Kunst op Zondag | Neus

In Kunst op Zondag trokken het Lichaam, het Oog, het Oor, het Hoofd, de Handen en Voeten al aan uw ogen voorbij. Niemand die zeurde dat een weer en winter gevoelig lichaamsdeel ontbrak. Fijn, dank u. We gaan het nu goedmaken. De neus. Een vermakelijke overzicht van het reukorgaan in musea staat in  'Een kleine cultuurgeschiedenis van de (grote) neus' (2021), geschreven door Caro Verbeek. Zij promoveerde op kunsthistorische geuren en haalde een Master in Olfactorische kunst (geurkunst) en een Master in Tastbare kunst. Neuzen in het museum Musea willen steeds meer dat uw bezoek een ‘beleving’ is. Hoe meer zintuigen geprikkeld worden, des te groter de beleving. Het is niet de bedoeling dat u uw neus tegen de kunstwerken drukt om de geur van olieverf op te snuiven. Men wordt al bloednerveus als u met uw hoofd het ‘Meisje met de  parel’ wil strelen. Geen nood. Zo nu en dan valt er echt wel wat te ruiken aan de museale kunst. Vorig jaar waren in het Mauritshuis ‘Vervlogen - geuren en kleuren’ waar te nemen. Speciale  dispensers produceerden bijvoorbeeld de geur van een schone linnenkast of van stinkende grachten. Hoe snel het ook kan gaan met nieuwe technologie, voorlopig valt er via internet nog niets te ruiken. U moet er dus echt voor naar een museum. Wij beperken ons vandaag dus, uit armoe, tot het edel reukorgaan zelf. Verdwenen neuzen De neus moet wel aanwezig zijn. Bij oude kunst is dat lang niet het geval. U kent ze ongetwijfeld: de gehavende gezichten van Egyptische farao’s of Romeinse goden. [caption id="attachment_341672" align="aligncenter" width="450"] Three statues of Middle Kingdom Pharoah Senusret III from the Faiyum Oasis[/caption] Daar zijn verschillende ideeën over. Theorie 1: de tand des tijds. Dat spreekt vanzelf. Uitstekende lichaamsdelen (armen, benen, maar ook neuzen) hebben daar het meest van te lijden, volgens deze gids. Theorie 2: moedwillige beschadiging. In lang vervlogen tijden geloofden Egyptenaren dat de geest van een overledenen huisde in een standbeeld van de persoon in kwestie. De neus was symbool van de levenslucht, de adem. Hakte je die er af, verloor het standbeeld de krachten die mogelijk in de geest huisden. Meer hierover hier. Neuzen brengen geluk De gedachte dat een standbeeld bijzondere krachten heeft, is een nog lang niet uitgeroeid geloof. Het aanraken van delen van een sculptuur zou geluk brengen. Wat er ook gebeurt, het verandert wél het aangezicht. Studenten van het Hopkins Center for the Arts in Darthmouth (UK) hopen goede cijfers te halen door over de neus van voormalig directeur Warner Bentley te wrijven. Mooi gepoetste neus krijg je dan. [caption id="attachment_341673" align="aligncenter" width="225"] Dartmouth College statue of Warner Bentley[/caption] Dat overkomt ook het standbeeld van de Kroatische schrijver Marin Držić (1508 – 1567) en de eerste Amerikaanse president George Washington (1732 -  1799). [caption id="attachment_341674" align="aligncenter" width="240"] George Washington statue with well-rubbed nose[/caption] Surrealistische neuzen De neus blijkt ook inspiratie voor surrealisme van de kunstzinnige soort. De ‘Lamp van de filosoof’ (1936) en ‘De ellips’ (1948) van René Magritte. Of, wat complexer, Napoleon's Nose, Transformed into a Pregnant Woman, Strolling His Shadow with Melancholia amongst Original Ruins (1945) en Dematerialization Near the Nose of Nero (1947) van Salvador Dalí. Rondneuzen De neus spreekt ook in overdrachtelijke zin tot de verbeelding, getuige de spreekwoorden en gezegdes die in de volksmond leven. Een bekende is de aanmaning de neus niet in andermans zaken te steken. Dat doen bewakingscamera’s wel en uit protest tegen de alom uitdijende surveillance plakte Rick Buckley tientallen neuzen onder camera’s in de Londense publiek ruimte. Daar zijn er niet zoveel meer van overgebleven: de zeven neuzen van Soho.  Hier zie je er eentje. [caption id="attachment_341676" align="aligncenter" width="394"] One of the seven noses of SOHO[/caption] Gogol's neus Een van de meest beroemde neuzen is die van Nikolaj Gogol. Dat wil zeggen: niet zijn neus maar de neus waarover hij schreef (1836). De neus van majoor Kovalyov besloot het gezicht te verlaten en een eigen leven te gaan leiden. Een verhaal over de absurditeit van rangen en standen. Dmitri Sjostakovits maakte er in 1926 een opera van die in zo’n zestien keer werd uitgevoerd. In 2009 ging bij de Metropolitan Opera (New York) een nieuwe versie van die opera in première, geregisseerd en vormgegeven door William Kentridge. Hiern een stuikjen uit deze versie, waar u de neus voorbij ziet huppelen. https://www.youtube.com/watch?v=DcmXFnApUwM In 2016 kwam ook het Royal Opera House (Londen) met een nieuwe neus. Onder regie van Barrie Kosky (van wie de opera Turandot in december in Amsterdam is te zien). Met een vermakelijk deeltje uit die opera, sluiten we vandaag af. https://www.youtube.com/watch?v=YotMwwixPsw&t=1s Prettige zondag verder.

Door: Foto: bpmm (cc)
Foto: libby rosof (cc)

Kunst op Zondag | Mona Hatoum

Mona Hatoum weet wat het is om op te groeien in “vluchtelingenopvang in de regio”.

Although I was born in Lebanon, my family is Palestinian. And like the majority of Palestinians who became exiles in Lebanon after 1948, they were never able to obtain Lebanese identity cards. It was one way of discouraging them from integrating into the Lebanese situation.(Bron: Tate Modern).

Wat sommigen zullen zien als toevallige samenloop van omstandigheden Ze is aan die toestand op ontsnapt en

When I went to London in 1975 for what was meant to be a brief visit, I got stranded there because the war broke out in Lebanon, and that created a kind of dislocation, [which] manifests itself in my work.

Laten we eens zien in hoeverre we dat statement nog in haar werk terug zien. Trefwoorden: conceptueel, minimalisme, surrealisme, politiek, humor. We voegen er hier en daar wat uitspraken van haarzelf aan toe.

Light Sentence, 1992.
You know, I’m always surprised when, years after I make a work, someone comes up and says, “Oh, this means this to me.” Just recently I was talking about Light Sentence in kind of negative terms… You know, it reminds you of the architecture of tower blocs in the suburbs of big cities, uniform and regimented architecture… But someone responded, “Oh, it’s funny because when I looked at the shadows, it gave me a lot of hope.” Wonderful! Absolutely amazing! (Bron: The Talks).

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tussen kunst en terrorisme

Andre Breton

“De meest zuivere surrealistische daad bestaat eruit met een geladen geweer in een menigte te wandelen en willekeurig rond te schieten”, schijnt André Breton, voorman van de surrealisten, ooit te hebben gezegd in het Surrealistisch Manifest. Choqueren was een belangrijk surrealistisch principe. 

In Mijn Laatste Snik van filmer Luis Buñuel las ik een anekdote over Salvador Dalí die was uitgenodigd voor een gekostumeerd bal in hoge Amerikaanse kringen. Dalí ging toen verkleed als de vermoorde baby van Charles Lindberg. De medegasten waren hierover zo verbolgen (het nieuws was nog vrij vers) dat ze Dalí dwongen excuses te maken. Die excuses kregen ze (Dalí hield teveel van het high society-leventje), waarna Dalí uit de surrealistische beweging werd gekickt. Overigens deed Breton dat nogal graag, leden excommuniceren wanneer ze niet in het surrealistische gareel liepen.

]

Die meest zuivere surrealistische daad werd in 1998 verfilmd door Todd Solondz in het misantropische meesterwerkje Happiness. In de bewuste scene schiet een man lukraak mensen neer in een park. Dit blijkt een fantasie te zijn. Van een psychiater die later in de film een vriendje van zijn zoontje seksueel zou misbruiken. Freud en Breton kunnen trots zijn op Solondz.

]

Happiness verscheen een jaar voor de moordpartij in Columbine, waar die meest zuivere surrealistische daad daadwerkelijk werd uitgevoerd (hallucinant verfilmd door Gus van Sant in Elephant). Sindsdien werd het leegschieten van je mitrailleur een beproefde methode om met een gewelddadige einde het leven te wreken en zo op de valreep net iets meer te worden dan een anonieme passant. Tot voor kort werd deze methode vooral gebruikt door gefrustreerde adolescenten, sinds Anders Breivik hebben ook terroristen het surrealisme ontdekt. Zie ook Tunesië en Parijs, waar ze het strand, een terrasje en een concertzaal in de ergst denkbare nachtmerrie transformeerden.

Foto: [x] (cc)

Kunst op Zondag | Super surrealisme

Schatplichtig aan, onder andere, Max Ernst, Joan Miró, René Magritte en Salvador Dalí kunnen we het werk van hedendaagse surrealisten ‘super surrealisme’ noemen. Al dan niet geholpen door fotografisch gereedschap, neemt men de werkelijkheid niet zo nauw, of misschien wel tot in het absurde, uiterst nauw.

Emil Alzamora – Afterlife Afterthought.cc Flickr Pierre Nel photostream the sculptures of emil alzamora

Vladimir Kush – Metamorphosis.
cc Flickr  sagitaire1721photostream Vladimir Kush – Metamorphosis

Ben Goossens – “over-built coast”.
cc Flickr sagitaire1721photostream  over-built coast - Ben Goossens

Erik Johansson  – Arms break, vases don’t.
cc Flickr ceslava.com photostream Fotomontajes de Erik Johansson

Jeremy Geddes – titel onbekend.
cc Flickr elizabethfitzpatrick82 photostream jeremy-geddes-3

Adam Martinakis – the city men.
cc Flickr mundospropios photostream Adam Martinakis - the city men

Matt Roussel – Juicy Head.
cc Flickr plpalencia photostream Juicy Head de Matt Roussel

Kris Kuksi – Church tank.
cc Flickr Gerard Van der Leun photostream church-tank-kris-kuksi

Andre Muniz Gonzaga – street art in Cuba.
cc Flickr mundospropios photostream Street Art by Andre Muniz Gonzaga

Jean-François Rauzier – Versailles.
cc Flickr marsupilami92 photostream Versailles Jean-François Rauzier

Prettige zondag.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De opvolgers in de socialistisch-realistische kunst

Neo Rauch - Das alte Lied In het Rijksmuseum in Amsterdam is sinds zaterdag circus Hirst neergestreken. De kunstenaar die van de dood of de vergankelijkheid een kunstje heeft gemaakt heeft zijn met 8601 ingelegde diamanten schedel For the love of God meegenomen en toont tegelijkertijd zestien schilderijen uit de collectie van het Rijks. Met vijftien man mag je 2,5e minuut het doodshoofd bewonderen om vervolgens weer plaats te maken voor de volgende groep. Het zal dringen geblazen zijn want na zes weken vertrekt Hirst weer naar de volgende stad op zijn tournee door Europa.

Naar aanleding van deze tentoonstelling wordt er in de media veel gediscussieerd over het kunstenaarschap van Hirst; is hij een uitgekiende zakenman of is hetgeen dat hij maakt werkelijk briljant? Het is een discussie die een paar kilometer verderop niet gevoerd hoeft te worden. In het Cobra museum in Amstelveen is namelijk voor het eerst in Nederland een overzichtstentoonstelling van Die Neue Leipziger Schule te zien, één van de belangrijkste kunstgroeperingen van dit moment. Op de Hochschule für grafik und buchkunst (HGB) in Leipzig staat de ambacht en de kunstnijverheid hoog in het vaandel, in tegenstelling tot andere kunstacademies waar men vanaf de jaren zeventig de nadruk op conceptuele kunst legt. Het huidige succes van Die Neue Leipziger Schule is het resultaat van de eigenzinnige opvatting van de HGB.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.