ONDERZOEK - Een recente studie (betaalmuur en helaas niet te blendlen, maar het abstract zegt eigenlijk alles al wat je moet weten) concludeert dat het vanzelfsprekende klopt: populaire films beïnvloeden hoe we de wereld zien, en dientengevolge onze politieke denkbeelden en keuzes.
Zoals ook in het abstract staat: we wisten al dat mensen het meest vatbaar voor politieke beïnvloeding zijn wanneer ze niet beseffen dat ze blootgesteld worden aan een politieke boodschap. Filmkritiek zou zich om die reden dus juist – of ten minste óók – moeten richten op de ideologie die uit onze bioscopen komt. Mensen er beducht op maken dat films niet altijd, zoals de dooddoeners gaan, ‘gewoon vermaak’ zijn. Dit doen ze nauwelijks.
Wat de critici in de krant ons vertellen gaat doorgaans niet veel verder dan: mooie plaatjes, goede acteurs, spannend verhaal, knappe set, prachtige kostuums ook, wel iets te veel special effects, et cetera. Allemaal belangrijk natuurlijk, en valt uiteraard onder de taak van een criticus.
Echter, met de conclusies van bovengenoemde studie in gedachten, zou het niet ook de taak van een criticus zijn om een film ideologisch onder de loep te nemen? Ons te wijzen op welke machtsverhoudingen een film in stand houdt of uitdaagt, welke geaccepteerde waarden en wijsheden, welke agenda’s bevorderd worden, welke sentimenten aangewakkerd, welke mythes daarvoor gebruikt worden, et cetera? Zou dat niet zelfs de voornaamste taak van filmcritici moeten zijn?
Lees allemaal dit geweldige pleidooi van Peter Maass (geënt op bovengenoemde studie) voor een betere, niet ideologisch naïeve filmkritiek.
En zeg nooit meer: ‘het is maar een film, zoek er niet te veel achter’ …
Reacties (17)
Wat een ongelovelijke open deur. Zo’n “onderzoek” kan je ook doen bij alle andere vormen van expressie zoals bijvoorbeeld boeken en kunst en dan krijg je gegarandeerd dezelfde uitkomst. Mensen uiten zich nou eenmaal met de ogen waarmee ze naar deze wereld kijken en niet alleen in de VS maar in elk land.
@1: Ik ben het helemaal met je eens, zoals in mijn tekst ook gewoon staat, niettemin is de studie belangrijk omdat mensen deze open deur maar al te graag proberen dicht te timmeren.
Het stuk van Peter Maass richt zich bijvoorbeeld op de reacties op de kritiek op ‘American Sniper’. Dat is een pure propagandafilm, die kwalijke en gevaarlijke mythes propageert, maar als je mensen daarop wijst dan zeggen ze: ‘Ach, het is maar vermaak, zoek er niks achter’, etc.
Het is dus goed dat mediastudies (hopelijk) eindelijk eens serieus naar de politieke invloed van films gaan kijken.
Lange tijd was dit schijnbaar gewoon iets te ‘Frankfurter Schule’ voor de mensen …
Er is in de VS toch aardig wat discussie over ‘American Sniper’ en het land is diep verdeeld tussen held en oorlogsmisdadiger.
In de VS wordt een heel breed divers spectrum aan films geproduceerd, uit elke politieke hoek, vol met al dan niet kwalijke en gevaarlijke mythes, dat zet mensen aan het denken.
Het echte gevaar van propagandafilms die kwalijke en gevaarlijke mythes propageren zit nou net in die landen waar filmindustrie of whatever alleen het standpunt van het regiem mag uiten.
Uit de online appendix maak ik op dat ze de invloed van twee films hebben geanalyseerd: The Rainmaker en As Good As It Gets. Best wel subtiele politieke boodscappen dus, in ieder geval in vergelijking met American Sniper.
Ik vond het voor het komen tot dat oordeel trouwens geen obstakel dat ik geen enkele van die drie films heb gezien.
JA, ik heb die conclusie hier ook al eerder getrokken. Ook in een discussie met Krekel dacht ik ;) Mooi dat dat bevestigd is.
En @1, wees nooit te beroerd om open deuren open te houden en je voet ertussen te zetten. En verder is het ongelofelijk en niet ongelovelijk.
@4:
Dat (zoals Seth Rogen tot zijn latere spijt opmerkte) het uitgangspunt van die film verdacht veel lijkt op Stolz der Nation, de fictieve nazipropagandafilm uit Inglourious Basterds, zegt in principe inderdaad ook wel genoeg.
Jammer dat ze de Dark Knight-trilogie niet gebruikt hebben. Daar zaten zulke nadrukkelijke politieke boodschappen in, maar er was tegelijkertijd maar weinig discussie over. Alsof mensen het echt niet zagen. Alleen toen in het laatste deel Batman, samen met de gevestigde orde, zwaar over the top in een soort Braveheart-achtige veldslag de Occupy Gotham-beweging te lijf ging werd dat door in elk geval de WSJ (!) opgemerkt.
Dat kan gewoon niet anders of het heeft een hoop mensen beïnvloed.
@5: Dat was met mij inderdaad, maar toen heette je nog anders.
@6: Haha… oei :)
@6
Ben je vergeten dat hollywood het meest linkse bastion van Amerika is?
Dit zou juist een reden voor juichen moeten zijn onder links, hun propaganda heeft effect!
@8
Hollywood…
http://www.wijwordenwakker.org/content.asp?m=M6&s=M135&ss=P1365&l=NL
@9
Hadden de stripboekenhaters toch gelijk.
Ideologische kritiek kan in bredere zin nut hebben: zo hoor ik regelmatig D66-ers zeggen dat ze geen ideologie hebben… Je kan van SGP’ers zeggen wat je wil, maar ze weten in ieder geval welke ideologie ze hebben.
@6: http://www.newstatesman.com/culture/culture/2012/08/slavoj-žižek-politics-batman
En: http://www.openculture.com/2013/09/slavoj-zizeks-perverts-guide-to-ideology.html
@8: Ik weet dat jij en de rest van de Westboro Baptist Church daar zo over denken inderdaad, maar het is een absolute mythe.
De ideologie die over het algemeen uit Hollywood komt is noch heel rechts, noch heel links, maar vertegenwoordigt het Amerikaanse midden, en valt meestal ruim binnen de brede consensus tussen Democraten en Republikeinen (logisch ook, je wilt immers dat er zo veel mogelijk mensen een kaartje kopen … en dan wil je niet uitgesproken rechts of links zijn). Dat is misschien niet ontzettend rechts, maar voor Nederlandse begrippen vaak toch wel behoorlijk rechts.
En natuurlijk, soms zijn films inderdaad iets ‘linkser’, maar dat betekent dan vooral iets meer uitgesproken Democratisch, met bijvoorbeeld wat milde kritiek op het buitenlandbeleid of neoliberaal-kapitalisme, iets meer pro-verzorgingsstaat. En er zijn natuurlijk films, en dit is waarschijnlijk wat jou het meeste dwarszit, die uitgesproken seculier en progressieve ideeën op het gebied van minderheden, homo- en vrouwenrechten de wereld in sturen, ’traditionele’ gezins- en andere waarden schade berokkenen. Wat jou betreft misschien wat ‘War on Christmas’-y zijn, kortom.
Aan de andere kant zijn er ook veel rechtsere films, en ook hier wil dit natuurlijk vooral zeggen wat meer Republikeins georiënteerd … inderdaad niet helemaal Pat Robertson of Ayn Rand. De waarden die ze afgeven zijn echter vaak wel wel zeer nationalistisch, militaristisch en pro-imperialistisch; de films propageren vaak duidelijk een extremere vorm van kapitalisme met economisch conservatieve ideeën en versterken of verdedigen bestaande (economische, sociale, seksuele, etnische, internationale) machtsrelaties.
Echt héél uitgesproken traditionele films, die zich uitdrukkelijk tegen het homohuwelijk of vrouwenrechten keren bijvoorbeeld, zijn inderdaad vrij zeldzaam omdat dat soort ideeën nu eenmaal buiten de Amerikaanse status quo zijn gevallen.
Daarom vind jij het misschien allemaal vrij ‘links’, dat Hollywood. En dat mag natuurlijk. Maar dat je er zo over denkt ligt dus vooral aan je extreme perspectief, en niet per se aan Hollywood.
@11: Bedankt voor de links. Ik wist inderdaad dat Zizek aan filmkritiek deed, ik heb die ‘Pervert’s Guide’ die jij nu linkt (overigens doet de youtube in dat linkje het niet) niet zo lang geleden nog in zijn volledigheid gezien, maar ik vind eigenlijk dat hij vooral onzin uitkraamt. Heel af en toe zegt hij iets nuttigs, maar altijd erg goed verstopt in een paar lagen irrelevant of onzinnig gezwatel. In al zijn veel te lange omzwervingen over Freud en Beethoven en de Russische revolutie, mist hij bovendien vaak wat gewoon direct voor z’n neus ligt.
Wat je zegt over D66-ers ga ik helemaal in mee. ‘Ik ben links noch rechts, dus heb ik geen ideologie’ is (uiteraard) een denkfout … helaas wel een hele dominante. Vooral omdat niet alleen d66-ers, maar ook de meeste (kranten)redacties die fout maken.
@7: :þ
Films kijk ik eigenlijk zelden dus echt een oordeel kan ik daar niet over geven. Maar bij series valt het me op. Series zijn nog subtieler, omdat ze pretenderen heel dicht bij het werkelijke leven te liggen. Maar de dramaseries kennen vrijwel ook allemaal hun eigen seriemoordenaars en moslimterrorisme. (Of Munchhausen by proxy.) Geen wonder dat mensen daar zo bang voor worden, en denken dat het zoveel belangrijker is dan het werkelijk is.
(Om nog maar te zwijgen over de diepverontrustende manier waarop de hoofdpersonen in Amerikaanse series met elkaar omgaan, veel passief-agressief, veel pesten, veel sarcasme. Dat nemen mensen over.)
En wat dat betreft baart ook de Nederlandse serie-industrie me wel een beetje zorgen… het zijn allemaal Amsterdamse politieseries. Dat framet onze hele samenleving wel steeds meer in een sfeer van een criminele / politiesamenleving. En als dat is wat je ziet, avond aan avond op tv, dan kleurt dat je onbewuste behoorlijk.
Dit is trouwens niets nieuws: van de eerste feature-length film in de geschiedenis zou je kunnen betogen dat er een ‘subtiele’ politieke boodschap werd overgebracht.
@14: Ha, ‘Birth of a Nation’ … goeie oude tijd. Volgens mij is dat echter niet de eerste feature length ooit, wel de eerste feature die ooit in het Witte Huis is vertoond.
(Dat ‘gratis weetje’ heb ik toevallig eens uitgedeeld … )
Overigens wel een nuttige link trouwens, dank. Dat ‘Jaws’ erin besproken wordt doet me ook weer een voorbeeld herinneren van waarom ik Zizek zo weinig nuttig vind. Hij hield in zijn ‘documentaire’ een heel verhaal over ‘Jaws’ als metafoor voor het communisme en bla bla bla. Dat vind ik nou echt gezwatel. Misschien kan je het zo opvatten, als analyse van de ‘diepere betekenis’ e.d., misschien worden er onbewust dezelfde soort angsten en verlangens aangesproken … mag van mij allemaal. Maar in een concrete, praktische zin is het waardeloos. De kans dat iemand naar ‘Jaws’ gaat en er ook maar het geringste beetje anticommunistisch van wordt lijkt me zéér dicht bij de 0 liggen.
@13: Ja voor series geldt dat even goed inderdaad. De Amerikaanse serie ‘Homeland’, waarin moslimextremisme en terrorisme veel voorkomt, wordt wat dat betreft ook al regelmatig onder de loep gehouden door een beetje linksige stukjesschrijvers (in de VS).
En inderdaad is een politieserie bijna per definitie niet ideologisch neutraal. Zeker tegenwoordig niet meer.
@10
Captain America en Breivik…
Als je maar vaag en verward bent genoeg bent kun je alles wel met elkaar verbinden.
Feauteaufks doen we die nog?
