De grote OV-Chipkaart-truc

[met update] Het jaar is pas zeventien dagen oud, maar ik ben er vrij zeker van dat we in de overige 95% van dit jaar geen stuitender eufemisme zullen zien dan dit: ,,De positieve effecten van de invoering van de ov-chipkaart leiden ertoe dat de komende jaren nog geen drastische bezuinigingen worden doorgevoerd in het Amsterdamse OV.'' De rest hier. En jawel, er wordt gewoon toegegeven dat de inkomsten van de openbaar vervoer-bedrijven zijn vergroot. Ofwel: we zijn – anders dan ons was toegezegd maar zoals we allemaal zagen aankomen – meer gaan betalen voor dezelfde dienst. En knap fors ook, want de voorgenomen bezuinigingen op het Amsterdamse openbaar vervoer logen er niet om.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 22-11-2022
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoe ‘verbeteringen’ groepen kan uitsluiten

Uiteraard zijn we allemaal verontwaardigd als groepen in onze maatschappij worden gediscrimineerd of zelfs uitgesloten, maar waarom sluiten we onze ogen als we dit dagelijks veroorzaken? ‘OV-man‘ werkt bij de RET en stoort zich aan zogenaanmde technische verbeteringen die echter groepen uitsluiten.

Een aantal jaren geleden stapte een oudere mevrouw in de bus en legde het hele assortiment strippenkaarten bij de chauffeur op zijn betaalplankje. ,,Haal er maar tussen uit wat ik je schuldig ben jongen, want ik snap het toch niet meer.” Die mevrouw zal beslist niet meer met het openbaar vervoer reizen, want tegenwoordig kan zelfs het eigen personeel geen touw meer vastknopen aan de tarieven en de producten.

De nieuwste uitvinding was het antwoord op alles. De OV-chipkaart was de nieuwe zegen die over Nederland werd uitgerold. Voortaan ging alles automatisch en dat was dus veel makkelijker. Het gaf de mogelijkheden van prijs- en productdifferentiatie waarmee de klant meer keuze kreeg, een eis als je je als een marktpartij dient te gaan gedragen.

De mogelijkheden zijn eindeloos: voortaan kunnen mensen van 62,4 jaar uit een bepaalde wijk op zonnige dagen tussen 10 en 11 reizen tegen een gereduceerd instaptarief. Vandaar dat bijzonder veel persoonlijke informatie moet worden gegeven, anders kunt u immers aanbiedingen mislopen en dat zou voor u erg jammer zijn. Als klant heb je het ook moeilijk, omdat twee keer hetzelfde traject rijden een ander bedrag van je tegoed kost.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tijd voor een ICT-autoriteit

Deze gastbijdrage is van Mirjam Schuijff, onderzoeker Technology Assessment van het Rathenau Instituut.

data monsterVan iedereen worden talloze gegevens opgeslagen in databases. Je naam en adres staan in de gemeentelijke basisadministratie. Wat je lichamelijk of psychisch mankeert en welke medicijnen je daarvoor slikt, staat in het elektronisch patiëntendossier. Waar je in- en uitcheckt met de OV-chipkaart is opgeslagen in de centrale database van Trans Link Systems, de verenigde vervoersbedrijven. Dit zijn slechts enkele voorbeelden; de gemiddelde persoon staat in zo’n 250 tot 500 digitale databestanden.

In het rapport Databases. Over ICT-beloftes, informatiehonger en digitale autonomie onderzoekt het Rathenau Instituut een aantal databestanden. Er blijkt zoveel mis met de gegevens, de beveiliging en het inzage- en correctierecht van de burger dat wij pleiten voor structureel toezicht op het ontwerp van databases bij de overheid en het bedrijfsleven. Ook is toezicht nodig op het gebruik van die databases. Hier illustreren we met een aantal problemen waarom dat toezicht hard nodig is.

Enorme datahonger
De overheid en het bedrijfsleven hebben een enorme datahonger. In het digitale tijdperk is het veel gemakkelijker dan vroeger om grote hoeveelheden gegevens te verzamelen, te analyseren of te bewaren. Vaak wordt méér informatie verzameld dan nodig voor het doel waarvoor de database in het leven is geroepen. In de gedigitaliseerde dossiers van de jeugdgezondheidszorg is ruimte voor meer dan 1.000 gegevens over een kind en zijn sociale omgeving. Met statistische modellen kunnen die gegevens worden doorzocht om te bepalen welk kind een ‘mogelijk probleemkind’ is. Zo’n kind krijgt een bijbehorende classificatie. Los van het feit dat de statistische analyse tot foute uitkomsten kan leiden, is het onduidelijk welke gegevens leiden tot welke risicoclassificatie. Is een kind een risicogeval als de ouders gescheiden zijn, het in een bepaalde wijk woont, de vader aan de drank is, het niet goed gaat op school, van boksen houdt, of het een brilletje heeft? Wat zijn echte risicocriteria? Aan hoeveel criteria moet het voldoen? En welke dan? Sommige ouders vullen vragenlijsten van het consultatiebureau of de schoolarts, die soms hele gevoelige onderwerpen betreffen, niet in omdat ze niet weten wat er met die gevoelige informatie gebeurt. Wie ziet de antwoorden? Welke gevolgen kan zo’n lijst hebben voor hun kind? Voorafgaand aan een beslissing om een digitaal dossier op te stellen of uit te breiden, moet er eigenlijk zijn vastgesteld welke gegevens echt nodig zijn: select before you collect.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vinger in de dijk

<webwereld column>

Je zal de komende dagen maar woordvoerder van Translink zijn. Echt balen. Maar eigenlijk zouden Translink en de verantwoordelijke bewindslieden Brenno et al heel dankbaar moeten zijn. Want door er op deze nette manier aandacht aan te geven is er in ieder geval een kans op het vermijden van heel veel toekomstige fraude. Een handvol journalisten met activistische insteek hebben wederom de rol van Hans Brinker gespeeld en hun vinger in de lekkende dijk gestopt om vervolgens heel hard te roepen ‘Help! Er is een lek!’.

Na verloop van tijd (kan soms 3 jaar duren) komt er dan iemand om het gat in de dijk te pluggen met een oude theedoek en een schroevendraaier. De onderliggende problemen worden niet besproken en dus ook zeker niet opgelost. Na verloop van tijd is er weer een ander lek waar dan hopelijk weer iemand z’n vinger in steekt. Zo hobbelen we al zeker tien jaar van drama naar drama. C2000, Walvis, EPD, Stemcomputers, OV-chip, Kind-Dossier, GOUD, P-direkt, SPEER en vele, vele andere publieke succesnummers die oplettende lezers wel zullen herkennen.

Op de Bits of Freedom borrel heb ik twee weken geleden overheden ‘kleuters met kernwapens’ genoemd. Dit was naar aanleiding van de presentatie van Ronald Prins van Fox-IT. Ronald vertelde over de ernstige cybercrime problemen waar de overheid iets aan wil doen. Daar zijn dan volgens die overheid nieuwe technische middelen en opsporingsbevoegdheden voor nodig. Die middelen inkopen en bevoegdheden regelen in nieuwe wetten wil de overheid graag maar wat zij niet doet is mensen opleiden en vrij maken om verstandig om te gaan met die middelen en bevoegdheden. Levensgevaarlijk. Ook de vraag of de middelen eigenlijk wel helpen om het gestelde probleem op te lossen is meestal niet populair. “We moeten toch iets doen!”

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour | Handige nagellak…

“Met een beetje nagellak kun je al gratis reizen.” (Minister van Verkeer en Infrastructuur Melanie Schultz van Haegen).

Niet alleen met de OV-chipkaart kan gefraudeerd worden, volgens minister Schultz van Haegen is fraude met de strippenkaart ook kinderlijk eenvoudig. En ja, het is een oud maar zeer simpel trucje. Smeer vaseline of transparante nagellak op de kaart, laat hem stempelen en de stempel is er vervolgens zo weer af te vegen. Rijst de vraag of Schultz van Haegen het trucje zelf ook ooit gebruikte. Jaren geleden, als studente, in de bus van Laag-Soeren naar Station Dieren?
Foei Melanie!

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende