Een heel goed artikel om twee redenen: ten eerste om de inhoud, ten tweede om de notie dat economisch denken juist wél belangrijk is, in tegenstelling tot wat vele ‘linkse mensen’ graag beweren – het is alleen van belang dat het economisch denken niet teveel verengt in korte-termijndenken: dat is het probleem van het huidige rendementsdenken. Niet het rendementsdenken zelf, maar de kortzichtigheid daarvan.
“In een Volkskrant-artikel over het rapport van de onderwijsinspectie verzucht Wim Kuiper, voorzitter van scholenvereniging Verus: ‘Er wordt te veel door een economische bril gekeken.’
Kuiper zit er helemaal naast, want wie een economische bril opzet, ziet meteen dat dit systeem enorm verspillend is. Scholen moeten prikkels krijgen om leerlingen juist wel te laten doorstromen.
De kosten van de doorstromer die het hogere niveau toch niet aankan, moet financieel ondergeschikt worden gemaakt aan de opbrengst van een succesvolle doorstromer. Nederland als kenniseconomie is een lachertje, als we dat niet eens kunnen organiseren.”
Reacties (14)
Krekel, ik heb drie keer moeten lezen om de cruciale passage aan het einde van de link helemaal te begrijpen. Ook al ben ik het met de conclusie eens (al zou die duidelijker kunnen worden opgeschreven), vind ik dat het artikel precies stopt daar waar het interessant wordt.
De kosten van de doorstromer die het hogere niveau toch niet aankan, moet financieel ondergeschikt worden gemaakt aan de opbrengst van een succesvolle doorstromer.
Er zijn hieraan wel grenzen. We hebben gezien dat veel van de doorstromers uit ik meen MBO naar de PABOs in de afgelopen twee decennia hebben bijgedragen aan de kwaliteitsproblemen van jonge leerkrachten (en ja, er zijn ook superleraren uit die groep komen bovendrijven).
Een ander punt van te-korte-termijn-rendementsdenken is dat ik steeds meer scholen zie die beleid hebben om zittenblijven tegen te gaan en kids vaker lijken te worden “doorverwezen” naar andere (lees lagere) schooltypes. Naar ik hoor steeds meer om een heel erg slechte reden, namelijk dat het de ranking van een school omlaag brengt. Het lastige is dat het allemaal om verhalen uit mijn omgeving gaat en dat ik geen cijfermatige onderbouwing daarvoor heb.
Ik zie ook kids waarvoor het zittenblijven een verademing kan zijn, een noodzakelijke reset die later kan leiden tot een succesvolle carrière (ik spreek uit ervaring).
Als leerlingen van hetzelfde niveau in dezelfde klas zitten, dan functioneert een klas beter. Doorstromen is mogelijk en gebeurt, evenals het zakken naar een lager niveau. Dat er minder leerlingen doorstromen kan ook betekenen dat er beter geselecteerd wordt, maar die mogelijkheid neemt Mathijs Bouman niet in akte. Ook is er in het tijdsbestek dat hij aanhaalt een groter percentage leerlingen naar de HAVO en het VWO gegaan, ook dat ondersteunt de stelling dat er beter vooraf geselecteerd wordt.
Het lijkt mij geen goed idee om kinderen op de gok naar een hoger niveau te laten doorstromen. “Kenniseconomie” zou niet moeten inhouden dat ieder kind op de gok tot het maximale gepushed moet worden, op die manier wordt het niveau van het hoger onderwijs lager door de vele leerlingen die het niveau niet aankunnen en wordt er van het lagere onderwijs een plek voor degene die falen gemaakt, stigma incluis.
@1, een eenvoudigere manier lijkt me om de opleiding zelf gewoon wat meer cachet te geven. De oplossing is volgens mij: hou op met de rare bekostigingssystemen die uitnodigen tot het creeren van diplomafabrieken, trap de bedenkers van dat fabrieksmodel het onderwijs uit, hak de mammoeten in stukjes, zet er een aantal gepassioneerde docenten neer, neem wat extra de tijd voor de pabo-opleiding en stop die extra tijd in een paar uitdagende vakken over wetenschaps- en onderwijsfilosofie (met de nadruk op kritisch beschouwen en niet slechts het beantwoorden van een multiplechoice-tentamen over de geboortedatum van de filosoof) en een specialisme naar keuze waarbij wat meer de diepte in gegaan wordt en het probleem verdwijnt als sneeuw voor de zon.
Kleine investering maar een die zichzelf volgens mij in korte termijn al terugbetaalt, in allerlei opzichten.
(Volgens mij zijn het trouwens niet slechts de MBO’ers die falen, maar ook heel veel echt jonge meiden (en een paar jongens) die vanaf de havo pabo gaan doen, en eigenlijk nauwelijks de tijd hebben om levenservaring op te doen.)
Stuk voelde voor mij inderdaad niet af, prima inleiding maar nu wil ik het echte verhaal lezen.
(En hoera voor stylish, want dat roze roept toch voornamelijk associaties op met Frans wc-papier.)
Ik vind het een zwak artikel. Er wordt domweg gesteld dat het aantal doorstromers stagneert, zonder dat er naar de kwaliteit van doorstroom gekeken wordt. Ik vind het trouwens nogal boud om zo’n conclusie te trekken op basis van een reeks van slechts vier jaar (veel te kort), maar goed, laten we maar aannemen dat het inderdaad stagneert.
Erger is dat de auteur helemaal niet kijkt naar het succes van de doorstromers, maar op voorhand maar aanneemt dat elke doorstromer met succes de doorstroomopleiding afmaakt. Je kunt pas stellen dat er daadwerkelijk talent wordt verspild als je in die discussie ook het slagingspercentage van die doorstromers betrekt. En daar wordt met geen enkel woord over gerept. Het zou bij voorbeeld goed kunnen dat het aantal succesvolle doorstromers helemaal niet stagneert, en dat de scholen alleen maar efficienter gefilterd hebben. We weten het niet, want de auteur laat dit onterecht buiten de hele discussie. Jammer, gemiste kans, want een interessante stellingname zonder gedegen onderbouwen wordt gewoon een zwak artikel.
En dat scholen gestimuleerd moeten worden om leerlingen juist wel te laten doorstromen ben ik het ook helemaal niet op voorhand mee eens. Dat hangt er maar vanaf. Je kunt wel elke school stimuleren om elke vmbo’er naar de universiteit te laten doorstromen, maar je weet van te voren dat het hopeloos faalt. Je mag daarbij best selecteren op haalbaarheid. Of die selectie te rigoreus is weten we niet, want juist daarover ontbreken de gegevens.
@4,
Daar zit dan weer de aanname in dat het afronden van de opleiding bepaalt of het succesvol is of niet. Persoonlijk zou ik eerder kijken naar indicatoren als geluk, gezondheid, werk gevonden, tevreden met het werk, situatie van de kinderen etc. Dat meet je niet in 4 jaar, maar dat is nou typisch langeretermijnrendement.
(Zelfs een mislukte opleiding kan daar mogelijk aan bijdragen, bv omdat mensen alsnog wel veel geleerd hebben, en omdat ze in elk geval niet machteloos zijn over de afwijzing maar weten dat ze het hebben geprobeerd. Hoeft niet, kan wel.)
@4, het komt denk ik aan op een aantal fundamentele vragen over het onderwijs. Wat willen we ermee? Diploma’s kunnen turven? Is het onderwijs bedoeld als filter? In dienst van wie of wat is het onderwijs eigenlijk – de jonge mens, de maatschappij, de toekomstige werkvloer?
Is efficiente selectie bv wel wat we willen? Ontneem je jongeren dan niet enorm het recht om hun eigen pad te vinden in het leven en hun eigen grenzen te ervaren en daar eigen keuzes over te maken?
En levert ons als maatschappij dat werkelijk op wat het belooft? Is dit de beste manier om ons als maatschappij voor te bereiden op de toekomst (waarvan je bv zou kunnen zeggen dat we helemaal niet precies weten welke vakken en beroepen er dan precies nodig en nuttig zijn)? Is het de beste manier om jongeren te helpen gelukkig te leven en zelfstandig hun keuzes te maken en daar ook de consequenties van te overzien en kunnen dragen? (Dat lijken me namelijk best prima doelen voor hoe we mensen in onze maatschappij willen zien toch?)
Ik heb het niet zo met dat filteren. Het zijn mensen, volgens mij moet de ontwikkeling van die jonge mensen voorop staan, niet de mate waarin ze in de massaproductie van het onderwijs passen.
@5: Dat kan allemaal best zijn, maar de oorsprokelijke auteur pleit er voor om juist meer naar het economische langetermijnrendement te kijken. En daar dan vervolgens helemaal de slagingspercentages niet bij te betrekken is gewoon raar.
@6: Tsja, ik weet het niet. Filteren lijkt me toch wel goed. Enerzijds klinkt het heel mooi, om mensen zelf te laten kiezen waar ze voor willen kiezen, zonder te zeuren over toelating. Maar ja, het kost wel een bak geld waar we allemaal voor opdraaien, dat is en blijft gewoon een feit. En een feit blijft ook dat er mensen zijn die koste wat kost zo’n opleiding willen proberen, ook al weet iedereen van te voren dat ze het niet aan kunnen.
Ik moet altijd aan mijn buurmeisje van vroeger denken. Dat kind heeft haar hele jeugd kapotgeleerd, omdat moeder nogal een streber was die per se vond dat haar dochter het VWO op moest, terwijl ze dat gewoon echt niet kon. Dus dag in dag uit, jaar in jaar uit van ’s ochtends zes tot ’s avonds 12 leren leren leren, steeds met de hakken over de sloot over, en uiteindelijk vlak voor de eindstreep afgehaakt, totaal overstresst. Ze heeft nooit meer het diploma gehaald. Mijn vader – zelf in het onderwijs – moest dit handenwringend aanzien. Zeker gezien het feit dat zij echt niet de enige was. Hij heeft menigeen ellendig zien stranden op te hoge ambities.
Het is soms heel goed om te selecteren, al was het maar omdat er (veel) mensen bestaan die tegen zichzelf (of tegen hun moeder) in bescherming genomen moeten worden. Het is in de meeste gevallen echt niet fijn om een opleiding te doen en te moeten constateren dat je het niet aankunt, ondanks wat @5 beweert.
@7, ‘dat is gewoon raar’ – waarom? En waarom spreekt dat zo vanzelf dat je dat niet uit kan leggen? Een diploma is uiteindelijk maar een versimpeling. Ergens is het van handig middel verworden tot een doel op zich. Maar waarom? En is dat verstandig?
@8, tsja, de conclusie is uiteindelijk dat we eigenlijk toch gewoon best wel een soort totalitair model willen, waar de Staat precies bepaalt wat goed voor je is en voortdurend in het zogenaamde belang van het kind de vrijheid van kind en ouders inperkt.
De gevolgen van meer vrijheid willen we niet dragen, want stel je voor dat dat toch zou leiden tot iets dat Niet Nuttig is.
Ook het idee dat jouw buurmeisje beschermd zou moeten worden tegen haar ouders is iets heel raars. Mensen hebben het recht om in eerste instantie hun kinderen op te voeden volgens hun eigen normen, niet volgens die van jou of de staat. Bij ernstig gevaar kan er ingegrepen worden (en zelfs dan wat mij betreft met gepaste terughoudendheid.)
Maar bij allerlei dagelijkse zaken, tsja, pech gehad, dat is het fundament van vrijheid. Die ouders doen het anders dan jij zou willen. Dat recht hebben ze. Als zij willen dat ze hun kind tot het vwo pushen, dan hebben ze dat recht in principe. Niemand hoeft voor hun te beslissen of iets wel of niet gaat.
Nog 2 dagen. Dan gaan we vieren dat we een heel vrij land zijn. Behalve dan dat we onze medemens vooral niet vertrouwen met werkelijke keuzes, en we alleen maar kunnen denken in eisen en verplichtingen en straffen om te zorgen dat ze de keuzes maken die we willen dat ze maken.
@9: Ik vind het allemaal erg makkelijk praat. Je gaat er compleet aan voorbij dat iemand die qua capaciteiten niet op een opleiding thuis hoort het voor iedereen moeilijk maakt. Voor zichzelf (heb ik al betoogd), maar ook voor de onderwijsinstelling (zeer lastig om iemand keer op keer iets proberen uit te leggen wat ze gewoon niet kunnen begrijpen), en ook voor de medeleerlingen/studenten (want zo iemand vergt disproportioneel meer van de schaarse aandacht/resources wat meestal ten koste gaat van wat er overblijft voor de rest.
Dus het klinkt allemaal wel lekker leuk, mensen vrij laten om te kiezen wat ze willen zelfs als alles er op wijst dat ze het niet kunnen, maar in de praktijk levert het voor iedereen problemen op.
Volgens mij wordt je vooral gedreven door een soort maakbaarheidsideaal, en sluit je je ogen voor het feit dat gewoon niet iedereen even slim of capabel is. Wat je beschrijft zie ik vooral als mooi idealisme dat in de praktijk niet werkt.
Dat je selectie op niveau al duidt als “totalitairisme” vind ik trouwens zwaar overtrokken. Het zou totalitairisme zijn als de overheid naar willekeur dwong om b.v. bouwvakker of electricien of wetenschapper te worden.
@1o, die persoon heeft ook het recht om zelf tegen die grenzen aan te lopen en het zichzelf moeilijk te maken, ipv dat andere dat (vooraf ook) voor hem moeten beslissen. Wat is dat toch dat we dat allemaal uit de weg willen gaan? Waarom zou je niet aan een heilloos en onhaalbaar project mogen beginnen?
Tsja, dat is vooral omdat we het onderwijs hebben ingericht als een systeem dat het onderwijs centraal stelt ipv de leerling, en dat het liefst zo eenvormig mogelijk de stof aanbiedt: 1 collegezaal, 1 tempo, 1 niveau, zo min mogelijk persoonlijke begeleiding. Dan werkt dat inderdaad niet. Maar dat is wel gewoon een keuze die we maken, en die we maken omdat we de persoonlijke ontwikkeling niet zo belangrijk vinden en diploma’s wel.
Maar je kunt ook gewoon een veel persoonlijker programma maken, zeker met de hippe en moderne mogelijkheden kun je lesmateriaal aanbieden dat je op verschillende momenten, in verschillende vormen en op verschillende tempo’s, en waarbij toetsing vooral toetsing achteraf is, uitsluitend gaat over wat je wel beheerst maar niet dient om iets over de toekomst te willen zeggen, en je mogelijkheden te ontzeggen. Als iemand dan tegen de grenzen aanloopt is het veel natuurlijker en zal iemand dat zelf ervaren, ipv dat dat van hogerhand beslist wordt dat iets niet kan.
De weerstand tegen idealen snap ik verder nog minder. Natuurlijk is er een maakbaarheidsideaal. Fuck, hoe kun je leven zonder een soort van maakbaarheidsideaal? Dat ideaal gaat echter niet over dat iedereen alles kan en moet kunnen als je maar probeert, maar wel dat iedereen z’n eigen weg mag gaan, en daar best een beetje in mag zwabberen, ipv dat wij als maatschappij 4 verschillende routes uitstippelen en alvast grote hekken plaatsen op de routes waarvan we denken dat je ze mogelijk niet kunt. Want stel je voor dat je tijd en geld verspilt (zelfs ook al blijkt vaak genoeg dat die dingen geen verspilling zijn en wel degelijk tot iets leiden, alleen niet tot wat je vooraf had verwacht.) Dat recht heb je niet, aan zulke frivoliteiten willen wij niet meedoen als maatschappij.
@0: “een heel goed artikel …”
– “kosten van mislukte doorstromer moet financieel ondergeschikt worden aan de opbrengst van succesvolle doorstromer.”
Hoezo ondergeschikt (= genegeerd?), gewoon afgewogen tegen. Gelukkig wordt dat in medische omgeving gebruikelijk
Heeft iemand de reactie van de heer Minkema onder et artikel op de FD pagina gelezen? Wellicht even doen, fraaie beschrijving hoe die Bouman wederom een “flinterdunne” bijdrage schrijft…
De kritiek gelezen hebbende (ook die onder het artikel van dhr Minkema) wil ik er graag op wijzen dat de bewering (en de onderbouwing) dat er te weinig doorstroom zou zijn naar mijn idee niet de kern is van het artikel. Dat is een bewering die buitenlandse onderzoekers doen en het is niet aan Bouman dat te onderbouwen. Het gaat er mijns inziens om dat in Nederland de selectiemachine heel snel aan gaat, en dat het steeds moeilijker wordt later te switchen (en dat zijn gewoon beleidsmatige keuzes, van het kabinet en de scholen).
En of dat nu wel of niet leidt tot herkenbare statistische effecten, je doet er de ontwikkeling van kinderen mee tekort. De illusie dat we op iemands twaalfde kunnen voorspellen waar iemand ‘hoort’ is een illusie en past bovendien ook helemaal niet bij deze tijd en samenleving waarin mensen zich niet alleen van hun twaalfde tot zeg hun 24e, maar ook daarna nog dienen te ontwikkelen.