Het Gilgamesh Epos – Deel 4 | De standaardversie van Sin-leqi-unninni

In mijn vorige column schreef ik hoe in de Oud-Babylonische Periode (1894-1595 v. Chr.) de losse legendes over Gilgamesh werden samengevoegd tot een standaardversie. Deze standaardversie raakte bekend in het gehele Nabije Oosten. Toch zou Sîn-leqi-unninni, een Babylonische priester, rond 1100 v. Chr. met een nieuwe standaardversie komen, die een nog grotere impact zou hebben op de antieke literatuur. Voordat ik deze nieuwe standaardversie samenvat eerst wat historische achtergrondinformatie. Kassitische overheersing Na de dood van Hammurabi (r. 1792-1750 v. Chr.) raakte het Oud-Babylonische Rijk in verval. Toen de Hittieten in 1595 v. Chr. Babylon plunderden en de Amoritische dynastie ten val brachten, was Babylon nog maar één van de vele stadstaten in zuidelijk Mesopotamië. Niet lang nadat de Hittieten waren vertrokken, vielen de Kassieten vanuit hun thuisland in het Zagrosgebergte de regio binnen. Ze stichtten een koninkrijk in zuidelijk Mesopotamië en maakten Babylon tot hun hoofdstad, waardoor de stad opnieuw belangrijk werd. De Kassieten respecteerden de eeuwenoude tradities van Mesopotamië en riepen daardoor weinig weerstand op onder de plaatselijke bevolking. Vanwege het gebrek aan bronnen wordt de Kassitische overheersing vaak als een duistere periode beschouwd, maar toch was het geen periode van verval. Onder het gezag van de Kassieten kende zuidelijk Mesopotamië welvaart en stabiliteit en werd de regio verenigd in één territoriale staat genaamd Babylonië.

Door: Foto: Verloren Oudheid
Foto: Verloren Oudheid

Het Gilgamesh Epos – Deel 3 | De Oud-Babylonische standaardversie

COLUMN - In mijn vorige column schreef ik dat de vroegste verhalen over Gilgamesh in opdracht van de Soemerische koningen van de Ur III Dynastie (2112-2004 v. Chr.) op schrift werden gesteld. Vijf hiervan zijn bewaard gebleven, namelijk 1) de oorlog tussen Gilgamesh en Agga, 2) de veldtocht naar het Cederwoud, 3) de krachtmeting met de Hemelstier, 4) Enkidu’s afdaling in de Onderwereld, en 5) de dood van Gilgamesh. Dit waren van oorsprong losse verhalen die in de loop der eeuwen rond de persoon Gilgamesh waren ontstaan. Een coherent levensverhaal van Gilgamesh bestond in deze tijd nog niet. Met de opschriftstelling van deze vijf legendes kregen deze legendes echter een soort canonieke status. Deze vijf legendes raakten algemeen bekend en op deze legendes bouwden verhalenvertellers voort. Op basis van het raamwerk dat deze vijf legendes boden werd in de Oud-Babylonische periode een coherent levensverhaal van Gilgamesh gereconstrueerd.

De ondergang van de Soemeriërs

Eind derde millennium v. Chr. werd het Nabije Oosten getroffen door een langdurige droogte. Als gevolg van deze droogte trokken de Amorieten, een West-Semitisch herdersvolk uit het huidige Syrië, Mesopotamië binnen, op zoek naar weidegronden voor hun kuddes. De Soemerische en Akkadische boeren, die zelf ook last hadden van de droogte, zaten niet te wachten op de kuddes die hun akkers kaal zouden vreten. De koningen van de Ur III Dynastie probeerden de Amorieten te weren. De Amorieten zagen zich hierdoor gedwongen zagen met geweld hun plek in Mesopotamië te veroveren. Ze begonnen Mesopotamische steden te plunderen en droegen zo bij aan de val van de Ur III Dynastie. Met de val van de Ur III Dynastie kwam de laatste Soemerische dynastie ten einde. Niet veel later stierf het Soemerisch als uit spreektaal. Het Akkadisch werd definitief de lingua franca van Mesopotamië.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.