De Holocaust, dat ben jij

Het einde van de Tweede Wereldoorlog, en daarmee de herinnering aan de slachtoffers en de terugblik op machinale slachting, jubileert. Meer nog dan andere jaren zien wij katernen en rubrieken gevuld met de canon van destructie en angst. En het doet ons goed te weten dat wij Hitlers strooptocht een halt toe hebben geroepen. Wij zien trots hoe onze jeugd nog aan de lippen hangt van inmiddels hoogbejaarde veteranen, onderduikers, wezen, verzetshelden. Bij het klaroengeschal slaat ons trotse hart: Een Tweede Wereldoorlog, dát nooit meer. Nie wieder faschismus. De Holocaust wordt beschouwd als het dieptepunt in het bestaan van de mens, een symbool van wanbeschaving. Maar er is geen bewijs dat wij wezenlijk betere mensen zijn geworden.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

het Saillant | Durf te kiezen bij de herdenkingen

SaillantLOGO

Wie alles herdenkt, herdenkt in feite niets, en dus herdenk ik vanavond alleen de Tweede Wereldoorlog.

Vandaag is het precies 65 jaar geleden dat het Derde Rijk capituleerde. Reden genoeg voor een feestje (morgen) en een plechtige herdenking aan de verschrikkingen van het nazi-regime (vandaag). Tot 1961 herdacht men alleen de Nederlandse doden in de Tweede Wereldoorlog. Pas later kreeg Nationale Dodenherdenking een mondiaal karakter.

Op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei lezen we: “Tijdens de Nationale Herdenking herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.”

Uit onderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei blijkt dat een overweldigende meerderheid van de ondervraagden (67 procent) het stilstaan bij de gevolgen van oorlog, zowel vroeger als nu, het belangrijkste vindt. Ik hoop dat ik niemand voor de schenen schop die een geliefde heeft verloren in de Afghanistanoorlog, maar ik doe daar niet aan mee. In de eerste plaats is de grens van 10 mei 1940 nogal arbitrair. Waarom herdenken we de jongens bij de Somme en Verdun niet? Of de slachtoffers van Bommen Berend, de Gulden Sporenslag of de uitgeroeide Kelten van Gallië?

De reden hiervoor valt wel te geven: de eerste dodenherdenking was op 9 mei 1945 in Amsterdam en herdacht alleen de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Pas later heeft men – uit politiek correcte overwegingen vermoed ik; ze wilden de slachtoffers van het Japanse regime en de (Nederlandse) slachtoffers van de politionele acties niet uitsluiten – besloten om de grenzen vanaf 1940 op te rekken. Wie daarvoor stierf is vergeten, wie daarna stierf wordt herdacht.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

D-Day

Militair historicus Antony Beevor schreef vorig jaar een indrukwekkende geschiedenis van D-day, van de landing in Normandië (6-6-1944) tot aan de bevrijding van Parijs (25-8-1944). Nu 66 jaar geleden. In zijn boek komen geen slecht Engels sprekende Duitsers voor en ook geen kauwgumuitdelende Yankees. Wel brengt hij het strijdverloop nauwkeurig in kaart, vaak met een inzichtelijk kaartje erbij. De Engelse leider van de strijdkrachten Montgomery vertelde bijvoorbeeld lang niet al zijn plannen aan zijn Amerikaanse collega Eisenhower. Na de helikopterview zoomt de auteur in op het slagveld. De lezer krijgt daardoor een goed beeld van de impact van miscommunicatie, mismanagement en een enkel wijs besluit van de legerleiding op de gewone soldaat.

Altijd bang zijn

Slachtingen, gruwelen en angsten zijn in het boek van alle filmische heldenromantiek ontdaan. In The Longest Day lijkt het nog wel aardig om aan de zijde van John Wayne badguys af te knallen. Bij Saving Private Ryan valt na de benauwde openingsscène ook genoeg eer en glorie te behalen. Het boek van de historicus is realistischer. Hoe realistisch? Totale objectiviteit is een illusie, iedere betrokkene van de invasie zou zijn eigen verhaal kunnen vertellen. Dat gezegd hebbende: Beevor doet een goede poging zo feitelijk mogelijk beide kanten van het verhaal te belichten. Van alle opsmuk ontdaan schetst hij een beeld van mannen die de hele oorlog geen schot lossen. Altijd bang zijn. Zo snel mogelijk naar huis willen. Beevor schrijft zonder poespas. Hij laat zijn honderden bronnen het werk doen en daardoor verdwijnt geruisloos het onderscheid tussen goed en kwaad. Niet het onderscheid tussen het nazi-bewind en de democratieën, maar wel het onderscheid tussen de Duitse en Amerikaanse soldaten.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hans Keilson is ook van ons

Hans Keilson (Foto: Wikimedia Commons/Florian Oertel)

Er is veel geschreven over de Duitse geschiedenis tussen de beide Wereldoorlogen, en nog meer over de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust. Temidden van de vele auteurs zijn er echter maar weinig, die deze onderwerpen op een zo enorm poetische en filosofische manier behandelen als de vrij onbekend gebleven Hans Keilson. Het is makkelijk te begrijpen waarom Keilson het aflegt tegen andere Holocaust-literatuur. Waar veel boeken van de Holocaust een soort passie-geschiedenis maken. Ze richten zich op het in beeld brengen van het leed van de vele slachtoffers, alsmede de slechtheid van hun beulen. Ze spelen enerzijds op het sentiment, en bedrijven anderzijds wat Gerard Durlacher ‘de pornografie van de wreedheid’ noemde.

Keilson heeft een ander perspectief. Hij schrijft over diegenen die hadden kunnen, willen, of moeten helpen, en het toch niet gedaan hebben, of het wel geprobeerd hebben, maar uiteindelijk, op de een of andere manier, toch gefaald hebben. Hij spreekt geen oordeel uit, maar maakt de dilemma’s waarvoor deze mensen stonden invoelbaar. Dat is des te meesterlijker, omdat hijzelf, als jood, niet tot deze groep behoorde. In het literaire bedrijf is er niets zo zeldzaam, als het vermogen om de gevoels- en gedachtewereld van de ander overtuigend te beschrijven.

In de laatste jaren is in zijn geboorteland, Duitsland, de belangstelling voor Keilson’s werk enigszins toegenomen. Zijn werk is gebundeld uitgegeven, en hem vallen in de Duitse pers regelmatig loftuitingen ten deel.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weekendquote | De wonden zijn nog te rauw

Het feit dat in deze contreien 85 procent van de joodse bevolking op beestachtige wijze vermoord is, is door een groot deel van de overlevenden en hun kinderen nog steeds niet verwerkt. Daarvoor zijn de wonden nog te rauw.

Aldus Rabbijn R. Evers in zijn bijdrage in de discussie over het toelaten van de Duitse ambassadeur bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog.
Hoewel ik begrip heb voor het lijden van veel van de slachtoffers en hun nakomelingen, kan ik toch weinig begrip opbrengen voor deze uitspraak. Als je na 65 jaar nog niet in staat bent over te gaan tot het werkelijk vergeven en een nieuwe band op te bouwen met de Duitsers, dan gaat dat nooit gebeuren.
En, het kost me moeite om dat te zeggen, het begint dan toch ook erg te lijken op het vasthouden aan de slachtofferrol.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende