Doublethink en Zen

<Webwereld column> Doublethink is een begrip dat door George Orwell geïntroduceerd is in zijn beroemde roman '1984'. Het is een mentaal mechanisme dat mensen in staat stelt oprecht en tegelijkertijd twee volkomen tegengestelde ideeën te geloven zonder die tegenstelling als problematisch te ervaren. In de ruim tien jaar dat ik me in Nederland heb beziggehouden met opensource en open standaarden in de publieke sector ben ik heel wat geoefende doublethinkers tegen gekomen. Zo is mij gedurende al die jaren door 'experts' en insiders geduldig uitgelegd dat de migraties naar opensource desktops die de community  wilde onmogelijk waren omdat ambtenaren niet met andere platformen konden werken. Non-techies iets anders geven dan de Windows+Office desktop waarop ze getraind waren in het Nederlands onderwijs zou tot rampen leiden. Het Kon Echt Niet.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

ACTA en SOPA zijn geweldig!

, door

<webwereld column>

Maatschappelijke betrokken mensen zijn erg goed in morele verontwaardiging, vaak terecht, maar even zo vaak van een aandoenlijke naïviteit. Zo kijk ik al weken met enige verbazing naar Amerikaanse occupy-activisten die geschokt (geschokt zeg ik u!) zijn als een politieagent (of de rent-a-cop van een universiteit) ze zonder aanleiding slaat met wapenstok of met pepperspray bespuit.

Dat deze ambtenaren zo veel geweld gebruiken is op zich inderdaad niet netjes. Maar wie daar anno 2011 nog van schrikt roept toch de vraag op of men de afgelopen 10 jaar een beetje het nieuws heeft gevolgd. Je dacht toch niet dat je gestolen verkiezingen, illegale aanvalsoorlogen, kleuters beschieten met anti-tank wapens en het martelen van onschuldige burgers jarenlang kon laten gebeuren, zonder dat uiteindelijk de consequenties van zo’n overheid bij jezelf in de straat zouden belanden?

Net zoals de naïve verontwaardiging van sommige occupy-activisten over hun regering en haar gewapende arm heeft de boze verbazing waarmee in de IT-pers over ACTA en SOPA wordt geschreven iets kinderlijks. De copyrightindustrie is al decennia bezig om de lengte van het auteursrecht op te rekken tot het-eind-der-tijden-plus-een-dag-extra.

Sony heeft er geen problemen mee om de computers van hun klanten aan inbraken bloot te stellen. Vanuit de kantoren van auteursrechthandhavers wordt flink getorrent. Kleuters en bejaarden zonder PC, overleden personen en zelfs een HP-laserprinter worden valselijk beschuldigd van auteursrechtinbreuk (door de advocaten van de industrie structureel gelabeld als “Diefstal”). We weten met z’n allen nu toch wel waar we mee te maken hebben?

Daarom ben ik wel blij met de totale Kafka-combo die ACTA/SOPA aan het worden is. Nu ACTA en SOPA er bijna doorgedrukt zijn, weten we met z’n allen waar we staan. De wolven hebben hun schaapskleren afgegooid en tonen zich voor wat zij zijn. Roofdieren zonder interesse in ons welzijn. Wij hoeven dus niet meer quasi-geschokeerd te zijn over het feit dat bepaalde grote bedrijven zich als roofdieren gedragen.

Als we vastgesteld hebben dat we met roofdieren te maken hebben kunnen we maatregelen nemen. Geschokt achteraf stampvoeten en boos zijn op de wolf die losgaat in een kleuterspeelzaal is geen effectieve maatregel. Een roofdier is wat hij is. Wil je ongelukken voorkomen, dan moet je een hek om die kleuterspeelzaal zetten, of wellicht zelfs om de wolf.

Als we willen dat ICT werkt in ons belang, moeten we dus zorgen dat de techniek ontworpen is in ons belang in plaats van in de belangen van softwareverkopers of copyright boeren. Computers en netwerkdevices die doen wat wij willen dat ze doen zelfs als dat niet in het commerciële belang is van een handvol grote bedrijven of de onwettige politieke wens van een gelobbyde overheid.

De enige organisatie dit al ruim 25 jaar roept is de Free Software Foundation. De afgelopen 15 jaar is de discussie over de principes van vrije software vrijwel volledig ondergesneeuwd door de veel zakelijkere en pragmatische benadering van het Opensource Initiative. Reden om het Opensource Initiative destijds op te richtten was letterlijk de te principiële houding van de Free Software Foundation.

Inmiddels zijn alle dingen waar de FSF al lang geleden voor waarschuwde werkelijkheid aan het worden en blijkt een gebrek aan principes in discussie over de toepassingen van technologie ons lelijk te gaan opbreken. Vrijwel alle PC’s (waaronder ik ook even Mac’s reken), telefoons en gameconsoles hebben functies aan boord die er niet zijn voor ons maar voor bedrijven die geld aan ons willen verdienen. Als je niet de baas bent over je computer, is het dan nog wel jouw computer/telefoon/console/router/enz…

Dit is een oude politieke les; als je te lang wacht met protesteren mag/kan je niet meer protesteren. Dit geldt niet alleen voor het aanspreken van overheden die stupide oorlogen beginnen of banken in de staatskas laten graaien. Dit geldt net zo goed voor de vraag wie er de baas is over de computers en netwerken waar we inmiddels totaal van afhankelijk zijn. Als we gezamenlijk niet vragen om principes, krijgen we technologie waar principes geen rol spelen.

De ideeën van de Free Software Foundation zijn nog nooit zo belangrijk geweest. Niet omdat proprietary software slechter is geworden (soms) of omdat Free Software zo veel beter is geworden (veel!) maar omdat onze eigen systemen thuis de laatste digitale plek is waar we nog iets over te zeggen hebben.

Wat meer principieel nadenken (naast het technisch-functionele) over de IT die we gebruiken houdt de wolven buiten.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

iTunes voor ebooks

, door

<Webwereld column>

In 1996 kreeg ik mijn eerste MP3’s. Opslagcapaciteit was duur, dus bewaren ging op gebrande cd-roms. Er konden 10-12 audio-cd’s op een cd-rom. Conversie van een audio-cd naar een serie mp3’s duurde uren en ging met een encoder vanaf de commandline. Afspelen kon alleen met een PC (of erg dure laptop) dus op de vraag ‘wat heb je daaraan?’ van familie en vrienden had ik geen goed antwoord. Behalve dat ik stilletjes inschatte dat harddisks groter zouden worden en laptops met geluid goedkoper en lichter. In 2000 had ik voor het eerst een PDA met audio. Op een geheugenkaart van 256Mb konden een paar albums. Ik ben vergeten wat dat allemaal gekost heeft. Waarschijnlijk maar beter ook.

Een jaar later kwam Apple uit met iTunes om het eenvoudig te maken digitale muziek verzamelingen te beheren. Niet veel later volgde de eerste iPod en dit soort apparaten in combinatie met grafische software maakte mp3’s bruikbaar voor een breed publiek. Het gevolg is dat vrijwel alle muziek die bestaat nu eenvoudig ergens te downloaden is. Het is aan het individu of er voor betaald wordt, want downloaden is in veel landen niet illegaal en waar het dat wel is heeft dat nauwelijks effect op het gedrag van mensen. En met Kafkaëske wetgeving is dat m.i. volkomen terecht.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

[x] ongeschikt

, door

<webwereld column>

Door alle nieuwe ontdekkingen van Brenno de Winter heb ik even overwogen om weer een column te wijden aan de OV-chipkaart. Maar bij nader onderzoek kwam ik er achter dat ik (en Brenno… en vele anderen…) eigenlijk alles erover in 2008 al gezegd hebben. En verder zijn grapje over de Iraakse minister van informatie zoooo 2003. Iets anders dus.

Ruim negen jaar geleden raakte in gesprek met Kees Vendrik (2e kamer, Groen links) over de verziekte Nederlandse software markt. Niet alleen was het onmogelijk een A-merk laptop te kopen zonder Microsoft Windows licentie, het was ook onmogelijk om veel websites (gemeenten, ns.nl en vele anderen) te bezoeken met iets anders dan Internet Explorer. Op dat laatste gebied is er veel verbetering te zien en dus kan ik tegenwoordig met mijn OS en browser naar keuze prima online leven. Alleen moet ik af en toe nog even die Windows licentie slikken bij aanschaf van een nieuwe laptop. Op dat gebied is er helaas nauwelijks verbetering. Ook zaken als de maatschappelijke afhankelijkheid van producten als MS-Office is niet echt minder geworden ondanks alle mooie wensen van ons parlement en plannen die de overheid daarop schreef.

Ondertussen daveren technologische ontwikkelingen door en datgene waar Bill Gates in ’95 zo bang voor was (het web maakt het OS irrelevant) is hard op weg werkelijkheid te worden. Bijna alle nieuwe ontwikkelingen die onderwerp van gesprek zijn onder IT’ers en power-users zijn web-based of gebaseerd op open specificaties en de meest gebruikte toepassingen van Pc’s draaien vrij goed als dienst in een browser.

Het 15-20 jaar oude probleem van afhankelijkheid is nog niet echt opgelost (onze overheid met tienduizenden IT’ers in dienst is niet in staat een desktop in te voeren op basis van iets anders dan de bekende Microsoft technologie stack) maar neemt dus wel af in impact. Ondertussen dienen zich al weer nieuwe afhankelijkheden aan van cloud-leveranciers die wellicht nog veel ernstiger kunnen zijn.

Door overmatig gebruik van proprietary software ontstaan risico’s van buitenlandse manipulatie of  aanvallen op kritische infrastructuur (zie bijvoorbeeld Stuxnet). Maar als je systemen op die manier worden aangevallen zijn er in ieder geval nog wat manieren om daar achter te komen. Als je werkt op de computer die niet van jou is, niet op een plek staat die je kan kennen en beheerd wordt op een manier waar je niets over kan weten wordt het wel heel lastig om nog enige controle te houden over wat er met je gegevens wordt gedaan.

Waar eerder nog de aanname was dat een deel van het probleem van controle over data te beheersen was door gebruikt te maken van lokale servers blijkt ook dat helaas een illusie. Alle ‘cloud’ diensten die worden aangeboden door bedrijven die in de VS gevestigd zijn vallen onder Amerikaans recht, zelfs als de servers fysiek in een ander land staan. En Amerikaans recht is tegenwoordig nogal, laten we zeggen, problematisch. Bij een verdenking van enige betrokkenheid bij ’terrorisme’,   specifiek bewijs niet noodzakelijk, kunnen systemen worden afgesloten of overgenomen. Zonder waarschuwing, mogelijkheid van wederhoor of enige juridische toetsing. De term ’terrorisme’ is daarbij zo ver opgerekt dat iemand die geen enkele Amerikaanse wet breekt, geen Amerikaans staatsburger is en zich niet in op het grondgebied van de VS bevindt toch ’terrorist’ kan zijn.  Gewoon omdat een van de vele drie-letterige diensten (FBI, CIA, NSA, DIA, DHS, TSA, enz…) dat vindt. De EU is niet blij maar gaat kennelijk niet zover dat zij haar burgers en mede-overheden wil adviseren geen gebruik meer te maken van dergelijke diensten.

De lange arm van de US Patriot Act reikt echter nog verder dan servers van Amerikaanse bedrijven op Europees grondgebied. Zo worden er wel eens domeinen ‘in beslag’ genomen en voorzien van een sticker: ‘deze site was betrokken bij handel in kinderporno‘. Ga dat maar eens uitleggen aan je relaties als ondernemer of non-profit. Alleen al het gebruiken van een .com, .org of .net extensie voor je domein is genoeg om onder Amerikaans recht te vallen en uitgeleverd worden. Je kan dus als Europeaan uitgeleverd worden voor het breken van Amerikaanse wetgeving terwijl je gewoon thuis was. Een .com domein maakt van je server effectief Amerikaans grondgebied.

We wisten we al dat proprietary platformen zoals Windows en Google-docs achtige oplossingen ongeschikt waren voor echt belangrijke zaken zoals het runnen van overheden of kritische infrastructuur. Nu blijkt dus echter dat iedere dienst geleverd via een .com/.org/.net domein je de-facto onder buitenlands toezicht laat vallen.

Oplossing? Draai zo veel mogelijk opensource software op servers lekker dicht bij huis, er zijn in Nederland en Europa gelukkig flink wat competente hosting bedrijven en bedrijfjes. Hou het lekker bij .nl of, als je echt bulletproof wil zijn, neem een .ch domein. Deze worden beheerd door een Zwitserse stichting en deze mensen nemen hun onafhankelijkheid zeer serieus. Niet voor niets draait wikileaks tegenwoordig onder wikileaks.ch nadat .org en andere domeinen een enkeltje Guantanamo Bay kregen.

En als je dan toch gebruik wil maken van Google-docs, Facebook, Evernote, Mindmeister, Ning, Hotmail of Office 365 doe dit dan met het bewustzijn dat je geen enkele verwachting meer kan hebben van privacy of enige andere vorm van burgerrechten. Prima voor de administratie van de tennisvereniging maar [x] ongeschikt voor alle zaken die er echt toe doen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waar de iPad goed voor is

, door

In 1994 maakte ik een jaarboek lay-out op een tablet, niks nieuws dusMet enige verbazing heb ik de laatste maanden weer gezien hoe de de gestaalde kaders van Steve Jobs’ cult of Mac een 15 jaar oud concept de hemel in hebben gehypt. Vanaf het moment dat de technische specificaties van de iPad bekend werden was het voor mij duidelijk dat ik er geen zou gaan kopen. De iPad is een iPhone++ en dat geldt helaas ook voor het niveau van controle dat Apple wil houden over alle aspecten van het gebruikt er van. Apple bepaalt welke applicaties je mag draaien, welke mediabronnen acceptabel zijn en in welke formats die mediabronnen worden opgeslagen. De iPad is daarmee vergelijkbaar met de AOL-ervaring van het Internet van ruim 12 jaar geleden. Een ommuurde tuin waar de klant ‘beschermd’ wordt tegen de chaotische vrijheid van het open Internet en stevig moet betalen voor dat voorrecht.

Critici van de iPad hebben al de afgelopen maanden al terecht in detail uitgelegd hoe de iPad in veel opzichten een stap terug is ten opzichte van het rijke read/write Internet. Steve’s tablet is in de eerste plaats een ‘media-consumption-device’, net als een DVD-speler dus eigenlijk. Je leest, kijkt en luistert naar iets dat iemand anders voor je heeft bedacht en bent passief, net als een TV kijker (TV, je weet wel, van vroeger …). Ook welke dingen je bekijkt loopt via Apple, zomaar zelf content kiezen en kijken in formats van je eigen keuze is natuurlijk niet de bedoeling. Ook bepaalt het Apple Politburo welke ‘vieze’ woorden je wel en niet mag lezen op de E-book reader.