COLUMN - Sinds maandag is Donald J. Trump voor de tweede maal president van de Verenigde Staten. Konden we in 2016 nog volhouden dat dit een rare misstap was, waarna men met de keuze voor Biden naar de normale gang van zaken zou zijn teruggekeerd, ditmaal valt dat lastiger vol te houden.
Het Amerikaanse volk volgt een trend die overal in de Westerse wereld langzaam maar zeker manifest wordt. Op allerlei plaatsen valt de keuze van steeds aanzienlijker delen van de bevolking op nationalistische populisten, die een autocratische politiek voorstaan en een terugkeer beloven naar zogenaamd betere tijden: toen blanke Europeanen nog het straatbeeld bepaalden.
Illiberale democratie
We bevinden ons daarmee in een overgang van een liberaal-democratische orde, naar wat politicologen een illiberale democratie noemen. Het soort democratie dat men in Rusland en Turkije heeft, waar de staat bijeengehouden wordt door een sterke man, die aan de top staat van een nepotistische piramide, waarin baantjes en lucratieve opdrachten worden uitgedeeld aan wie het meest loyaal is, of het meeste kickbacks biedt.
Techmiljardair Peter Thiel sprak onlangs al triomfantelijk over de teloorgang van het “Ancien Regime”, waarmee hij de liberaal-democratische orde vergeleek met de heerschappij van de Franse vorsten tot de Franse Revolutie. Een van Thiels favoriete buikspreekpoppen, computerprogrammeur Curtis Yarvin, mocht dit weekend in de New York Times uitleggen waarom democratie niet goed functioneert, en een dictator die miljardairs en corporaties bedient veel effectiever is.
Reactionaire bewegingen
Yarvin stond als blogger aan de voet van een intellectuele beweging die meer heil ziet in corpocratische dictaturen dan in liberale democratie, een beweging die The Dark Enlightenment is gaan heten, en mag zich verheugen in de interesse van hooggeplaatste figuren in de kring van Trump.
[W]hile Yarvin himself may still be obscure, his ideas are not. Vice President-elect JD Vance has alluded to Yarvin’s notions of forcibly ridding American institutions of so-called wokeism. The incoming State Department official Michael Anton has spoken with Yarvin about how an “American Caesar” might be installed into power. And Yarvin also has fans in the powerful, and increasingly political, ranks of Silicon Valley.
Waar Yarvin als eenling echter hooguit ideeën kan spuien, hebben denktanks als de Heritage Foundation en de Federalist Society hebben daarnaast ook het netwerk, de programma’s en de mensen om op sleutelposities te zetten om het overheidsapparaat van de V.S. naar hun hand te zetten. Voor zover Amerika nog geen speeltuin voor de rijken en machtigen was, waar de gewone man en vrouw vooral het recht hebben om te creperen, zal dat enkel toenemen.
Gestage achteruitgang
Wat bezielt een volk daarvoor te kiezen? Vooral dan toch het gevoel dat het niet zoveel uitmaakt, aangezien het neoliberale systeem niet langer voor gewone mensen werkt. Of je nou op Democraten of Republikeinen stemt, in beide gevallen zijn woningen onbetaalbaar en biedt een universitaire studie geen garantie meer op een middenklasse-bestaan.
Veel Amerikanen leven op de creditcard en stellen vast dat ze slechter af zijn dan hun ouders. En zelfs als je verzekerd bent, kan een ziekte als diabetes of kanker je huis kosten.
De maatschappijkritische taalfilosoof Noam Chomsky merkte het jaren geleden al op: eigenlijk wordt het politieke systeem van de VS bestierd door één partij, de partij die de belangen van het grote geld vertegenwoordigd. Die partij mag dan uit twee voorname facties bestaan, waarvan de één reactionair is en de ander progressief-liberaal, maar als puntje bij paaltje komt regeert niet het volk maar bepalen grote corporaties en geopolitieke belangen wat er gebeurt.
Eén partij, twee gezichten
De reden waarom ‘Obamacare’ realiteit werd is bijvoorbeeld omdat verzekeraars en farmaceutische giganten er profijt in zagen, aldus Chomsky. Daardoor werd het politiek mogelijk. Niet omdat het gewone volk het wilde.
Die situatie maakt mensen cynisch. Het maakt dat men zoekt naar een zondebok, naar nostalgische geborgenheid in een rap tempo veranderende wereld, en een sterke man met een brede rug, waarachter men kan schuilen.
Trumpisme is geen aberratie. Het is het nieuwe normaal.
Reacties (29)
Tja, het eeuwen oude oorzaak en gevolg, de meeste westerse politici leven in hun eigen wereldvreemde bubbel en hebben elk gevoel met de bevolking verloren, en dan krijg je dus dit.
dit lijkt me nu juist het omgekeerde van wat er aan de hand is. de bevolking kiest immers nog steeds de leiders in de Westerse democratische landen. zij die vroeger minder geïnteresseerd waren in politiek laten juist meer van zich horen. Trump doet nu met al zijn nieuwe decreten wat het grootste deel van de (Amerikaanse) bevolking graag wil.
Of het grootste deel van de bevolking dat wil is nog maar de vraag. Zo’n beetje de helft is niet eens gaan stemmen. Een groot deel van die kiezers zal niks moeten hebben van Trump, maar vinden dat de Democraten niet veel beter zijn.
Eeuwenoud? Nog niet zo lang geleden konden politici niet terechtkomen in zo’n bubbel. Daar zorgde de partij wel voor. Dat kon, doordat er genoeg gewone burgers lid waren voor die partijen, en zich actief inzetten in het politieke debat. Of ze deden dat door lid te worden van een vakbond, of een andere maatschappelijke organisatie.
Tegenwoordig neemt nagenoeg niemand nog de moeite om zich een beetje in te zetten voor de democratie. Lekker achteroverleunen en anderen de schuld geven is natuurlijk ook veel comfortabeler. ‘Politici in een wereldvreemde bubbel’, bijvoorbeeld. Waarna politici daarop in gaan spelen en steeds meer succes krijgen met alleen maar zondebokken aanwijzen, in plaats van serieus bezig te zijn met de echte problemen van deze tijd. En dan krijg je dus dit.
Dit is niet waar. Amerikanen zijn rijker dan ooit. Zelfs de ongelijkheid is de afgelopen jaren gedaald. Dus dat kan de verklaring niet zijn.
De verklaring zit eerder in het feit dat mensen dit niet meer zien en dat beeldvorming belangrijker is geworden dan ooit. Wat blijft er hangen in de enorme zee van informatie die ons dagelijks bestookt? Dat zijn helaas meestal niet de feitelijke, genuanceerde geluiden.
En ik pleit er dan maar gelijk voor om het goede voorbeeld te geven: het zinnetje wat ik aanhaal mag dan een breed gedeeld gevoel zijn, het klopt niet. Dat moet je altijd duidelijk maken vind ik.
Probleem is alleen dat de kosten om rond te komen nog veel harder zijn gestegen dan het inkomen.
https://archive.ph/Xmg2J
alleen de rijke Amerikanen zijn rijk en worden vanaf nu steeds machtiger in het netwerk van Trump maar de middenmoot is net als bij ons het slachtoffer van de inflatie, woningnood, toenemende criminaliteit en de negatieve gevolgen van klimaatveranderingen.
Gemiddelde ….
Als Musk een daklozen opvang binnen gaat waar 400 daklozen verblijven, dan zijn alle aanwezigen in de daklozen opvang gemiddeld miljardair.
Waarom hebben ze dan nog opvang nodig?
“Dit is niet waar. Amerikanen zijn rijker dan ooit.”
Als we gaan vergelijken wat de verhouding tussen het Amerikaanse inkomen en de prijzen van huizen, auto’s, benzine, voedsel was in 1970 en vandaag, kun je niet anders dan concluderen dat de bevolking van de VS er op achteruit is gegaan.
Ik wil nog best geloven dat de meeste Amerikanen erop vooruit zijn gegaan in de afgelopen decennia, als je puur naar de cijfertjes kijkt. Maar is hun leven daar ook echt beter op geworden? De hogere levensstandaard gaat samen met hogere uitgaven waar amper aan te ontkomen is voor de gemiddelde middle class Amerikaan. Smartphones, die erop zijn gebouwd om maar een paar jaar mee te gaan. Laptops voor schoolgaande kinderen. Zulke dingen zie je niet terug als je alleen naar inkomenscijfers kijkt. Terwijl ze wel van belang zijn voor de bestaanszekerheid, om dat woord maar eens te gebruiken.
De grootste groei in ongelijkheid zit overigens in vermogens en niet in inkomens, meen ik.
De vraag is sowieso naar welke cijfertjes je kijkt. Maar als we bijvoorbeeld kijken naar de vaste lasten, zoals de woning- en huurprijzen in verhouding tot salarissen, dan wordt onmiddellijk duidelijk dat Amerikanen er de afgelopen decennia flink op achteruit zijn gegaan.
Nee, dat de werkende armen erop achteruit zijn gegaan zegt ook niet noodzakelijk iets over de gemiddelde Amerikaan. Ik denk trouwens dat die werkende armen in 1980 nog vaak leefden van van het inkomen van een kostwinner, en nu vaker van twee werkende partners. Dat zou weer een ander beeld op kunnen leveren van het gezinsinkomen van die groep. Dat er minder tijd overblijft voor iets anders dan werken is dan wel een feit. Kortom: ook deze cijfers geven geen compleet beeld.
Dat neemt natuurlijk niet weg dat de Amerikaanse politiek al sinds Reagan vooral de belangen van de rijken dient. En dat daarin met Trump de overtreffende trap is bereikt.
En ik ben dus de enige die moest opzoeken wat ‘ kickbacks’ zijn.
HIer is nog een tegengeluid:
De demonstranten waren woedend vanwege het feit dat een president die loyaal is aan racisten en biljonairs uitgerekend op Martin Luther King Jr Day werd geïnaugureerd.
Terug naar het onderwerp: “het nieuwe Normaal”. “Een illiberale democratie”. “Wat bezielt een volk daarvoor te kiezen? Vooral dan toch het gevoel dat het niet zoveel uitmaakt, aangezien het neoliberale systeem niet langer voor gewone mensen werkt. Of je nou op Democraten of Republikeinen stemt, in beide gevallen zijn woningen onbetaalbaar en biedt een universitaire studie geen garantie meer op een middenklasse-bestaan.”
Ik denk dat het neoliberale systeem nooit heeft gewerkt voor gewone mensen.
Mijn oma (en die is lang geleden overleden) stelde al dat het niet uitmaakt of je door de hond of de kat wordt gebeten.
Ze had gelijk.
Misschien moeten we voortaan eens in de 4 jaar loten wie mag gaan regeren? Misschien zijn burgerraden zo gek nog niet?
Dus volgens jouw oma maakte het niet uit of er geregeerd werd door Colijn of door Drees.
Dat ze in de VS alleen kunnen kiezen tussen rechts en rechts, komt door het kiesstelsel daar: de stemmen op kleine partijen gaan daar verloren, dus die groeien nooit tot een grote partij.
Als je kijkt naar wie er in Nederland (het Westen) regeringsverantwoordelijkheid draagt zijn dat net zo goed dezelfde partijen, soms wat meer linksig van het midden, meestal rechts van het midden. Ik zie geen verschil met Amerika, behalve dat de kleintjes af en toe wat mogen roepen en kruimels krijgen. Zoals laatst bij onze christenvrienden die de onderwijsbegroting redden, nou ja redden, zij kregen dus de kruimels. Het kapot maken van het onderwijs gaat door. En ooit bij Colijn en Drees functioneerde de boel misschien wel, maar hier en nu regeert de beeldvorming, regeert de hond of de kat. (Kok of Balkende, Lubbers of Rutte, Rutte of Wilders, zoek de verschillen.)
Er zijn ook partijen die niet bijten of grommen.
Gelden die niet als tandeloos?
Ik zou Trump eerder het oude normaal noemen. In de geschiedenis van de mensheid is democratie immers de uitzondering en autocratie het normaal.
Neoliberalisme doet inderdaad niet veel goeds voor gewone mensen. Behalve misschien voor de meest materialistische. In de jaren ’80 is ook al voorspeld hoe het af zou lopen: uitholling van de democratie, tot daar weinig tot niets meer van over is. In de kern is het ook vrij simpel hoe het werkt, volgens mij. Een rijke elite die steeds rijker en machtiger wordt en die positie niet uit handen wil geven. Daarvoor moeten ze het voor elkaar krijgen om genoeg kiezers steeds weer tegen hun eigen belangen in te laten stemmen. Dat hou je alleen lange tijd vol als je steeds meer demagogie in je politieke verkoopverhaal stopt.
Het heeft nog best lang geduurd tot de VS aanbelandde op het punt waar ze nu staan. Misschien zit er een maximum aan de snelheid waarmee het overton-venster kan verschuiven in de richting van het fascisme.
Zolang die rijke, machtige elite aan teveel touwtjes kan trekken zal het systeem niet veranderen. Daarvoor heb je vooral genoeg kiezers nodig die beseffen hoe ze door die elite en hun loopjongens en hielenlikkers worden belazerd. Dat blijkt knap lastig voor elkaar te krijgen.
“Dat blijkt knap lastig voor elkaar te krijgen.” Misschien zijn de “act” van Trump en hier bijvoorbeeld van een “Faber”, of het verbond met Netanyahu, of de leugens van Yeşilgöz, of het gepruts van de BBB, wel erg behulpzaam. Het duurt even voordat het doordringt, maar toch. Nodig is dat de tech-elite aan regels gebonden worden.
Dat blijkt knap lastig voor elkaar te krijgen.
En dan is de huidige regering niet eens een afspiegeling van de wensen van de kiezers.
(Omtzigt bepleitte een goed bestuur en respect voor de grondwet, en hij gaat in zee met partijen die dat aan hun laars lappen.)
Ik ben verbaasd dat er geen grote protesten geweest zijn tijdens de benoeming van deze regering, of anders op Prinsjesdag.
Als er vijftigduizend mensen opgetrommeld kunnen worden voor een ver-van-mijn-bed-probleem als klimaatverandering, dan zullen er toch ook honderdduizend op de been komen willen als partijen proberen om buiten het parlement om te regeren?
Dat is wel zo, tegelijk de teleurstelling moet wel letterlijk gevoeld worden. Je kunt niet blijven roepen dat je op komt voor … terwijl je de boel blijft bedonderen. Misschien hoop ik tegen beter weten in. Toch wat moet je anders, emigreren?
Ik denk dat veel mensen toch iets voelen moeten:
– mensen met een hoge huur
– mensen die geen woning kopen kunnen
– mantelzorgers
– mensen met slechte werkomstandigheden (pakketbezorgers, call-center-medewerkers, verpleegkundigen)
– mensen die kinderopvang nodig hebben (en twee inkomens om de hypotheek te betalen).
Maar wat moet je doen?
De eerste stap lijkt mij om bondgenoten te zoeken. Dus naar een club die opkomt voor huurders, of voor het klimaat of voor vluchtelingen of een vakbond of zoiets.
En zoek, als het even kan, een club waar het ook gezellig is. Niet alleen houd je het dan zelf langer vol, maar dan laat je ook aan anderen zien dat linkse mensen geen zuurpruimen zijn.
Dank voor de adviezen en bezorgdheid. Gelukkig trek ik met gelijkgestemden bij een leuk en vooruitstrevend initiatief op etc. Die bondgenoten zijn er. Ik merk wel dat men het liefst buiten de politiek om acteert. Men doet van alles: burenhulp, vrijwilliger bij allerlei instanties. Maar jezelf goed informeren over wat politieke partijen uitspoken daar is men wars van. Het interesseert de mensen weinig, men gaat het uit de weg, men kiest op basis van gevoel, oppervlakkige info, of voor een bepaald persoon. En zo verandert er weinig, dat frustreert. Voorlopig staan de demagogen ook dankzij tech-giganten op voorsprong. Het is moeilijk om niet cynisch of een zuurpruim te zijn.
Toch nog iets moois over Trump wat ik niet verwachtte over achtergelaten brief Biden in het Witte Huis:
“Trump had eerder al duidelijk gemaakt dat hij een aardige en inspirerende brief had ontvangen en zei het gebaar te waarderen.”
De schat.
Na de verkiezingsuitslag mocht Trump ook bezoek komen bij Biden.
Het was een heel beschaafd gesprekje, waarin Biden een soepele overdracht beloofde en Trump hem bedankte.
https://www.youtube.com/watch?v=NrDla0SrqRA
(Van mij had Biden hem best mogen vertellen dat hij niet het Capitool bestormen zal, omdat hij gewoon de wet respecteert en zou willen dat elke president dat doet.)
verplicht een op de tijd toegepaste cursus volgen over politieke partijen en strikte verplichting om te gaan stemmen voor iedere burger met een paspoort op zak ten tijden van verkiezingen. op weigering hiertoe volgt een boete en innemen paspoort. dit lijkt me niet moeilijk (digitaal) te realiseren.
dat is volgens mij de enige werkende strategie om uit het dilemma (onbetrouwbaarheid versus beste idee qua macht voor de burgers) van de democratie te komen.