Zomergasten 2022 met Lieke Marsman

Voor wie werk de afweer is tegen dodelijk ongemak, zal niet verbaasd zijn dat VPRO’s Zomergast van vanavond een maand na amputatie van schouder en arm al weer bij Janine Abbring aan tafel zit. Sterker nog: op de dag van de ingreep twitterde Lieke Marsman, auteur en Dichter de Vaderlands, zelf het absurde bericht het wereldwijde web op.

Zowel in haar laatste bundels als op haar twitter timeline gaat het behalve over haar ziekte ook over wat er zoal misgaat in de maatschappij. En dat is maar goed ook, zouden we cynisch kunnen vaststellen. Bij Gent leest (15 februari 2021) zegt Marsman:

Kanker is (net als alle andere ziektes) een eenzame ervaring: de angst voor de eigen dood is de meest eenzame ervaring die er is. Een eenzaamheid die ik als ondraaglijk heb ervaren, maar die wel redelijk gemakkelijk af te schudden was door het beoefenen van maatschappijkritiek.

Met de dood aan tafel

Het komt, gelukkig, hoogst zeldzaam voor dat er Zomergasten aan tafel zitten met de dood aan hun zijde. Nog niet zo heel lang geleden, eind juli 2017, was Eberhard van der Laan Zomergast. Zeven maanden eerder maakte hij bekend uitgezaaide longkanker te hebben.

Hij haalde de uitzending in juli wel, maar vanwege de uitzonderlijke situatie was het die keer niet live. Van der Laan wilde het niet over zijn ziekte hebben. Het kwam maar kort aan de orde. Twee maanden later overleed hij.

Zullen we vanavond vernemen of de rigoureuze ingreep levensreddend is? Of is het niet meer dan uitstel van het onvermijdelijke? Lieke Marsman gaat een gesprek over haar ziekte (kraakbeenkanker) en de gevolgen daarvan niet uit de weg. “Ik denk dat het onvermijdelijk is dat ik het met Janine over de dood ga hebben”, kondigt ze op de VPRO Zomergastenpagina al aan.

Het is al even onvermijdelijk omdat ze in haar werk het onderwerp ook niet uit de weg gaat. De bundel ‘De volgende scan duurt vijf minuten’ (2018) , gaat specifiek over haar kankerdiagnose. In haar bundel ‘In mijn mand’ (2021) filosofeert ze over de waarde van het leven en de dood.

Haar fascinatie voor het thema dateert niet van vandaag of gisteren. In de VPRO-gids: “Na haar eindexamen in 2008 ging ze filosofie studeren in Amsterdam, waar ze afstudeerde op de doodsangst van Heidegger en Sartre”.

Gevarieerde avond

Lieke Marsman belooft ons een gevarieerde’ avond: “Het zal gaan over politiek en over de rol van taal in de politiek arena. Ik heb een dramatisch tennisfragment”…”.

In haar gedichten en verhalen en haar twitter timeline komt ze ook naar voren als een politiek-activistische dichter (excuus voor dit gedrocht van een etiket). Fraai voorbeeld is ‘Alternatieve vragen en antwoorden’ (2017), de toestand in de wereld door Lieke Marsman. Waarin, gekoppeld aan een opsomming van valse neoliberale wapenfeiten, de vraag aan Rutte wordt gesteld: “Begrijpt u dat (…) die u een tikkeltje hypocriet vinden?”

Lieke Marsman vindt we een ‘taal’ moeten vinden om over politieke thema’s te praten. Want: “Als we dat aan de politiek en media overlaten, wordt het een lelijke taal die alles doodslaat. Het was niet zo lang geleden bijvoorbeeld Prinsjesdag, en politici gebruikten zoveel lelijke woorden dat alle inhoud eruit sijpelde.”(bron: One World, 2019)

Intrigerend is haar aankondiging dat ze het over ufo’s wil hebben omdat het voor haar “ook onderdeel van het feit dat ik niet oud ga worden”.
Wat heeft dat te betekenen? Dat is vanavond dus te zien bij de VPRO, om 20.20 uur bij NPO 2. We nodigen u uit uw opmerkingen tijdens de uitzending hier met ons te delen. Sargasso’s recensie kunt u hier lezen.

Tot slot: Kijk en luister naar Lieke Marsman die het laatste gedicht uit de bundel ‘In mijn mand’ voordraagt.