ELDERS - Onrust in Montenegro. De grootste oppositiepartij roept premier Djukanovic op om te vertrekken. De regering vermoedt een Russisch complot.
Afgelopen zaterdag ontruimde de politie in Podgorica met veel geweld een tentenkamp van demonstranten voor de deur van het parlement. Duizenden mensen trokken zondagavond door de hoofdstad uit protest tegen het politie-optreden en als ondersteuning van de eis van de oppositie aan premier Djukanovic om af te treden. Oppositiewoordvoerder Mandic van het Democratische Front gaf Djukanovic nog zes dagen de tijd. “Anders komt heel Montenegro zaterdag hier weer voor een nieuw protest”. Dat is dus morgen.
Van alle voormalige delen van het voormalige Joegoslavië is Montenegro misschien nog wel het langst rustig gebleven. Het land maakte tot 2006 deel uit van een federatie met Servië. In dat jaar stemde de meerderheid van het land voor onafhankelijkheid. Montenegro, een bergachtig land in het Zuid-Westen van de Balkan, heeft niet meer dan ruim 600.000 inwoners, van wie de meesten (45%) Montenegrijnen, een grote minderheid Serviërs (28%) en verder nog Albanezen en Bosniakken. Milo Djukanovic van de Democratische Socialisten van Montenegro (DPS, een voortzetting van de Communistische Partij die tot de burgeroorlog aan de macht was) is er feitelijk al sinds 1990 de baas. Hij was aanvankelijk nauw gelieerd aan de Servische premier Milosevic, maar koerste later op onafhankelijkheid van Montenegro. Zijn partij, inmiddels ook lid van de Europese Socialisten, won in een coalitie van pro-Europese partijen de verkiezingen van 2012. Sinds 2010 is Montenegro kandidaat-lid van de EU. Nu ligt Djukanovic sinds enkele weken onder vuur op beschuldiging van corruptie en electorale fraude. Het conservatieve Democratisch Front van Miodrag Lekic, dat hem de wacht heeft aangezegd is pro-Servisch en heeft de andere oppositiepartijen opgeroepen niet meer in het parlement te verschijnen.
Het conflict in Montenegro lijkt -zeker voor de Balkan- politieke business as usual. Totdat er een link wordt gelegd met de competitie in Midden- en Oost-Europa tussen de NAVO en Rusland.
Vorige week kwam een hoge delegatie van de NAVO onder leiding van secretaris-generaal Stoltenberg op bezoek in Montenegro. Het doel was na te gaan in hoeverre het land opgeschoten was met de voorwaarden die gesteld worden aan een NAVO-lidmaatschap. Daarover bestaat in Montenegro grote verdeeldheid. De Serviërs zijn de bombardementen van het bondgenootschap in 1999 nog niet vergeten. Rusland wakkert de tegenstand aan met verklaringen over de eeuwenlange relaties tussen de orthodox christelijke, Slavische gemeenschappen in beide landen. Die banden zijn er via de Servische gemeenschap nog steeds. De baai van Kotor (foto) is een geliefde vakantiebestemming voor Russen en een groot deel van het vastgoed daar is in hun handen. Het mogelijk verlies van Montenegro aan de NAVO ligt na de gebeurtenissen in Oekraïne extra gevoelig in Moskou. Een Russisch parlementslid dreigde vorig jaar zelfs met Russische langeafstandsraketten als het land het NAVO-lidmaatschap zou aanvaarden.
Uitbreiding van de NAVO is volgens de Russen nog steeds in strijd met de afspraken die Kohl en Gorbatsjov over de Duitse hereniging in 1989 maakten. De NAVO, inmiddels uitgebreid met een aantal voormalige bondgenoten van de Sovjet-Unie, trekt zich weinig van de Russische bezwaren aan. Uitbreiding van het bondgenootschap is ook nauwelijks een onderwerp van discussie in het westen. Ondanks waarschuwingen van Poetin voor een nieuwe koude oorlog op de veiligheidsconferentie in München in 2007. Maar evenals bij de spanningen rond de burgeroorlog in Oekraïne kan ook in Montenegro de NAVO een binnenlands conflict laten escaleren.
De regering van Montenegro, pro-NAVO en pro-EU, wijst nu bij monde van vice-premier Markovic naar Rusland en nationalistische kringen in Servië als aanjagers en financiers van de campagne van de oppositie omdat ze een NAVO-lidmaatschap van Montenegro zouden willen verhinderen. Het is de klassieke reactie van een regering onder druk: het buitenland als de schuldige voor onrust aanwijzen. “De grootste leugen die ik ooit heb gehoord”, reageerde Branko Radulovic van het Democratisch Front. De oppositie zet daartegenover het politiegeweld op de agenda. Het is een argument te meer voor het vertrek van de huidige regering.
“Wat heeft Montenegro te bieden aan de NAVO?”, vroeg Elsevier vorige week. Kan GeenPeil in het referendum misschien ook nog de uitbreiding van de NAVO meenemen?
Reacties (2)
Als je goed leest staat er dat Kohl beloofde dat Oost Duitsland geen NAVO lid zou worden. Putin liefhebber leggen dat graag uit als dat de NAVO beloofd heeft helemaal niet uit te bereiden.
Oost Duitsland is echter opgehouden te bestaan en Duistsland was al NAVO lid voor de hereniging, technisch heeft Kohl zich dus aan zijn belofte gehouden. Over ander landen wordt niets gezegd, nog over het feit dat Kohl niet alleen de NAVO vertegenwoordigt. Even afgezien van de 1001 internationale verdragen die de Russen zelf sinds de hereniging van Duitsland overtreden hebben, de annexatie van de Krim is alleen al een grove schending van vele internationale rechten en afspraken.
Dat ander landen de bescherming van de NAVO zoeken is Putins eigen schuld. Door delen van buurlanden te bezetten jaagt hij de overige buurlanden naar de dichtstbijzijnde samenwerking die hun bescherming kan bieden en dat is toevallig de NAVO en de EU.
@1 De afspraak tussen Kohl en Gorbatsjov is volgens mij nooit formeel vastgelegd, maar de Russen hebben een en andermaal duidelijk gemaakt hoe zij de tegenprestatie van het westen voor het opheffen van het Warschaupact interpreteren. Je kunt dat gewoon negeren of je kunt er rekening mee houden. Het laatste gebeurt te weinig en dat betekent dat spanningen blijven bestaan en naar believen, als dat uitkomt, opgevoerd kunnen worden (zie De Krim). Hier vind je nou echt een voorbeeld van een risico dat partijen elkaar ”de oorlog in rommelen”