De rook over het slagveld van de Britse politiek is aan het optrekken, en het zicht is op een situatie, waarin geen van de partijen zich tot winnaar uit kan roepen. De Conservatieven van David Cameron hebben weliswaar een enorme hoeveelheid zetels gewonnen, maar geen absolute meerderheid. Om een regering te vormen zonder Labour zullen ze met de Liberal Democrats van Nick Clegg moeten praten. Deze zijn op het moment uitzonderlijk zuur. Ze hebben een kwart van de stemmen binnengehaald, maar nog geen twaalfde van de zetels in het Parlement behaald. Ze hebben zelfs zetels verloren. Ze zullen bij onderhandelingen over een coalitie of gedoogsteun een ding eisen – een hervorming van het kiesstelsel, zodat dit nooit meer kan gebeuren.
Juist hier zijn de Conservatieven faliekant op tegen. Ze hebben een legitieme reden. Een hervorming van het kiesstelsel heeft veel voeten in de aarde. Om hier aandacht aan te moeten besteden op een moment dat het Verenigd Koninkrijk zoveel andere problemen heeft lijkt onverstandig, kunnen ze met recht zeggen. Er is echter een andere reden. Als het kiesstelsel wordt omgegooid zal er een coalitie-systeem ontstaan zoals het onze. De ervaring leert dat de partij die het meest in het midden van de politiek in zo’n systeem aan de touwtjes kan trekken. In het Verenigd Koninkrijk is Labour die middenpartij, en niet de Conservatives. De politieke positie van de Conservatives zal meer met die van onze VVD te vergelijken zijn. Cameron heeft daarom een aanbod gedaan om de kiesstelsel te veranderen, maar staat er nadrukkelijk op dat het ‘first-past-the-post‘-systeem gehandhaafd blijft.
Onder deze omstandigheden is de verwachting dat er binnen een jaar nieuwe verkiezingen zullen komen. Dan zou de verliezer van nu weleens de grote winnaar kunnen zijn. De Liberal Democrats en de Conservatives zullen hebben moeten onderhandelen, en beleid maken, terwijl Labour voor het eerst in lange tijd uit de wind blijft. Bovendien heeft het kwart van de Britten dat nu Lib Dem gestemd heeft weinig voor die stem teruggekregen. De antipathie die deze linkse Britten voor Labour hebben zou, onder druk van een realiteit met de Conservatives aan de regering, weleens snel kunnen verdwijnen.
Er is dus een redelijk goede kans dat er over een jaar weer een Labour-premier in Downing Street 10 zal wonen. Of dit Gordon Brown zal zijn valt te bezien. En ook bij de andere partijen is een wisseling van de wacht niet uit te sluiten. Drie politieke leiders hebben teleurstellend gepresteerd. Een bijltjesdag kan niet lang op zich laten wachten.
Reacties (16)
Ik zou eerder de LibDems in het midden plaatsen dan Labour. Een tweede reden waarom ze hervorming van het kiesstelsel wel zien zitten: Tot andere partijen zich ontwikkelen, zullen ze altijd op de wip zitten en dus in de coalitieregering komen.
Verder ben ik het met de analyse oneens: Cameron zal geen nieuwe verkiezingen uitschrijven binnen een jaar als Labour die gaat winnen. Bovendien is de economische toestand meer dan voldoende legitieme reden om dat niet te doen. Daarnaast hebben de LibDem-stemmers veel voor hun stem gekregen, regeringsdeelname of gedoogsteun, waarbij LibDem onevenredig veel (naar zetelverhouding) kan claimen. Ik zie je voorspellingen dus niet bepaald uitkomen, afgezien van de exit van Brown. Cameron zal zeker niet exit gaan (want premier) en van Clegg verwacht ik gezien zijn verkiezingswinst (ze komen nog 1% hoger uit dan hun beste resultaat van vorige keer) ook niet dat hij opstapt (los van het feit dat hij nog maar net partijleider is).
Ik hou mijn stelling staande. De Lib Dems hebben kiezers gewonnen maar zetels verloren. Ze zijn nu eenmalig ‘kingmaker’, als ze die kans niet gebruiken om het first past the post-stelsel af te schaffen zullen ze de rest van de eeuwigheid in de politieke wildernis doorbrengen, en ze weten het. De Lib Dems schuiven bovendien al een kleine eeuwigheid naar links op. Ze zijn geinteresseerd in dingen als gedoogbeleid, en waren als enige partij tegen de oorlog in Irak. De raakvlakken met de Conservatives zijn heel erg beperkt. Cameron zal niet jaren premier willen zijn als hij bij alles van de Lib Dems afhankelijk is. Dan is hij vanaf het begin van zijn regeerperiode aangeschoten wild. Mijn voorspelling blijft dus dat er bij de eerste de beste gelegenheid nieuwe verkiezingen komen.
@3: Ik denk dat LibDems en Conservatives meer common ground hebben dan jij hier schetst. Economisch worden ze het makkelijk eens (beiden zijn voor lagere belastingen). Het enige breekpunt is de kieshervorming en daar zal Cameron Clegg gewoon een offer he can’t refuse moeten doen, anders zegt Clegg gewoon nee en mag Brown het met een minderheidsregering gaan doen. En dan zijn er wel heel snel weer verkiezingen.
Verder zie ik de eenmaligheid niet zo, LibDems zijn al een heel decennium in stijgende lijn en het zit er dik in dat ze dus eerder een grotere dan een kleinere rol gaan spelen, zeker op het moment dat labourstemmers gaan inzien dat ze met hun stem op labour juist conservative aan de regering helpen (en bij een doorregeren van Brown gaan ze over een jaar volledig de boot in bij de verkiezingen).
Het partij-manifest van de Lib Dems bevat twee sleutelwoorden – ‘fairness’ en ‘environment’. De belastingverlagingen waar ze het over hebben zijn vooral gericht op de laagste inkomens, met een belofte om meer weg te halen bij de rijken. Ze beloven ook een reusachtige verhoging van de pensioenen. Het manifest bevat impliciete dreigementen aan het adres van de upper ten.
Afgezien van het manifest, staan (getuige bv. wikipedia) de Liberal Democrats als een linkse partij bekend. Om te zeggen dat het een middenpartij is die makkelijk met de Conservatives kan regeren lijkt me niet juist. Behalve het kiesstelsel zijn er in de praktijk waarschijnlijk tientallen breekpunten.
@5: In die punten komen ze aardig overeen met de conservatives. De tax reform van de libdems kan alle kanten uitgelegd worden (niet alleen zoals jij doet). Daarnaast roepen beiden om school reform en roepen ze beiden om het creëren van meer banen. de pensioenen staan niet bij de LibDem speerpunten. Verder zit het er dik in dat het enige waar ze echt aan vast willen houden het kiesstelsel is (dat is iig. het enige punt waar BBC het over heeft ivm. beide partijen).
Maar goed, als ze zoveel verschillen, dan zit het er toch niet dik in dat ze het eens worden? En dan moet Brown door als premier, tot hij wordt afgeschoten (bij de eerstvolgende begroting, tenzij hij de LibDems en de SNP weet te paaien).
Een conservatieve minderheidsregering lijkt me nog de meest waarschijnlijke optie. Met de LibDem zal het er niet veel stabieler op worden, gezien de programmatische verschillen en de druk van die kant op hervorming van het kiesstelsel. Overigens is er nog wel een winnaar bij deze verkiezingen aan te wijzen. De UK Greens hebben voor het eerst een parlementslid. Caroline Lucas, europarlementariër won in Brighton Pavillion de zetel. Eindelijk zijn nu ook Groenen vertegenwoordigd in het Britse Parlement, al is het door het oneerlijke kiessysteem niet in verhouding tot het aantal stemmen dat ze ondanks alles trekken.
Ik woonde een paar jaar in Engeland toen ik er pas achter kwam de de Lib Dems niet de gematigde middenpartij zijn, maar juist op veel punten een stuk linkser dan (het huidige) Labour. Die zijn meer ouderwets links, met veel steun onder de arbeidersklasse en die winnen dus bijna automatisch de arbeiderssteden in vooral Noord-Engeland. Zoals de Tories automatisch winnen in veel landelijke gebieden: Zuid-Engeland is, op Londen, een paar steden en wat hippe Lib Dem regio’s na, bijna volledig van de Tories. De Lib Dems hebben hun aanhang onder veel hoger opeleide ruimdenkende linkse mensen. Zeg maar mensen die in Nederland GroenLinks of D66 zouden stemmen.
Er zijn wel diverse punten waarop ze het met de Tories gemakkelijk kunnen vinden; vooral onderwerpen waarbij het gaat om het terugdringen van overheidsbemoeienis zullen niet snel een struikelblok worden. (Labour gelooft nog heilig in de maakbare samenleving en bureaucratie binnen het onderwijs of de NHS is onvoorstelbaar.) Maar er zijn ook grote verschillen: defensie, buitenlands beleid (eurofiel vs eurofoob) en belastingen (voor de armen verlagen of juist voor de rijken) bijvoorbeeld. Die zullen alleen met veel moeite (en veel inschikkelijkheid van beide kanten) overbrugd kunnen worden.
Nog veel moelijker echter is het totale gebrek aan begrip voor coalitieregeringen: hoewel alle Lib Dems en nu ook veel Labour supporters voor radicale veranderingen van het kiesstelsel zijn, lijken ze nog niet te snappen dat daaruit volgt dat je coalities moet gaan vormen. En dus met wat tijdens de campagne nog hele enge mensen leken (de Tory-angst onder linkse mensen is enorm) moet gaan praten. Clegg doet dat nu en dat is dapper maar het zal nog wel even duren voorat het Britse publiek het accepteert. Het is echter de enige manier waarop veranderingen waar de verkiezingsuitslag zo hard om roepen werkelijkheid kunne worden.
De Tories hebben ook wel een representatief probleem binnen het koninkrijk: bijna al hun zetels komen uit Engeland. Ze halen acht van de 40 zetels in Wales, 1 van de 59 in Schotland en 0 zetels in Noord-Ierland (maar daar heeft Labour er ook nul).
Schotland en Wales zijn vrij links. Noord-Ierland niet zo, maar daar heb je andere partijen: DUUP (8 zetels) is conservatief en unionistisch; SDLP (3 zetels) is sociaaldemocratisch en republikeins. (Sinn Fein won 5 zetels maar neemt die niet in; de liberale Alliance won er 1.)
@9: DUP zit wel redelijk op een lijn met de Tories. Verder geldt dat Labour en Tories hun handen zo min mogelijk branden aan NI en er dus niet meedoen. NI is gewoon een totaal andere situatie dan Groot Britannië (er spelen ook volledig unieke en andere dingen).
Verder kun je wat jij stelt ook omdraaien: Wales, Schotland en NI hebben hun eigen parlementen, de vraag is waarom ze ook nog in het VK-parlement zijn vertegenwoordigd en mogen meestemmen over puur Engelse aangelegenheden.
Ongelofelijk dat Labour nog ze veel zetels heeft na wat ze de afgelopen jaren aangericht hebben. Zal net als bij de PvdA in NL wel met cliëntisme te maken hebben.
Wat heeft de PvdA dan precies aangericht? Onze situatie is toch een stuk anders, bv. geen bonnetjesschandaal.
@12: Wat heeft Labour dan aangericht de afgelopen jaren?
@13: Bonnentjesschandaal was minstens zozeer een Torieschandaal (die deden grof mee, net als trouwens de meeste separatisten).
Iemand trouwens enig idee waarom van een meerderheid van 326 gesproken wordt? Zover ik weet is 323 al een meerderheid in het parlement.
@15: Er zijn 650 parlementsleden, dus 326 is in principe pas een meerderheid. De vijf leden van Sinn Fein komen, uit principe, echter niet opdagen, dus met 323 heb je een de facto meerderheid.
@14: Het bonnetjeschandaal was een probleem van alle partijen, maar het meest van Labour. Deels omdat zij een aantal van de ergste wandeclareerders onder hun leden hadden, deels omdat zij als regeringspartij sowieso sneller verantwoordelijk werden gehouden voor wat “die hoge heren in Westminster” allemaal mis doen.