je vind dat iets niet waar is, ontslaat je dat niet van de plicht om daarvan bewijs te leveren. Anders moet je gewoon je mond houden. Bewijzen lever je via argumenten en informatie, niet met waardeoordelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#59 Lmgikke

@58 By the way Michiel, als je vind dat iets niet waar is, ontslaat je dat niet van de plicht om daarvan bewijs te leveren. Anders moet je gewoon je mond houden. Bewijzen lever je via argumenten en informatie, niet met waardeoordelen.

lekker aan het trollen? zelf lever je GEEN bewijs. dat rebound effect er is weet iedereen. om te bepalen of het effect er is bij een specifieke maatregel moet je met cijfers komen,en dat doe je NIET. Je haalt telkens nieuwe oneigenlijke bronnen erbij, zonder concreet te worden. (in @37 vraag ik je om de cijfers, maar dat negeer je steevast) Wat wil je eigenlijk bereiken?

Dat we allemaal maar vast in ons graf gaan liggen wachten? want veranderen of verbeteren is toch nutteloos. volgens jou is verandering of verbeteren niet nodig, en kan het überhaupt toch niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#60 Raymond Horstman

Mijn mening is gebaseerd op het feit dat CO2-emissie geen doel op zich is. het is slechts een onbedoeld neveneffect van energie opwekking. En energieopwekking is evenmin een doel op zich. Het is slechts een middel tot andere doelen. Bijvoorbeeld het verlichten van een woning, kantoor of desnoods een fietspad. Om maar een voorbeeld te noemen. Er zijn wel 100 redenen om energie op te wekken maar het is nooit een doel op zich. Voor het verlichten van mijn woning zal het mij een zorg zijn waar de stroom vandaan komt of welke vorm van verlichting ik gebruik. Ik wil verlichting en aangezien stroom nu eenmaal niet gratis is kijk je naar zaken als verbruik. Spaarlampen hebben minder verbruik dan gloeilampen en LED-lampen zijn nog zuiniger. En nee, ik ben niet op zoek naar manieren hoe ik de bespaarde energie als nog op krijg door bijvoorbeeld 10x zo veel lampen te laten branden. Dus dit soort kleine stappen helpen wel degelijk. Ook een voetreis naar Rome onderneem je stap voor stap.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#61 Michiel de Pooter

@59: “Zelf lever je geen bewijs”

Zucht. Bewijs is geleverd in 36. Anekdotisch bewijs is ook bewijs.
Verder heb ik in 58 bewijs uitbesteed aan wetenschappers en journalisten die daar veel meer vanaf weten dan Michiel de Pooter en Lmgikke. En als jij dat dan nog onvoldoende vindt, is dat jouw probleem en houdt het gewoon op. Prima toch ? Fijne dag nog.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#62 Hans Custers

Anekdotisch bewijs is ook bewijs.

En een drogreden is ook een argument. Maar niet bepaald een snugger argument. Het denkende deel van de bevolking prikt dergelijk gezwets dan ook met het grootste gemak door.

Overigens heeft bij mijn weten niemand hier ontkend dat er zoiets als een rebound-effect bestaat. Maar daarmee is nog helemaal niet aangetoond dat dat effect alle besparende maatregelen teniet doet. Dat is het soort simpele logica dat voor jou blijkbaar te hoog gegrepen is, zelfs als je er al meermaals op bent gewezen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#63 Michiel de Pooter

@60: Jij redeneert weer alleen maar op een relatief, individueel niveau, waar je inderdaad je voordeel kan doen met LED-lampen en energiebesparing (doe ik zelf ook aan mee). Dat individuele voordeel staat echter helemaal los van het totale, systemische voordeel aan de energiebron zelf, wat een veel ingewikkelder verhaal is en waar meestal van weggekeken en over gelogen wordt, zoals in 33 uitgelegd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#64 Mike Mos

@60: Van het CBS (uit 2018):

“Het verbruik van elektriciteit in Nederland schommelt sinds 2006 rond 120 miljard kWh. Het elektriciteitsverbruik was het hoogst in 2008 met ruim 123 miljard kWh. Door onder andere de financiële crisis van 2008, de geringe economische groei die daarop volgde, en besparingseffecten van onder meer nieuwe energiezuinige apparaten, is dat verbruiksniveau sindsdien niet meer bereikt.”

Verder van het CBS, totaal energie verbruik in Nederland: 2006: 3309 Petajoule, 2010: 3474 Petajoule, 2014: 3038 Petajoule, 2018: 3089 Petajoule.

Dus electriciteitsverbruik is nagenoeg hetzelfde is gebleven. Totaal energieverbruik is sinds 2006 weliswaar 7% gedaald, maar als dat helemaal het gevolg van besparingseffecten zou zijn, waarom was ons totale verbruik in 2018 dan hoger dan in 2014? De grote vraag is in hoeverre de kwakkelende economie verantwoordelijk is voor al deze schommelingen en in hoeverre we onszelf op de borst mogen slaan dat we zo goed bezig zijn. Zou het in dat laatste geval niet een straf dalende lijn moeten zijn?

Naar mijn mening kunnen we vanuit onze luie stoel lekker fantaseren over die voetreis naar Rome, maar we hebben nog niet eens een eerste stap gezet. En ik ben heel benieuwd wat er gebeurt als de economie ooit nog aantrekt. Dan raken we denk ik zelfs nog verder bij Rome vandaan. (Is dat trouwens niet ook waar die club zat?)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#65 Frank789

@64: Kijk eens naar het groeiend aantal inwoners. Naar het aantal bedrijven en hun activiteiten. Splits eens naar huishoudens en bedrijven.

https://www.clo.nl/indicatoren/nl0035-energieverbruik-door-de-huishoudens

Het verbruik van gas en elektriciteit door huishoudens in 2016 was 9,2 procent lager dan in 2012.
https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2018/14/energieverbruik-van-particuliere-huishoudens

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#66 Hans Custers

Dus electriciteitsverbruik is nagenoeg hetzelfde is gebleven. Totaal energieverbruik is sinds 2006 weliswaar 7% gedaald.

En dat terwijl het aantal inwoners is toegenomen, er meer elektrisch wordt gereden en verwarmd en de welvaart (en daarmee het aantal apparaten dat we gebruiken) ook nog eens is toegenomen.

waarom was ons totale verbruik in 2018 dan hoger dan in 2014?

Omdat er naast energiebesparing nog andere factoren van invloed zijn, misschien?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#67 Lmgikke

@61 36 is geen bewijs.

je vertelt dat een onverlichte weg nu verlicht wordt en noemt dat rebound effect. FOUT.

Rebound effect is een gloeilamp van 100 watt die 10 uur per dag aanstaat vervangen door 10watt led lamp die 20 uur per dag aanstaat. en dan nog bespaar je energie.

daarnaast kun je bv obv 1 (foutief) voorbeeld niet stellen dat dat dan altijd geldt.

blijft mijn conclusie dus overeind. je trollt en zodra men om feiten/cijfers vraagt geef je niet thuis en begin je met nog meer oneigenlijke argumenten te strooien. Trollen heet dat

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#68 Lmgikke

@61: uitbesteed lol.

spreek voor je zelf, je kent me niet dus oordeel ook niet waar mijn kennis ligt. Ik ben afgestudeerd werktuigbouwkunde, specialisatie energie en al meer dan 15 jaar werkzaam in die sector.

hou toch gewoon op kerel. wat wil je bereiken? niets toch.

je wil elke verandering tegenhouden omdat het toch niet werkt en tevens hoef je volgens jou nooit te veranderen want er is niets aan de hand…

gelukkig hadden onze voorouders een andere mentaliteit. anders waren we nog steeds holbewoner.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#69 Mike Mos

@65: Dank voor de links, maar als je goed kijkt naar je laatste link zie je ook dat het verbruik van gas en elektriciteit door huishoudens in 2016 weer 8% hoger was dan in 2014. Wat je daar op zijn minst uit kunt concluderen is dat netto gezien besparingseffecten grotendeels teniet worden gedaan. Wat daar de reden voor is, is het uitzoeken waard. Het rebound effect zal waarschijnlijk een rol spelen, toegenomen bevolking ook.

Feit is dat het totale verbruik maar niet structureel omlaag gaat. En misschien is het totale verbruik zelfs wel meer afhankelijk van de grillen van de economie dan van ons beleid. Dus dan kunnen we wel heel tevreden zijn dat we per persoon minder energie verbruiken, maar als het doel is dat we met zijn allen minder energie gebruiken (ik denk dat dat een essentieel onderdeel van de oplossing is), dan zetten we netto gezien geen enkele stap in de goede richting.

  • Vorige discussie