Grens en identiteit

In de boekwinkel struikel ik over een klein boekje van Paul Scheffer, met de titel: “De vrijheid van de grens”. Het is een uitgave die past in ‘de maand van de filosofie’, en het kost maar 4.95 euro. Dat laat een mens niet liggen, al is de omvang niet genoeg voor een hele maand filosoferen. De  vrijheid en de grens Actueel is het begrip grens wel: het journaal toont ons wegwaaiende tentjes bij Idomeni in Griekenland, waar nog steeds vluchtelingen wachten (op Godot?), alsof het een verregende vrijmarkt is op Koningsdag. Alleen hebben hun bewoners geen perspectief, terwijl de vierders van Koningsdag hun opbrengst van de markt kunnen gaan natellen in hun verwarmde huizen. Heel mooi, die deal met Erdogan, maar we hebben nog wat vluchtelingen vergeten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 17-10-2022

Recensie | Alles doet mee aan de werkelijkheid

RECENSIE - Paul Scheffer schetste het levensverhaal van zijn grootvader Herman Wolf. Het eindresultaat is jammer genoeg meer Scheffer dan Wolf.

‘Alles doet mee aan de werkelijkheid’ was het levensmotto van Herman Wolf (1893-1942), een bekende persoonlijkheid in Nederlandse intellectuele kringen gedurende het interbellum. Wolf was bovendien de grootvader van publicist en prominent PvdA-lid Paul Scheffer. Laatstgenoemde schetste – volgens de flaptekst – een ‘indringend beeld’ van een generatie intellectuelen die wordt overvallen door de opkomst van Hitler.

Lukt dit? Zomaar twee zinnen. De eerste:

Thomas Mann had in het Concertgebouw Goethe gepresenteerd als een uitbarsting van de Duitse cultuur, maar Herman Wolf ziet in hem allereerst de belichaming van het Europese humanisme.

Bovenstaande zin onthult niets over Goethe. Was hij een typisch voortbrengsel van de Duitse cultuur of toch een Europees georiënteerde humanist? Scheffer laat het in het midden. Maar ook over Thomas Mann en Herman Wolf komt de lezer zodoende weinig te weten: hadden ze gelijk? Ongelijk? Of hielden ze er allebei een overmatig eenzijdige blik op Goethe op na? Ook in het vervolg lost Scheffer het raadsel niet op.

Tweede zin:

Deze mengeling van idealisme en pessimisme geeft [Herman Wolfs] denken een geweldige lading en heeft ook in onze tijd haar zeggingskracht niet verloren.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Slavernij en arbeidsmigratie

Katoen-plukkende slaven (Foto: Flickr/Okinawa Soba)

Een opmerkelijk bericht: na pakweg honderdvijftig jaar afwezigheid is slavernij weer terug in Nederland. Zo betitelde de burgemeester van het plaatsje Someren althans de omstandigheden waaronder de migranten op een aspergestekerij leefden.

Op zich zou niemand dat moeten verbazen. Werkgevers zoeken nu eenmaal altijd naar manieren om kosten te besparen, en migranten werven in arme landen als – in dit geval – Roemenië, Polen en Portugal levert nogal wat besparingen op. Hoewel sommige niet nader te noemen partijen u anders willen doen geloven is dat een belangrijke oorzaak van de grote migratiestroom naar West-Europa in de jaren zestig (en dus niet linkse boomknuffelaars, want centrum-rechts was bijna onafgebroken aan de macht). Om het in het jargon van een der niet nader te noemen partijen te formuleren: de overheid ging door de knieën voor een smerige lobby van machtsbeluste slavendrijvers.

In zijn boek ‘Land van Aankomst‘ pleit Paul Scheffer voor het opheffen van de arbeidsintensieve industrie zoals de glas- en tuinbouw. Hij stelt zelfs dat deze industrieën een remmende werking heeft op onze ontwikkeling. Werkgevers die beschikking hebben over goedkope arbeid hebben immers geen prikkel om te zoeken naar alternatieven. Een erg interessante parallel is te trekken met het moderne Verenigde Staten, waar immense aantallen vooral ‘hispanic’ illegalen zorgen voor goedkope arbeid. Strengere immigratiewetgeving en bijvoorbeeld het verplicht dragen van identiteitsbewijzen werd volgens Scheffer lang gefrustreerd door een monsterverbond van werkgevers en humanitaire organisaties.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De dag en nacht van de filosofie

Denkt u mee met de denker? (Foto: Flickr/marttj)

Wellicht was het u ontgaan maar April is de maand van de filosofie. Komende vrijdag nacht wordt daarom de nacht van de filosofie georganiseerd, met daarop volgend de dag van de filosofie. Het thema van dit jaar is “de stad”. Dit ter gelegenheid van het feit dat in 2008 voor het eerst in de geschiedenis meer dan de helft van de wereldbevolking in een stad woont.

Onze wereld is in rap tempo aan het verstedelijken: In 2008 woont voor het eerst in de geschiedenis meer dan de helft van de wereldbevolking in een stad in Nederland is dat al sinds 2001 zo. Moeten we blij zijn met deze ontwikkeling? Kunnen wij die uitdaging wel aan? Leven in een stad kan een vloek of een zegen zijn. We kunnen er kansen op groei in zien, voor ontplooiing, opleiding, banen, maar ook problemen: segregatie, criminaliteit, kansen op vervreemding en vereenzaming.


Beide evenementen beloven interessant te worden. Zo is er tijdens de nacht van de filosofie een debat tussen Paul Scheffer en Bas Heijne over “Het onbehagen van de stadsbewoner”. En zijn er vele andere zeer salonfähige lezingen. De nacht vindt plaats in het Felix Meritis te Amsterdam en wordt geopend door Job Cohen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.