ELDERS - Het lijkt voor de oppervlakkige beschouwer allemaal erg futiel, dat gedoe in Griekenland en Macedonië. Maar achter de onenigheid over de landsnaam Macedonië schuilen grote belangen.
De speciale VN-ambassadeur Matthew Nimetz, die een oplossing moet zoeken voor het conflict over de naam Macedonië, bezocht deze week Athene en Skopje. Nimetz benadrukte dat het moment nu daar is om knopen door te hakken. De zaak sleept al 25 jaar en de kans op een oplossing is nog nooit zo groot geweest. Maar een planning voor de onderhandelingen kon hij nog niet geven.
De Griekse minister van Buitenlandse Zaken Kotzias heeft toegezegd half februari te komen met een voorstel waarin behalve de naam-kwestie ook aandacht wordt besteed aan afscheidingsbewegingen, en de internationale en regionale betrekkingen die de twee landen raken. De namen die nu genoemd worden zijn volgens een Griekse krant: Republika Nova Makedonija (Nieuw Macedonië), Republika Gorna Makedonija (Opper-Macedonië), Republika Severna Makedonija (Noord-Macedonië), Republika Vardarska Makedonija (Vardar Macedonië, een naam die gebruikt werd in het Koninkrijk Servië tussen de twee Wereldoorlogen en die verwijst naar de belangrijkste rivier in het land) en Republika Makedonija (Skopje).
Het ‘momentum’ waar Nimetz gebruik van wil maken is vorig jaar gecreëerd door de nieuwe Macedonische regering van premier Zaev. Anders dan zijn voorganger realiseert hij zich maar al te goed dat de toekomst van het land er somber uit gaat zien als het de aansluituing mist bij de EU en de NAVO. En dat nationalistische retoriek en conservatieve halsstarrigheid bij de Grieken alleen maar tot een zelfde houding aanzet en dus het veto voor het begeerde lidmaatschap van de westerse bondgenootschappen alleen maar zal verlengen.
De regering Zaev wil dus wel concessies doen. Om te beginnen kondigde hij vorige week in Davos aan de naam van de belangrijkste snelweg in het land en van de luchthaven bij Skopje te veranderen. Die zijn nu nog vernoemd naar Alexander de Grote en dat is de Griekse Macedoniërs een doorn in het oog. De claim van de regering in Skopje op het erfgoed uit de Griekse oudheid moet volgens hen volledig van tafel. Het was ook stuitend om te zien hoe de vorige premier Gruevski en zijn conservatief-nationalistische partij hun reputatie probeerden op te vijzelen aan de hand van de geschiedenis van het oude Griekenland. In Skopje wordt nu een beeldenstorm verwacht waar de meeste inwoners van de stad, die de dure pronkzucht van de vorige regering meer dan beu waren, niet om zullen rouwen.
Maar daarmee is het conflict nog niet opgelost. Nimetz krijgt ook te maken met hedendaags wantrouwen tussen etnische groepen, naar hartelust aangewakkerd vanuit de diaspora. In Thessaloniki, in het Griekse Macedonië kwamen twee weken terug duizenden demonstranten op de been tegen de claims van de ‘Slavische’ noorderburen op hun geschiedenis. De demonstratie was ook een waarschuwing aan het adres van de regering in Athene die ook wel bereid is om het conflict nu eindelijk eens een keer op te lossen. Premier Tsipras moet daarbij rekening houden met zijn nationalistische regeringspartner Onafhankelijke Grieken die zich aanzienlijk minder soepel opstelt en met de Griekse orthodoxe kerk die, ondanks eerdere bezwaren zondag toch zal deelnemen aan een demonstratie van nationalisten tegen concessies aan Skopje.
In Skopje gingen woensdag ook ‘patriotten’ de straat op om te protesteren tegen de komst van bemiddelaar Nimetz. Ze riepen hem op onmiddellijk af te treden en de VN te rapporteren dat het Macedonische volk vasthoudt aan de naam die het zichzelf in de grondwet heeft gegeven. Met dat laatste wijzen de demonstranten er op dat het hoe dan ook nog een hele klus zal zijn om een eventueel succes van Nimetz’ missie vast te leggen, aangezien de naam Macedonië in de voormalige Joegoslavische republiek grondwettelijk is vastgelegd. En premier Zaev heeft niet de vereiste tweederde meerderheid om de grondwet te wijzigen.
Zowel in Skopje als Athene heeft de zittende regering er dus belang bij dat er een oplossing gevonden wordt die niet direct tot een politieke crisis leidt. En dat lijkt voor beide partijen een vrijwel onmogelijke opgave. Druk van buiten kan echter helpen. Bijvoorbeeld van de NAVO. Het Atlantisch bondgenootschap wil maar wat graag ontspanning tussen Griekenland en Macedonië zodat dit land ook snel kan worden toegevoegd aan de anti-Russische coalitie. De regering Zaev is daar anders dan voorgaande regeringen wel voor in namelijk. Het biedt de NAVO een kans om de Slavische broederbanden van de Russen met de Balkanlanden verder te verzwakken.
Reacties (11)
Uit het hele stuk is me niet duidelijk geworden welke “grote belangen” er schuilen achter de landsnaam Macedonië (alleen welk belang Macedonië heeft om het conflict over de naam op te lossen). Al bij al blijft mijn conclusie dat het hele conflict zelf enorm futiel is (en ik durf mezelf wel te tellen tot de niet-oppervlakkige beschouwer) en voor niet-verbalkaniseerde mensen zo ridicuul als dat België Luxemburg internationaal dwars zou gaan liggen vanwege de naam van dat land, of dat Nederland en België hun oorlogstoestand nooit opgeheven zouden hebben omwille van Limburg en Brabant.
@1: Dat dus
Daarnaast zijn er zoveel gedeelde ‘helden’ in de Balkan dat als je per ‘held’ een land moet toewijzen er nog genoeg munitie is voor honderd jaar futiele strijd.
Sowieso strijden ‘nationalisten’ over het algemeen niet voor futiele zaken?
@1: Ik zie een Macedonisch belang (aansluiting bij het westen), een belang van de zittende regeringen van zowel Macedonië als Griekenland om in het zadel te blijven en opstanden van nationalisten in de hand te houden, en een belang van de NAVO om weer een Balkanstaat met Russische invloeden binnen te halen. In de context van de Benelux zie ik vergelijkbare belangen niet.
Het roept wel een beetje de vraag op van wie de geschiedenis nu eigenlijk is? Is Alexander de Grote eigendom van iemand of van een volk? (Afgezien van het feit of je wel eigenaar van een oorlogszuchtig man wil zijn.)
Maar om de kinderen op de Balkan tevreden te stellen moet men maar een compromis zien te vinden. Per slot van rekening zijn ook de Grieken anno 2018 een beklagenswaardig volk. Vanuit dat perspectief is het verleden misschien alles wat ze nog hebben.
De naam Macedonië lijkt me voor Macedonië al dusdanig ingeburgerd dat ik me afvraag of de officiële naam er nog wel toe doet. De rafelrandjes in Europa zijn nog lang niet opgelost. Meestal is een beetje ‘rekken’ de beste oplossing. (Zie ook Catalonië) Ze hebben alleen daar op de Balkan zo’n verdomd goed geheugen.
@3: Al die belangen hebben helemaal niets met de landsnaam an sich te maken en schuilen dus niet achter de onenigheid rond de naamgeving.
Bij de Benelux is dat belang/de noodzaak tot samenwerking er net zo goed (net als de belangen van de respectievelijke regeringen om in het zadel te blijven), maar daar zitten de namen die deze en gene voor hun land en provincies gebruiken (en die overeenstemmen met die van buurlanden) al die belangen helemaal niet in de weg.
Kortom, Macedoniërs en/of Grieken zijn een stel kleuters, zelfs in vergelijking met de Benelux-politici.
Helemaal eens. Op zich niet natuurlijk en moeten ze er uit kunnen komen. Maar de naam wordt wel gebruikt om een strijd uit te vechten. Over symbolen (vlaggen, standbeelden, geschiedenis) wordt wel vaker strijd gevoerd. Bij nader inzien gaat het om de macht, wie krijgt gelijk en wie niet? Wiens belang geeft de doorslag? Wie wordt gedwongen tot concesssies (met als gevolg verlies van reputatie) etc. ?
Hebben Wales, Wallonië, Gallië, Galicia in Spanje en Galicia in Polen niet allemaal dezelfde stam?
@Micowoco: Het Frans maakt onderscheid tussen Wales (Pays de Galles) en Gallië (La Gaule).
Ik vind het ook veel op elkaar lijken.
@5 De Macedoniërs ook? Wat doen die verkeerd dan behalve gewoon een eigen naam voor hun land te kiezen zoals elk land dat heeft gedaan?
@6: Ah, laat ik je dan ook eens gewoon gelijk geven ;) Ik ken de hele situatie niet, maar het zou met niets verbazen als die naam inderdaad niets meer is dan een symbool dat gebruikt wordt om een machtsstrijd uit te vechten. Het is niet zo zinvol om de mensen die dat doen als “kleuters” te betitelen; het kan best zijn, dat het uitermate slimme strategische denkers zijn.
Ter info:
http://www.balkaninsight.com/en/article/survey-macedonia-majority-supports-name-deal-with-greece-02-05-2018