De nieuwe eigenaar van uw genen

Biotechbedrijven zijn in een race verwikkeld om menselijke genen te patenteren. Een verkeerde ontwikkeling, vindt David Koepsell, want het menselijk genoom hoort gemeenschappelijk bezit te zijn. Stel, uw kind lijdt aan de ziekte van Canavan, een erfelijke aandoening van het zenuwstelsel, die meestal voor het vierde jaar tot de dood leidt. Dan wilt u dat de zoektocht naar een medicijn met volle kracht ter hand genomen wordt. Dat gaat echter zomaar niet. Het gen dat de ziekte van Canavan veroorzaakt is namelijk gepatenteerd door het onderzoeksinstituut van een ziekenhuis in Miami. Wie er onderzoek naar wil doen, moet een licentie kopen. Toen de ouders die weefsel hadden afgestaan er in 1998 achter kwamen dat dit gebruikt was om een patent te verwerven dat onderzoek kon hinderen, klaagden ze het ziekenhuis aan. Ze haalden echter bakzeil bij de rechter. Sindsdien hebben bedrijven en universiteiten in totaal zo'n twintig procent van het menselijk genoom gepatenteerd. Het patenteren van menselijke genen is verboden in Europa, maar in de praktijk is een Amerikaans patent overal ter wereld afdwingbaar.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zinvolle depressie?

depressieOver depressie zijn karrenvrachten literatuur geschreven. Weinig onderzoekers bekijken de positieve kanten van een depressie. Dat lijkt logisch, want heeft een depressie dan positieve kanten? Volgens evolutionair psychologen wel. Volgens hen heeft al ons gedrag namelijk een ‘positieve kant’. Preciezer geformuleerd: een evolutionair gezien voordelige kant. Veel voorkomend gedrag moet zin hebben, anders zou het gedrag de evolutie niet overleefd hebben. Dat aannemende: wat is precies de zin van een lange periode van slapeloosheid, een sombere stemming, minder energie en nog zowat van die vervelende eigenschappen? Een recente studie van Paul W. Andrews laat de ‘zonnige zijde’ van een depressie zien.

Vroeger geen depressies?

Er zijn deskundigen die aan het bestaan van depressie in vroegere tijden twijfelen. Zij gaan uit van een recente “depressie epidemie”: gepromoot en in stand gehouden door de farmaceutische industrie. Zomergast Trudy Dehue is een van de bekendste voorvechters van die stelling. Als zij en anderen gelijk hebben dat depressie een relatief nieuw verschijnsel is, dan haalt dat het onderzoek van Andrews onderuit. Andrews zoekt namelijk een evolutionaire basis voor het verschijnsel depressie. Het is wel opvallend dat hij vanuit zijn evolutionair psychologische uitgangspunt, tot dezelfde conclusies komt als Dehue. Die conclusie is dat pillen vaak een depressie in stand houden, verlengen en zeker niet oplossen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Duiven als kunstcritici

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Twee duiven bespreken het werk van Picasso (Foto: Flickr/Janielle Beh)

Veel kunstliefhebbers of -historici zijn van mening dat je de vraag of een kunstwerk mooi of lelijk is niet zou moeten stellen. Er is wel slechte kunst en goede kunst en die kan zowel mooi als lelijk zijn. Maar wat is dan goede kunst? En wat is slechte kunst? Japanse wetenschappers vroegen het aan duiven.

Nu zijn duiven zich niet bewust van eventuele maatschappij- kritische uitingen noch van enige postmoderne verwijzingen naar voorgaande werken door de kunstenaar. Dus koos onderzoeker Shigeru Watanabe voor kindertekeningen. Hij liet mensen kindertekeningen als ‘goed’ of ‘slecht’ beoordelen. Vervolgens liet hij duiven de verschillende categorieen leren door ze bij ‘goede’ kunstwerkjes te belonen. Vervolgens werden de kunstkenner-duiven geconfronteerd met nieuwe kindertekeningen en wat bleek: De duiven waren inderdaad ook in staat om voor de nieuwe tekeningen ‘goede’ kunst van de ‘slechte’ te onderscheiden.

We kunnen dus met Watanabe concluderen dat er iets is in de tekeningen dat zowel in mensen- als in duivenhersenen dezelfde reactie oproept. Maar wat is dat dan? Het ligt voor de hand om naar de natuur te kijken. Sommige kunstwerken – ook abstracte kunst – lijken meer op de realiteit dan andere in termen van hoeveelheid en dichtheid kleuren, lijnen en vlekken. Plaatjes die meer op de werkelijkheid lijken blijken beter gevonden te worden door mens en dier.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het gevaar van grote databanken

Dit was bijna nog efficiënter (Foto: Flickr/shindohd)

Sinds afgelopen maandag moet je je vingerafdrukken achterlaten als je een nieuw paspoort gaat halen. Het plaatje dat mensen vooral kennen uit misdaadseries wordt op de chip in je paspoort geplaatst en komt uiteindelijk in een grote centrale database terecht. Vervolgens kunnen de AIVD en de officier van justitie erbij. Het is vooral bedoeld als opsporingsdatabase waarbij de spil het befaamde ’terrorismebestrijding’ lijkt te zijn. Maar uiteraard zal men er straks niet voor terugschrikken om ook andere misdaden tegen de database aan te houden.

Ook in Engeland wordt op dit moment een database aangelegd, in dit geval van mensen die werken met kinderen. Het doel is van iedereen een risico-inschatting te maken van de kans op misbruik. Als je ooit eens ontslagen bent wegens misbruik of andersoortig venijn dan kom je nooit meer aan de bak. ‘Vetting and barring‘ noemen ze het daar, en de database gaat waarschijnlijk zo rond de elf miljoen namen bevatten. Het zal bestaan uit een onderzoek of je in het verleden kinderen al eens hebt geschaad, hoe erg dat was en hoe groot de kans is dat je het weer zult doen.

Het grote probleem met beide databases is op zich niet eens dat er informatie opgeslagen wordt, maar de hoeveelheid informatie die er opgeslagen wordt. Het argument “als je niets gedaan hebt heb je ook niets te vrezen” gaat nu écht niet meer op. Het zou namelijk wel eens zo kunnen zijn dat je van zulke systemen juist meer te vrezen hebt als je niets gedaan hebt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Gaat de wereld er op vooruit of achteruit?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De opwarming van de aarde maakt haar verdrietig (Foto: Flickr/JohnLeGear)

Sinds de mens het zich een beetje beter naar de zin wilde maken en in een helder moment het vuur uitvond, lijkt alles wat hij doet maar één doel te hebben: de wereld een beetje beter maken. En dat lijkt te lukken, de wereld lijkt over de afgelopen eeuwen inderdaad vooruit gegaan te zijn. Dat ging uiteraard met horten en stoten en periodes van achteruitgang, maar uiteindelijk ben ik toch van mening dat een wereld met relatief weinig stammenstrijd, met riolering en televisie beter is dan die van chaos, kindersterfte en pinda’s doppen.

Let wel, niet iedereen is het hiermee eens. Verdedigers van het standpunt dat we er als mensheid niet op vooruitgaan maar alleen maar nieuwe manieren bedenken om elkaar het leven zuur te maken hebben natuurlijk met argumenten omtrend bijvoorbeeld de Holocaust niet geheel ongelijk. Doemdenkers die denken dat we nu in een neerwaartse beweging zitten hebben een hoop troeven in handen: Met het milieu gaat het alsmaar slechter en het globale terrorisme neemt een vlucht.

Het meest correcte antwoord is natuurlijk: We gaan er zowel op vooruit als achteruit. Maar toch is het interessant om eens te kijken of de balans uiteindelijk positief of negatief uitslaat. Een aardige poging werd gedaan door de heren van de New Scientist. In één enkel plaatje plotten ze – gebruik makend van 19 maatstaven- hoe de wereld de afgelopen 10 a 20 jaar veranderde.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekbespreking: Zingeving als Machtsmiddel

Omslag Zingeving als Machtsmiddel (Uitgeverij Meinema)

Dat de (ex-)bloggers van GeenCommentaar boekenschrijvers zijn zagen we al eerder, maar nu is het dubbel raak. Op 29 september presenteert GC-gastlogger Olivier van Beemen van Parijsblog.nl zijn boek “In Parijs”. En slechts een maand geleden verscheen het boek Zingeving als Machtsmiddel van Meerten ter Borg en GC-redactielid Berend ter Borg. Dat laatste boek kreeg ik als goede vriend opgestuurd en las ik met buitengewoon veel plezier.

Zingeving als Machtsmiddel (uitgeverij Meinema) past goed in het onderzoeksgebied van Meerten ter Borg, bijzonder hoogleraar aan de Leidse Universiteit op het gebied van niet-institutionele religie in de hedendaagse samenleving. Eerder verschenen van zijn hand de boeken Het geloof der goddelozen (1996), en Zineconomie (2003). De socioloog Ter Borg schetst hierin de oorzaak voor de menselijke drang naar zingeving en de manier waarop de moderne mens hier mee omgaat. Naast traditionele religie ontstaan steeds meer ongebonden vormen van religiositeit.

In Zingeving als Machtsmiddel keren de auteurs terug naar de vraag wat zingeving is, maar koppelen dit aan het idee van macht. De centrale vraag is hoe zingeving dient als machtsmiddel. De titel roept al snel het beeld op van dominante kerkvaders die God als een stok achter de deur hebben om hun onderdanen te onderdrukken. Maar ter Borg en ter Borg tonen aan dat er bij macht altijd sprake is van een wederzijds ‘contract’. De auteurs nemen rustig de tijd om het begrip macht te ontleden en te definiëren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Fluisterend koren

“When wheat is ripening properly, when the wind is blowing across the field, you can hear the beards of the wheat rubbing together. They sound like the pine needles in a forest. It is a sweet, whispering music that once you hear, you never forget.”

Norman Borlaug, die in 1970 de Nobelprijs voor de vrede won voor zijn werk aan granen die de groeiende wereldbevolking redden van de hongersnood, overleed afgelopen nacht.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

ME-verenigingen psychisch in de problemen

Moe (Foto: Flickr/colemama)

Goed nieuws voor ME-patiënten! Er is een nieuwe behandeling ontwikkeld die voor 70% van de mensen die aan deze vermoeidheidsziekte lijden uitkomst lijkt te bieden. Een zeer mooi resultaat, dat waarschijnlijk door elke ME-belangenvereniging met gejuich zal zijn ontvangen.

Toch?

Nee, toch niet. Integendeel zelfs, want de behandeling behelst groepstherapie, waarbij de patiënten leren hun handelen en denken te veranderen zodat de klachten verminderen of verdwijnen.

En dat is tegen het zere been van de verenigingen, die er al jaren voor ijveren om de aandoening uit het psychische deel van de geneeskunde te houden. Guido den Broeder van de ME/CVS-vereniging vindt dat de onderzoekers rommelen en zegt: “Zij gaan er van uit dat ME een psychische stoornis is. Maar het is een neurologisch probleem, dat je niet kunt oplossen met een praattherapie, of dat nu alleen is of in een groep.”

Een nogal sterke uitspraak voor een aandoening waar nog nooit een lichamelijke oorzaak voor is aangetoond, lijkt me. Er zijn wel wat afwijkingen geconstateerd, maar het is nooit duidelijk geworden of die afwijkingen nou een oorzaak of een gevolg waren van iets anders.

De grootste fout die de verenigingen maken is uiteraard de aanname dat een psychologische ziekte geen ziekte is. Niets is minder waar. Niemand zegt dat de moeheid die door deze mensen gevoeld wordt geen echte moeheid is.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende