Eeuwige jeugd door rapamycine?

Wat zou het toch mooi zijn als iedereen een lang en gezond leven kon leiden, geen kanker, geen ouderdomsziekten, maar gezond honderd worden. Dat is precies waar wetenschappers zich mee bezig houden. Is het proces van veroudering te remmen, vraagt Babs Fabriek zich af. Naast het persoonlijke belang, om lang en gezond te leven, is het maatschappelijk belang wegens vergrijzing en steeds maar hogere ziektekosten een belangrijke stimulus voor onderzoek naar verouderingsprocessen. De euforie was groot toen de eerste studie in 2009 aantoonde dat het geneesmiddel rapamycine in muizen de levensduur verlengde en het ontstaan en verloop van verschillende ouderdomsziekten vertraagde. Voor die tijd was het levensverlengende effect van rapamycine louter aangetoond in studies van wormen, fruitvliegen en gist. Dat hetzelfde gold voor zoogdieren stemde de wetenschappers positief dat dit effect in mensen ook aangetoond zou kunnen worden.

Door: Foto: Jim Gourley (cc)
Waan van de dag

Grootste pestepidemieën uit geschiedenis door zelfde bacterie

, door

Blijkt uit DNA-onderzoek van Canadese wetenschappers. De  NOS citeert de wetenschappers als volgt (maar maakt niet duidelijk waar het citaat precies vandaan komt of wat de context is):

De mens dringt steeds verder door in de natuurlijke leefomgeving van knaagdieren, dus het kan niet lang duren voordat we opnieuw op grote schaal met deze bacterie in aanraking komen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Kevin Dooley (cc)

Schaalvergroting in de wetenschap

, door

ACHTERGROND - Na decennialang een beschermde status te hebben genoten, wordt de wetenschap steeds meer de maat genomen door de maatschappij. Een goed voorbeeld is schaalvergroting: was dit al geruime tijd het toverwoord voor kwaliteitsverbetering in bedrijven en overheidsinstanties, nu moet ook het wetenschappelijke bedrijf hieraan geloven. Het aantal consortia en samenwerkingsverbanden tussen verschillende academische instanties is de laatste jaren exponentieel toegenomen, en de beide Amsterdamse universiteiten koersen zelfs op een fusie af.

Onder academici roept deze bestuurlijke schaalvergroting grote weerstand op. Paradoxaal genoeg is het inhoudelijk wel gebruikelijk om de handen ineen te slaan. Onder de noemer Big Science zijn er ambitieuze onderzoeksprojecten gerealiseerd, die de draagkracht van afzonderlijke instituten te boven gaan. In mijn vakgebied, de elementaire deeltjesfysica, worden de grote ontdekkingen tegenwoordig gedaan door internationale collaboraties. Een voorbeeld is CERN, de deeltjesversneller vlakbij Genève, waar afgelopen jaar het Higgs-deeltje is ontdekt.

Ook op een ander vlak speelt schaalvergroting een paradoxale rol. De zoektocht naar de elementaire bouwstenen van Moeder Natuur voert naar steeds kleinere afstandsschalen. Het Higgs-deeltje gaf haar geheimen pas vrij nadat CERN testen kon uitvoeren op een schaal van rond de 10^-20 meter (een miljardste van een miljardste van een centimeter…). Ter vergelijking: een atoom is ongeveer 10^-10 meter. De schaalverhouding tussen het Higgs-deeltje en een atoom is dus vergelijkbaar met die tussen een atoom en een mens.

Foto: Truus, Bob & Jan too! (cc)

Wetenschap een falend systeem?

, door

COLUMN - Universiteiten hebben twee taken: het verrichten van wetenschappelijk onderzoek en het verzorgen van wetenschappelijk onderwijs. Beide hebben problemen. Allereerst maar eens dat onderzoek. Veel burgers en politici denken dat wetenschappers gedreven door nieuwsgierigheid op zoek zijn naar de waarheid. Als wetenschappers genoeg geld krijgen, lossen ze maatschappelijke problemen vanzelf op.

De werkelijkheid is anders, erg anders. Natuurlijk levert de wetenschap een niet te onderschatten bijdrage aan de maatschappelijke vooruitgang. Onze wereld is zonder wetenschap volstrekt onvoorstelbaar. Maar wetenschap biedt geen absolute zekerheid en tussen wetenschappers bestaat veel onenigheid. Aan het front van de wetenschap woedt een felle strijd tussen wetenschappers met verschillende ideeën en vooral ook verschillende belangen. Het betekent dat wetenschappers complexe maatschappelijke kwesties – klimaatverandering of schaliegasboringen – helemaal niet kunnen oplossen. Ze kunnen alleen een bijdrage aan de discussie leveren. Politici en burgers moeten daarna zelf de argumenten wegen. Dat is even wennen.

Prestatiedruk

Deze rommelige gang van zaken is mede ontstaan door de ‘economisering’ van de wetenschap. Wetenschappers zijn gewone mensen wier salaris en carrière afhangen van hun wetenschappelijke prestaties. Met die resultaten proberen ze beurzen te krijgen of vaste banen te verwerven. Dat leidt als vanzelf tot publicatiedruk. Die nog eens wordt verzwaard door het idee dat de kwaliteit van wetenschappers te meten valt via het aantal publicaties en bovenal door de tijdschriften waarin die publicaties verschenen zijn. Dit is een aantrekkelijke veronderstelling omdat het wetenschappelijke kwaliteit reduceert tot een paar getallen, en daar zijn managers dol op. Niets is echter minder waar. Het resultaat is namelijk dat wetenschappers veel artikelen publiceren. Héél véél. Nederlandse wetenschappers schreven in 2011 mee aan meer dan 70.000 artikelen. Maar zit de maatschappij te wachten op al die stukken? Het afrekenen op aantallen gepubliceerde artikelen, plus de persoonlijke carrièremotieven van wetenschappers, zet de kwaliteit onder druk. Het levert veel matige, oninteressante, soms slechte, en een enkele keer zelfs frauduleuze publicaties op die de wetenschap niet dienen, maar die onderzoekers nodig hebben om te overleven. Fraudegevallen zoals Diederik Stapel zijn geen unieke excessen, maar symptomen van een falend systeem.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Ameel Khan (cc)

Promovendi moeten ook buiten universiteit werken

, door

OPINIE - Afgelopen zaterdag stelde Koen Beumer in de Volkskrant de vraag wat een promovendus nu eigenlijk voor nuttigs leert. Innovatiewetenschapper Frank van Rijsnoever denkt het antwoord te hebben. Promovendi moeten de ivoren toren uit en hun hersenen ter beschikking stellen aan het bedrijfsleven.

Koen Beumer stelt terecht aan de orde dat een promotie vaak slecht aansluit op de niet-academische arbeidsmarkt. Dit is niet alleen een probleem voor de promovendi zelf, maar ook voor de samenleving. Veel wetenschappelijke inzichten die tijdens een promotietraject ontwikkeld worden verschijnen enkel in wetenschappelijke tijdschriften die gelezen worden door andere wetenschappers. Hierdoor blijft de maatschappelijke investering in kennis (zo’n twee tot drie ton per promotietraject) onderbenut. De oplossing voor beide problemen ligt zeer voor de hand. Laat promovendi naast hun werk aan de universiteit ook één of twee dagen per week bij een bedrijf of maatschappelijke organisatie aan de slag gaan.

Voordelen

Deze oplossing kent voordelen voor iedereen. Ten eerste hebben promovendi baat bij het werken buiten de universiteit. Universiteiten zijn heel goed in het creëren van menselijk kapitaal door masteropleidingen en promotietrajecten. Het ontbreekt echter vaak aan belangrijke vaardigheden en aan een goed netwerk. Beiden zijn nodig om succesvol te zijn op de arbeidsmarkt. Universiteiten proberen deze gebreken te ondervangen door ad-hoc trainingen en workshops aan te bieden. Dit werkt alleen als je die vaardigheden ook toepast. Dat toepassen kan het beste in een omgeving waar die vaardigheden relevant zijn, en dat is buiten de universiteit.

Foto: Irmin Wehmeier (cc)

De scheikunde in Breaking Bad

, door

ANALYSE - Over Hollywood en wetenschap. Levert Breaking Bad een stappenplan voor het produceren van meth?

Dé serie van dit moment is Breaking Bad, één van de meest bekeken programma’s op de Amerikaanse kabeltv en winnaar van tien Emmy’s, de Oscar voor tv-series. Het was ook nummer vier in de Sargassolijst van televisieseries. De serie gaat over de terminale scheikundeleraar Walter White die de drugsbusiness instapt om zijn gezin financiële zekerheid te garanderen na zijn dood. Op 29 september 2013 werd in de VS de laatste aflevering uitgezonden, maar de legende leeft voort. Want sinds de show weet iedereen van de hoed en de rand als het gaat over drugshandel, meth labs en scheikunde. Is dat goed of gevaarlijk?

Reddende engel

Breaking Bad gaat over Walter White, ooit een promovendus die bijdroeg aan Nobelprijswinnend onderzoek, nu een scheikundeleraar bij wie aan het begin van de serie longkanker wordt geconstateerd. Om de behandeling te kunnen betalen en zijn familie te onderhouden gaat hij methamfetamine, ook wel bekend alsmeth of crystal meth, maken en verkopen. In seizoen één haalden de schrijvers van de serie hun kennis over drugs en chemische formules van Wikipedia en andere bronnen. In een interview met de website Chemical & Engineering News gaf Vince Gilligan aan open te staan voor opbouwende kritiek uit de chemische wetenschappelijke sector.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quota: excuustruzen of powerneelies

, door

ACHTERGROND - Hier volgt een gastbijdrage van Liza Mügge, universitair docent in de politicologie aan de Universiteit van Amsterdam.

Op 20 november steunde het Europees Parlement het wetsvoorstel van de Europese Commissie dat voor 2020 tenminste 40 procent van de topposities van de beursgenoteerde bedrijven uit vrouwen zal moeten bestaan. En dat is nodig. In de top van het Nederlandse bedrijfsleven, zoals raden van besturen, zijn vrouwen sterk in de minderheid (10 procent). Alhoewel de percentages iets hoger liggen in de top van de non-profit sector en de rijksoverheid, is ook daar gendergelijkheid nog ver weg (respectievelijk 30 en 25 procent).

Volgens de Emancipatie Monitor is een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking van mening dat het aandeel vrouwen aan de top moet toenemen en dat mannen en vrouwen niet over dezelfde kansen beschikken. Tegelijkertijd vinden regels om vrouwen voorrang geven, in bijvoorbeeld selectieprocedures, geen steun. De angst om excuustruzen – vrouwen die benoemd worden zodat de werk gevende organisatie niet van seksisme kan worden beticht – te kweken is groot. Enerzijds verwachten sceptici dat zulke vrouwen niet serieus genomen zullen worden en dus ook niet de gewenste invloed kunnen uitoefenen op besluitvorming. Anderzijds luidt de verwachting dat de kwaliteit een bedrijf zal dalen door het plaatsen van ‘incompetente’ vrouwen op belangrijke posities.

Foto: Arjan Almekinders (cc)

NASA kweekt planten op de maan

, door
NASA gaat planten kweken op de maan. Dat leek me een onmogelijke missie. Planten hebben water, koolstofdioxide en zonlicht nodig om te kunnen leven. Van die drie dingen is alleen zonlicht op de maan te vinden. Maar voor de andere twee hebben ze bij NASA een oplossing gevonden.

NIEUWS - Wat er niet is, moet je zelf aanleveren. En dus dropt de NASA de planten, of eigenlijk de zaden van basilicum, kool en kruisbloemen, op het maanoppervlak in capsules ter grootte van een koffiekan. In deze capsules bevindt zich genoeg water en lucht om de zaadjes te laten ontkiemen en de plant vijf tot tien dagen te laten groeien. De NASA houdt de groei van het plantje in de gaten door foto’s te maken.

Eigenlijk is het hele project niet meer dan een mini-kas. Maar waarom zou NASA iets naar de maan brengen wat ik in mijn vensterbank heb staan? Hoewel die planten in beide gevallen in een kast staan, groeien ze onder heel andere omstandigheden in mijn vensterbank dan op de maan. Zwaartekracht en straling, beide op de maan anders dan hier, trekken zich van zo’n kas niets aan. En juist de invloed van deze twee factoren op plantengroei wil NASA onderzoeken.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende