Wat willen partijen doen aan ongelijkheid? Deel 4: rechten

Het thema ongelijkheid kon in de afgelopen jaren op veel belangstelling rekenen. In aanloop naar de verkiezingen kijk ik wat partijen beloven te doen aan het verminderen van ongelijkheid. Deel 4: rechten. Evenals onderwijskansen, inkomen en vermogen, is de mate waarin mensen zich effectief op hun rechten kunnen beroepen ongelijk verdeeld. De oorzaken moeten onder meer gezocht worden in (onbewuste) discriminatie of de ongelijke verdeling van hulpbronnen zoals geld en kennis die nodig zijn een beroep te kunnen doen op, bijvoorbeeld, rechtsbijstand of een bestaansminimum. Op initiatief van de Orde van Advocaten verscheen vorige week een analyse van het rechtsstatelijk gehalte van 13 verkiezingsprogramma’s, waarin ook de bescherming van fundamentele rechten tegen het licht werd gehouden. Conclusie: vijf partijen doen voorstellen die ‘op gespannen voet staan met de rechtsstaat’. (Volgens mij zijn het acht partijen.) Deze conclusie zal niet verbazen gezien een recent advies aan de Verenigde Naties, waarin 23 mensenrechtenorganisaties waarschuwen dat de mensenrechtensituatie in Nederland de afgelopen vijf jaar is verslechterd. ‘Ouderen en mensen met een beperking worden uitgesloten, de politie discrimineert stelselmatig, kwetsbare vluchtelingen worden slecht behandeld en de privacy van Nederlanders staat stevig onder druk.’ In het rapport worden 32 aanbevelingen gedaan. Sommige mensenrechtenschendingen raken (bijna) iedereen, andere inbreuken raken vooral kwetsbare groepen. Vanuit die gedachte zoom ik hier in op enkele van de aanbevelingen en kijk ik wat 16 partijen erover zeggen in hun verkiezingsprogramma’s (zie deel 1 voor verantwoording).

Door: Foto: Cary Bass-Deschenes (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Holocaust en (het ontbreken van) de staat

, door

RECENSIE - De Holocaust was, dat is inmiddels wel duidelijk, een zaak geweest van improviseren. In de loop der jaren ging een steeds agressiever en explicieter taalgebruik gepaard met een al werkende weg ontwikkelen van methoden om Joden snel en efficiënt om te brengen. Lokale factoren, zoals oude tegenstellingen, weerzin jegens de arrogante bezetter en bureaucratische rompslomp, konden daarbij de voortgang hinderen, dan wel juist vergemakkelijken.

Daarbij komt dat de door Hitler in januari 1939 afgekondigde ‘oorlog tegen de Joden’ in feite pas van start ging met de Duitse inval in de Sovjet-Unie, zodat daar ook de eerste grote massamoorden werden uitgevoerd. Het eindresultaat van dit alles was dat in sommige Europese regio’s de meeste Joden de oorlog konden overleven; elders werden ze allemaal vrijwel direct na de komst van de nazi’s het slachtoffer van de kogel, en achtergelaten in een greppel niet ver van hun woonplaats; anderen moesten juist weer over honderden kilometers op transport worden gesteld, om in het Oosten te worden vergast. Talloze Joden werden vermoord door Duitse Einsatzgrupen of SS-eenheden; talloze anderen door collaborateurs. En ga zo maar door.

Wat gaf lokaal de doorslag? Historici doen al jaren verwoede pogingen om in de lappendeken van gruwelijkheden enige orde te scheppen, en al de verschillende factoren in kaart te brengen en te wegen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Don Quichot haakt af

, door

De burger die zich onheus behandeld voelt door de overheid, zal een van zijn rechtsbeschermers moeten missen, als hij procedeert tot aan de Centrale Raad van Beroep. Eén van de raadsheren bij de hoogste bestuursrechter, stapt op uit protest tegen de slechter wordende rechtspositie van burgers. Een bericht in De Pers dat amper aandacht heeft gekregen.
De ex-hoogleraar Staats- en Bestuursrecht, Twan Tak, vindt dat hij niet langer deel uit kan maken van een rechtsstelsel dat lak aan de burger heeft. Algemeen belang, efficiency en kostendekkendheid zijn belangrijker geworden dan de individuele rechten van de burger. De overheid doet alle moeite de rechtsgang van de burger te dwarsbomen. Algemene normen en administratieve rompslomp werken nadelig voor de rechtzoekende burger.

Twan Tak is er blijkbaar achter gekomen dat een stelsel niet van binnenuit is te veranderen. Al jaren vecht hij tegen de verloedering van de rechtsbescherming aan de burger. Zijn kritiek is dat de overheid middels wijzigingen in wetten en procedures haar eigen positie versterkt ten koste van de rechtsbescherming van de burgers. De overheid bepaalt, de burger baalt.
In 2002 publiceerde hij zijn boek “Het Nederlandse bestuursprocesrecht in theorie en praktijk”. Daarin leverde hij onder andere kritiek op de Raad van State en de in 1994 ingevoerde Algemene wet bestuursrecht. In een interview met dagblad Trouw zei Tak: “De Raad is primair adviseur van de overheid. Bij de benoeming van zijn leden blijkt zelfs een juridische opleiding niet nodig, de politieke kleur is minstens zo belangrijk. Alle zaken die hen worden voorgelegd, bekijken ze puur met een bestuurlijk oog. Het zijn stuk voor stuk regenten, ongeschikt als rechter”.