Weiner: de fasologie van een schandaal

Een gastbijdrage van Sebastiaan van der Lubben. Het stuk staat ook op zijn eigen blog.

Anthony Weiner (46), Congreslid voor het 9e district van New York, heeft een foto van zijn erectie in onderbroek met 50.000 volgers gedeeld. Je zou het een moedige poging kunnen noemen om seksuele taboes in Amerika te doorbreken. Feit is dat de erectie niet voor het publiek, maar een select gezelschap was bedoeld. Weiner maakte de foto, drukte op verzenden, kreeg de schrik van zijn leven, verwijderde de foto allengs en begon toen te liegen. Pas toen, bij de leugen, is het schandaal in alle hevigheid losgebarsten.

Weiners verweer, ‘mijn account is gehackt’, smolt al snel als sneeuw voor de zon. In de schandalogie (de leer van (politieke) schandalen) wordt dat een tweede orde probleem genoemd. Een schandaal doorloopt namelijk fasen: de vaststelling van het feit en de eerste reactie (eerste fase), het vervolgonderzoek en de confrontatie met de uitkomst daarvan (tweede fase). Een schandaal kan in de eerste fase blijven ‘steken’. In casus Weiner zou hij er met een bekentenis van af kunnen komen. ‘Ja, ik fotografeer graag mijn erectie en deel die foto met een selecte groep dames.’ Weiner verkoos een leugen en toen die niet bleek te kloppen, had hij plots twee problemen: niet alleen een vreemde hobby, hij was ook nog eens onbetrouwbaar.

Deze fasologie is een heel academische benadering van een persoonlijk drama. In casus Weiner gaat die stricte scheiding van fasen overigens niet helemaal op: dat komt door zijn vrouw. Anthony Weiner is getrouwd met Huma Abedin (35). Zij is al heel lang een zeer toegewijde, persoonlijke assistente van … Hilary Clinton! Als door het noodlot zijn beide (seks)schandalen nu aan elkaar gekoppeld en krijgt Anthony’s erectie diepte door Bills sigaar. Resultaat: iedereen de weiner.

Ik ben geen psycholoog – de motieven van Weiner om zijn stijve-in-close rond te twitteren en facebooken laat ik graag aan hem, zijn vrouw (die dat vast wil weten) en andere journalisten. Een vergelijking met Bills escapades gaan m.i. ook niet op. Zowel de politieke setting, persoon als daad zijn wezenlijk verschillend. Wat wel interessant is, is de refelx van Weiner om over de vreselijke fout te liegen. Die reflex zit blijkbaar zo diep, dat, gegeven politieke schandalen, betrokkenen die maar nauwelijks kunnen onderdrukken. Ik ken uit mijn hoofd maar één voorbeeld van iemand die dat niet deed en daarmee direct een mogelijke angel uit een potentieel schandaal haalde: Pim Fortuyn.

Fortuyn gaf toe fellatio te bedrijven met Marokkaanse jongens. Hij kon aan hun sperma proeven of ze de dag ervoor Berenburg hadden gedronken. In potentie een rel van de eerste orde. Hoe kan hij zo op ‘Marokkaanse jongens’ afgeven als hij er seks mee had? Omdat, liet Fortuyn zien, je seks hebt met mensen en niet met een groep die je om hele andere (sociale en politieke) redenen bekritiseerd. Sterker: je kan ze bekritiseren en seks mee hebben. Met andere woorden: het leven, de politiek en onze daden staan tot een zeer complexe verhouding tot elkaar. Veel complexer dan menig journalist wil doen geloven. Weg angel. Weg schandaal. Nooit meer enige rol van betekenis gespeeld. En dat had Weiner met zijn weiner natuurlijk ook moeten doen: ‘Ja, ik twitter mijn erectie-in-onderbroek. Daarmee doe ik een aantal fans een groot plezier en mijn vrouw ook. Met die erectie dan. En verder gaat het u geen reet aan!’

Het zal nog wel een paar jaar duren voordat een Amerikaanse politicus die stoute schoenen durft aan te trekken. Tot dan hebben ook zij te maken met de fasologie in de schandalogie: feit en ontkrachting gevolgd door vervolgonderzoek naar (blijkbaar) een leugen = schandaal. En terecht – het is immers de taak van de journalistiek om leugen en bedrog te ontsluiten, onthullen en te verhalen. En dat hebben ze keurig gedaan. Nu ook de analyse waarom Weiners gedrag (en dus niet de foto) problematisch is. Dan zetten ze het goede werk op de juiste manier voort.