COLUMN - Door misdaad sneuvelt er veel – maar criminelen zijn niet de enigen die zich gedragen als een olifant in de porseleinkast, vertrappelend wat hun in de weg staat. Ook de wethandhavers en beleidsmakers mogen graag een potje breken.
Begin deze maand opperde de Amsterdamse hoofdcommissaris Frank Paauw, in reactie op het flinterdunne onderzoek van Trips & Tromp over ondermijning van de rechtsstaat door drugscriminelen, dat het maar beter was om de rechtsstaat nog een stukje verder af te breken: de privacy moet overboord. De privacywetten moeten ‘op een andere leest worden geschoeid’, zei Paauw tegen Het Parool. ‘We laten onszelf nu de handen op de rug binden.’
Afgelopen week nam de minister van Justitie en Veiligheid het stokje van Paauw over.
De moord op advocaat Derk Wiersum liet volgens Grapperhaus zien dat het de hoogste tijd was om iets aan beknellende privacyregels te veranderen. Ja, er stond inderdaad al allerlei wetgeving in de steigers, maar de minister was de beroerdste niet en wilde van harte pleiten voor meer bevoegdheden op het vlak van opsporing en surveillance: ‘Privacy mag geen schild worden.’
Opmerkelijk. Er zijn de laatste twintig jaar absurd veel maatregelen genomen die massasurveillance, bestandskoppelingen, gegevensuitwisseling, profilering en ‘hinderlijk volgen’ mogelijk maken: van de sleepwet tot aan nummerbordherkenning, van overal camera’s plaatsen tot aan het vergemakkelijken van gegevens opvragen door de politie toe. Zelfs patiëntgegevens verliezen stukje bij beetje hun uitzonderingspositie. Maar het is kennelijk nooit genoeg: er kan volgens de beleidsmakers en wethandhavers altijd wel weer een beetje meer, maar een klein beetje hoor, van onze privacy af. Voor onze eigen veiligheid, immers.
De crux is dat privacy tot de zogeheten afweerrechten hoort. Het recht op bescherming van onze persoonlijke levenssfeer, op vrije beweging en vrije informatiegaring, is expliciet bedoeld als schild: een recht dat burgers beschermt en wapent tegen een al te bemoeizuchtige, opdringerige overheid. Anders gezegd: het recht op privacy heeft juist ten doel de overheid op veilige afstand te houden. Dan kan diezelfde overheid die belemmeringen vervolgens niet als problematisch oormerken. Dat is zoiets als zeggen: ik kan je niet dwingen, maar als je ‘nee’ zegt, luister ik niet en doe ik het toch.
Edward Snowden vatte het probleem recent bondig samen in zijn boek Permanent Record: alleen autoritaire staten kennen hun burgers (sommige) rechten toe; in een democratie zijn burgerrechten onvervreemdbaar en ontleent de staat haar invloed uitsluitend aan de rechten die de burgers haar zelf doelbewust toekennen. Privacy is de kanariepiet in de kolenmijn van onze burgerrechten.
Grapperhaus en Paauw zijn rupsjes Nooitgenoeg: voor hen is elke vorm van privacy op enig moment een probleem voor handhaving en preventie, en moet dan wijken. Het houdt nooit op.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (5)
Strenge privacy-regelgeving is een twee-snijdend zwaard, het beschermt immers ook criminelen, en daar heeft de samenleving ook last van.
Iets meer reflectie op dit punt zo vlak na de moord op een advocaat was gepast geweest.
@1
Pardon? Kan jij nog meer naïef en tegelijkertijd neerbuigend reageren?
Dank @0, het lijkt een bodemloze put, toch ben ik blij met mensen die steeds weer aangeven dat het net mogelijk weer strakker wordt aangetrokken.
Bewustwording, het blijft belangrijk.
Als we het toch over autoritaire staten en een “al te bemoeizuchtige, opdringerige overheid” hebben, ben ik meer bezorgd om de volgende plannen:
https://nos.nl/artikel/2303390-van-engelshoven-wil-eind-aan-stereotiep-speelgoed.html
De overheid die bepaald wat je mag zeggen en denken, dat lijkt huiveringwekkend veel op een communistische dictatuur. Alleen al het idee dat iemand een speelgoedverkoper gaat controleren of hij niet stiekem meisjes speelgoed voor een meisje verkoopt.
@3: [ of hij niet stiekem meisjes speelgoed voor een meisje verkoopt. ]
Je verdraait de zaak weer, en dat weet je.
@4: LR is in staat om de droogtijd van verf, de profieldiepte van autobanden of de smeuïgheid van pindakaas erbij te halen.