ELDERS - In het zicht van de verkiezingen dreigt Angela Merkel opnieuw een vertrouweling te moeten laten vallen.
Duitsland is al helemaal in de ban van de Bondsdagverkiezingen die in september plaatsvinden. Alles wat er gebeurt wordt in dat licht geplaatst, ook het oprakelen van een jeugdzonde van meer dan dertig jaar geleden. CDU-minister van Onderwijs en Wetenschappen Annette Schavan is deze week haar doctorsbul ontnomen vanwege plagiaat in haar proefschrift uit 1980 met de in dit verband pikante titel ‘Person und Gewissen’. Vorig jaar kwam de ontdekking daarvan al in de publiciteit. De Universiteit van Düssseldorf heeft nu eindelijk een besluit genomen. Zij is ten onrechte gepromoveerd.
De minister werd met dit besluit geconfronteerd tijdens een bezoek aan Zuid-Afrika. Ze kondigde meteen aan in beroep te gaan. Bondskanselier Merkel liet weten dat ze Schavan, blijft steunen. Maar verwacht wordt dat de minister bij terugkomst toch haar aftreden bekend zal maken.
Hoe hoog Merkel Schavan ook heeft, ze zal toch een afweging moeten maken. Het beroep dat de minister tegen de beslissing van de Universiteit heeft aangekondigd zal nog wel een paar maanden lopen. En daarmee is zij gedurende een groot deel van de verkiezingsstrijd een lastige partner, die voor de CDU negatieve berichten zal blijven oproepen.
Het feit dat het hier om een minister gaat die het wetenschapsbeleid in portefeuille heeft maakt het extra moeilijk. Hoe licht het vergrijp ook is geweest, een minister die verantwoordelijkheden draagt voor het wetenschappelijk bedrijf kan toch moeilijk verder functioneren als er getwijfeld wordt aan de integriteit van haar eigen wetenschappelijke werk. Schavan heeft het in zekere zin ook nog eens over zichzelf afgeroepen door de felle kritiek op haar collega-minister Karl-Theodor zu Guttenberg, die twee jaar geleden ook vanwege plagiaat in opspraak kwam. ‘Wetenschap moet onafhankelijk en geloofwaardig zijn,’ zei ze toen. ‘Als iemand die zelf 31 jaar geleden gepromoveerd is en in haar beroepsleven veel promovendi mocht begeleiden, schaam ik me openlijk [voor Guttenberg].’ Zu Guttenberg trad uiteindelijk af nadat hij het parlement had voorgelogen. Dat zal Schavan niet zo snel doen, maar volgens velen is haar positie toch onmogelijk geworden.
Degenen die het voor Schavan opnemen vinden de kwestie Zu Guttenberg toch van een heel andere orde. De prominente CDU-politicus Zu Guttenberg heeft met zijn copy-paste juridische proefschrift, waarmee hij overigens summa cum laude afstudeerde, in veel ernstiger mate plagiaat gepleegd dan zijn minder opvallende collega Schavan die -in een heel andere tijd, toen er nog geen internet bestond- te slordig is geweest in het aangeven van haar bronnen. Waarom moet dit na zoveel jaren nog opgerakeld worden? vraagt Markus Decker, commentator van de Frankfurter Rundschau, zich af. Kijk ook eens naar wat ze sindsdien heeft gedaan, voordat je haar de laan uitstuurt, schrijft hij. ‘Schavan heeft sindsdien vele verdiensten gehad en beschikt over een onberispelijke reputatie.’
De vraag is of dit er nu allemaal nog toe doet. Schavan is hoe dan ook aangeschoten wild en een strijd in de media over een van haar voorlieden kan de CDU op dit moment missen als kiespijn.
De partij zal waarschijnlijk wel heel graag willen weten wie er nu achter deze acties zitten. Beschuldigingen van plagiaat hebben behalve de twee vooraanstaande CDU-leden ook FDP-politica Silvana Koch-Merin en de dochter van een CSU-politicus de doctorsgraad gekost. De mogelijkheden die het internet tegenwoordig biedt worden kennelijk door sommigen met veel plezier aangegrepen om allerlei dissertaties door te vlooien op tekorten in de bronverwijzingen.
Overigens zijn het niet alleen Duitsers die er tuk op zijn politici met een beschuldiging van plagiaat aan de schandpaal te zetten. In Roemenië kwam afgelopen zomer minister-president Victor Ponta in opspraak. Hij zou meer dan de helft van zijn proefschrift over het Internationaal Strafhof hebben gecopiëerd. Ponta was op dat moment in een heftig politiek conflict verwikkeld met president Băsescu, die hij via een referendum wilde afzetten. Wat niet lukte. Ook Ponta bleef gewoon zitten. ”Het oordeel van het panel is politiek gemotiveerd en illegaal”, zei hij.
Wordt plagiaat een nieuw soort dolk voor politieke tegenstanders?
Reacties (7)
Moet je wel even weten dat een doctorsgraad je in Duitsland nog daadwerkelijk meer respect en salaris oplevert, hè? Je word dan aangesproken met “Herr Doktor” of “Frau Doktor”. Je hebt er maatschappelijk nét een streepje mee voor.
Dat er nu in korte tijd achter elkaar twee politici in opspraak zijn geraakt vanwege plagiaat in hun proefschriften, zegt natuurlijk wel iets over de perverse prikkel die daar van uitgaat.
Overigens kan ik me bij Annette Schavan nog wel iets voorstellen, afhankelijk van wat de wetenschapscommissie die haar proefschrift nagelopen is, tot plagiaat heeft gerekend (want daar valt meer onder dan alleen hele alinea’s overpennen; ook het overnemen van ideeën of argumenten zonder je bronnen krediet te geven, wordt tot plagiaat gerekend).
Ik kan me namelijk herinneren, dat toen ik over de loop van een aantal maanden een heleboel literatuur had doorgenomen, en mijn ideeën over de opzet en uitwerking van mijn eindscriptie deelde met mijn hoogleraar, dat hij aangaf dat ik wel goed moest onderscheiden wat ik zelf had bedacht en wat van anderen kwam, en overal duidelijk de bronnen moest aangeven.
“Ja, maar sorry, ik heb inmiddels zoveel verstouwd; ik kan echt niet van alles meer achterhalen waar ik dat vandaan heb!” (Wist ik veel dat je beter een logboek kon bijhouden, waarin je systematisch aantekeningen maakt van wat je bestudeert, met bron- en paginaverwijzingen)
– “Dát is dan jouw probleem!”
Ik kan me zo voorstellen dat er bij mw. Schavan ook zoiets heeft gespeeld. Je leest van alles, en je houdt lang niet overal van bij waar het vandaan komt.
het is misschien een detail, maar Zu Gutenberg is CSU-politicus.
@1: Zoals je hoogleraar al zei: Dat is dan toch echt háár probleem.
@2: Dank voor de correctie!
Aardig vervolg op de discussie wiens probleem het is: http://www.fr-online.de/der-fall-schavan/schavan-und-der-entzogene-titel-der-prahl-wert-des-doktortitels,21666736,21695848.html
Universiteiten kunnen zich niet zomaar verschuilen achter individuele auteurs. Zij geven de diploma’s af en moeten garant kunnen staan voor kwaliteit. Want inderdaad @1 het papier heeft, zeker in Duitsland, een grote maatschappelijke waarde.
@3: Dat ben ik helemaal met je eens, een goede begeleider tikt zijn studenten op de vingers als ze niet goed hun bronnen vermelden (zoals die van Prediker dat deed). Er zouden ook zeker consequenties moeten zijn voor instellingen die dat niet goed doen (ik hoop dat mijn instelling, die de laatste tijd heel hard bezuinigt op de uren voor het begeleiden van theses, daarmee ook nog eens tegen de lamp loopt).
Maar je blijft in eerste instantie toch echt zelf verantwoordelijk voor je werk en als jij veel van andermans werk hebt overgenomen zonder bronvermelding, ben je hoe dan ook je titel niet waard die je daarmee hebt weten binnen te slepen, ongeacht of je daarbij “geholpen” bent door gemakzuchtige of anderszins nalatige begeleiders.
@4 het betreft hier natuurlijk geen studenten, maar promovendi. Begeleiding is dan toch wel wat anders, en meer op hoofdlijnen. Je gaat als hoogleraar of coprom niet iedere dag nazoeken wat je promovendus heeft nagezocht.
Ik kan me overigens niet voorstellen dat het echt per ongeluk is. Je moet vier jaar lang maar een ding doen, en dat is het verantwoorden van de achtergrond van je kennis. Bronnen, literatuur, experimenten etc. Dan houd je toch van begin af aan bij wat je waar vandaan hebt? Sowieso: wat is de kennis waard als je als lezer de context van die kennis niet kunt achterhalen?
Misschien is het per ongeluk als het voortvloeit uit gemakzucht, desinteresse of arrogantie. Tot nog toe heb ik onze Duitsers zichzelf niet als zodanig zien etiketteren.
Voorkom plagiaat. Makkelijk, snel en trefzeker[x]
Al had je dit soort systemen natuurlijk nog niet in 1980…
@4 – Het begint er natuurlijk mee dat je studenten al vroeg tijdens hun studie leert hoe je effectief studeert en zelfstandig, effectief onderzoek doet.
Daar schort het op Nederlandse universiteiten nogal eens aan. Je wordt gewoon aan je lot overgelaten zolang je redelijke cijfers haalt, is mijn ervaring. Er worden wel optioneel (zelfhulp)cursussen aangeboden, maar uiteindelijk moet je het zelf zien uit te vogelen. En je kunt heel ver komen (tot in je masterfase) zonder het zelf uit te vogelen.
Het voornaamste probleem is dat de eisen voor wat je aan studievaardigheden in huis moet hebben, vrij laag liggen. Een papertje schrijven stelt in Nederland nauwelijks wat voor, zelfs niet in de doctoraalfase.
Ik wist aan het eind van mijn studie echt niet hoe ik zelfstandig een onderzoek moest opzetten. Maar die vaardigheid werd wel van me verwacht. Gevolg: bijna eindeloze vertraging met mijn scriptie. Terwijl mijn cijfers daarvoor toch echt niet slecht waren. Dat waren geen zesjes.
Als ik dat vergelijk met voorbeelden die ik heb gezien van de ‘Hausarbeit’ voor een presentatie tijdens een doodgewone werkcollegereeks, die studenten in Duitsland moeten laten zien, dan valt mijn mond open. Van verbazing, ontzag en respect.
Ik heb artikelen voorbij zien komen die wetenschappelijk publicatiewaardig waren. Die waren dan waarschijnlijk wel van ambitieuze doctoraalstudenten, maar toch. Ik heb het idee dat de standaard in Duitsland voor papers en presentaties al in een veel eerder stadium toch net even een paar tandjes hoger ligt.
Effect daarvan is dat iemand dus tijdens zijn leerperiode al zicht krijgt op de academische standaarden waaraan hij/zij zal moeten voldoen en onder de knie krijgt hoe hij het studeren aan moeten pakken om een volwaardig academisch onderzoek af te leveren.