Toekomstbeelden creëren de toekomst

Dit is een gastbijdrage van Henk Daalder, deelnemer aan het project Our Common Future 2.0

Stel het is 2035, hoe ziet onze energievoorziening er dan uit? Natuurlijk een stuk duurzamer dan nu, veel meer decentrale opwekking, met regionale windparken op het land en meer in zee, zonnepanelen op elk dak. Je vindt het gewoon dat iemand van buiten bepaalt wanneer de elektrische auto wordt opgeladen, dat is namelijk goedkoper. De club die dat doet, grid-cloud, garandeert dat de accu op tijd weer vol is. En hun voorspelling van hoeveel stroom je de volgende dag nodig hebt is altijd op 5% nauwkeurig, elke dag weer. Hoe ze het doen is vaag, maar het lukt ze. Het lijkt wel of ze beter weten wat je morgen gaat doen dan jijzelf. Er zijn mensen die beweren dat grid-cloud zelfs voorspelt wanneer je pech krijgt of een aanrijding, en waar. Die dag hoeft je accu dan niet zo vol te zijn. Grid-cloud weet het van te voren als hij de auto oplaadt.

Veel inwoners wekken zelf hun duurzame stroom op, ook in coöperatieve windparken. Wat ze zelf niet nodig hebben, verkopen ze aan bedrijven en overheden. Bedrijven organiseren zelfs hun eigen medewerkers in coöperaties om zich te verzekeren van voldoende goedkope stroom en het bijbehorende vereiste duurzame imago. Ze kunnen ook stroom uit een windpark op zee kopen, maar die worden gemonopoliseerd door buitenlandse bedrijven, dankzij het wanbeleid van EZ in het begin van de deze eeuw. Gelukkig kunnen veel burgers een aardig zakcentje verdienen aan de energie die ze leveren aan hun werkgever en andere bedrijven en overheden. Dit is een nieuwe vorm van waarde creatie waar aardig wat geld in omgaat, anno 2035.

Met de kennis van nu, zou de toekomst er zo uit kunnen zien. Maar dit is slechts een enkel toekomstbeeld. In het project Our Common Future 2.0, zijn zo’n 400 vrijwilligers aan het schrijven aan toekomstbeelden voor 20 verschillende thema’s. Uiteindelijk moet dat in mei 2011 leiden tot een actualisering van het invloedrijke VN rapport Our Common Future uit 1987.

Nu heeft de WRR net een rapport uitgebracht over het nut van toekomst scenario’s voor overheids beleid, “Uitzicht, toekomstverkenningen voor beleid”. Daarin schreef prof In ’t Veld een essay: “waarom beleidsmakers de resultaten van toekomststudies niet zullen aanvaarden”

Sociale systemen, de samenleving, zijn lerende leren. Alleen wat er geleerd wordt is vooraf niet te voorspellen. Net zo min dat je kunt voorspellen welke uitvindingen er nog komen. Daarom hebben toekomst scenario’s als ultiem product, niet zo veel zin. Ze zitter er toch altijd naast. Maar als nu heel veel mensen toekomstvoorspellingen gaan bedenken, dan zou dat weer wel samen en bepaalde sturing kunnen geven. Omdat door al dat denkwerk een gewenste ontwikkelrichting kan uitkristalliseren. Wisdom of the crowd, de mensen die toekomstbeelden bedenken, beinvloeden elkaar natuurlijk wel. Het lijkt me een gezonde bezigheid als veel mensen aan dat proces mee gaan doen, zodat we een beetje los komen van het negatieve populistische gedoe en met een visie op weg gaan naar een leuke toekomst. Zo opgeschreven dat ook populistische stemmers ze leuk vinden. In 2035 krijg je 30% korting op je medische verzekering als je elk jaar een toekomstvisie publiceert. Voor het originele gedeelte dan, dat zien ze “automatisch”, als is dat een woord dat dan al 20 jaar niet meer gebruikt wordt.