De onderstaande gastbijdrage is van publicist Mohammed Benzakour. Het is de uitgebreide versie van zijn artikel dat afgelopen maandag in het NRC verscheen en ook bij de Nederlands Islamitische Omroep werd geplaatst. In overleg met Benzakour hebben we omwille van de discussie besloten het artikel ook op Sargasso te plaatsen. Het Midden-Oostenconflict, het bekende eufemisme voor de gruwelen in de bezette gebieden, veroorzaakt bij velen tekenen van vermoeidheid: stoppen die twee ooit? Maar hier, precies in deze op zichzelf begrijpelijke verzuchting, schuilt een grandioze misvatting. Een misvatting die sinds de bezetting in 1967 is gekoesterd met behulp van geslepen pr-campagnes en wijdverbreide opiniesluiers - dikwijls gevoed door begrijpelijke emoties stammend van WO II. Laten we terwijl het Gaza-onweer volop dreunt trachten wat opklaringen te brengen. Hamas wordt beticht van twee grote zondes: 1. terrorisme en 2. het weigert Israël te erkennen. Ad 1. Het overgrote deel van de slachtoffers - aan beide zijden - zijn burgers. Sinds het begin van de Tweede Intifada, september 2000, zijn circa 5200 Palestijnen gedood en 1045 Israëli’s. Volgens objectieve terreurmaatstaven scoort Israël vijf keer beter, en sinds vorige week is dat getal opgestuwd tot een balans van circa 500 - 5. Amnesty International, Human Rights Watch, B’Tselem, Al Haq en de VN schrijven niet voor het eerst dat Israël op grote schaal ‘random’ en ‘without military necessity’ Palestijnse burgers doodt. De bijbehorende horrorbeelden worden vertoond door Al Jazeera en Liveleak.com maar niet door de NOS en RTL; deze nieuwszenders grossieren liever in puinhopen en steriel jargon: ‘Israëlische acties’, ‘buitenproportioneel’, ‘zelfverdediging’.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Over de intenties en strategieën van Israël en Hamas wordt hevig gespeculeerd in de media. Wat willen Israël en Hamas bereiken met deze gewelddadigheden? Hoe gaat dit verder? Ik zal trachten – voorzover dat kan – de strategische intenties van beide partijen te doorgronden. De titel van deze bijdrage zou er op kunnen wijzen dat dit geen objectieve analyse is, maar vooral een oordeel over het Israëlische optreden. Dat klopt, ik sluit deze analyse af met een oordeel.
Veelal wordt een zekere rationaliteit verondersteld bij strijdende partijen. Maar ‘rationaliteit’ is ook in deze een betrekkelijk begrip. Zijn zelfmoordaanslagen logisch? Niet helemaal een willekeurige vraag in deze context. Ja, deze blijken inderdaad logisch volgens een analyse van Robert Pape “The strategic Logic of Suicide Terrorism” (een paper kan worden gedownload). Zelfmoordaanslagen blijken vooral bruikbaar om “moderne liberale democratieën” tot territoriale concessies te dwingen. It pays to die, volgens Pape.
Startpunt voor deze analyse is het (rationele) uitgangspunt door Clausewitz geformuleerd (vrij vertaald): dat oorlog – en wat mij betreft ook terrorisme – de voortzetting zijn van politiek, maar dan met andere middelen. Oorlog en terrorisme ‘zijn’ politiek. Zowel Israël als Hamas streven (uiteindelijk) politieke doelstellingen na. Althans dat zou je dan (moeten) denken. Hier valt namelijk nog wel wat op af te dingen, zonder nu mijn eigen analyse meteen te willen ondermijnen. Geweld en oorlog zijn in beide ‘landen’ namelijk in in hoge mate onderdeel van beide samenlevingen geworden, en genereren een eigen vaak destructieve dynamiek. Organisaties en personen ontlenen in belangrijke mate hun bestaansrecht en prestige aan de toepassing van geweld. Deze vicieuze cirkel zal voor een duurzame oplossing van het conflict moeten worden doorbroken.
Allison heeft naar aanleiding van de Cubacrisis (1962) een bruikbaar denkmodel ontwikkeld om intenties en strategieën van strijdende partijen te analyseren: “Essence of Decision, Explaining the Cuban Missile Crisis” heet deze analyse. Hij onderscheidt drie analyseniveaus als het over besluitvorming gaat: (1) Het rationele-actor model, uitgangspunt van deze benadering is dat partijen rationeel (verstandig) handelen om hun strategische doelstellingen te realiseren. (2) Het organisatie-proces model, waarbij ervan uit wordt gegaan dat organisatie(onderdelen) die betrokken zijn bij het conflict eigen belangen en een eigen dynamiek hebben. En (3), het laatste analyseniveau, het bureaucratische strijdmodel, waarbij de strijd tussen individuen (van dezelfde partij) de besluitvorming beïnvloedt. Overigens wordt het eigen optreden (in de media) altijd beargumenteerd aan de hand van het rationele actor model. Elke partij zegt – en denkt vaak – rationeel te handelen.
Niet alleen is de grondoorlog in Gaza begonnen, ook de mondiale informatieoorlog rondom het conflict tussen Israël en Hamas is inmiddels in volle gang. Terwijl u hier op Sargasso nog in redelijk veilige handen bent kunt u er bij andere sites niet altijd van op aan dat u objectief wordt geïnformeerd, laat staan dat ze uw mening laten staan. Ja dat ene nachtelijke comment over een “gegangbangde Gretta” hebben we maar weggehaald, smakeloze beeldspraak daar houden wij salonbloggers niet van. En van het fenomeen nekschot zijn we ook niet gediend. Maar verder mag u hier alles zeggen over het conflict, of u nu pro-Israël of pro-Palestina bent. Ja zelfs als u géén mening hebt dan laten we hem nog staan!
Maar zo niet op Facebook. Deze gezellige sociaal netwerk site wil liever niet dat er wordt gediscussieerd over zionistisch geweld, moslimfundamentalisme en/of terrorisme in het algemeen. Global Voices ontdekte dat discussies over de situatie in Gaza willekeurig worden gecensureerd. De Jewish Internet Defense Force (JIDF) voelt zich in haar kuif gepikt nu haar teksten over hoe één van de terroristen in Mumbai Facebook gebruikte plotseling is verdwenen, terwijl volgens hen antisemitische teksten wel blijven staan. Ondertussen is een blogger uit Jordanië verbolgen is over het feit dat zijn Facebook tekst over “Zionists Attack on Gaza” van hogerhand is gecensureerd. Dat mondiale babbelen in de global village leek tot nu best aardig, maar mogen we ook even weten wie de burgemeester is?
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
De geestelijk vader van bovenstaande kaart (hier scrollen) is niet meer: de Amerikaanse politicoloog Samuel Huntington, de auteur van het boek ‘The Clash of Civilizations’, is op 24 december op 81-jarige leeftijd overleden (DeTijd).
Toen begin jaren ’90 de Amerikaanse filosoof Francis Fukuyama ‘Het einde van de geschiedenis en de laatste mens’ aankondigde waarin de seculiere vrije markt-democratie wereldwijd zou zegevieren en gewapende conflicten tot het verleden zouden behoren weersprak Huntington deze analyse. Met zijn daarna uitgebrachte boek Clash of Civilizations voorspelde hij juist een opleving van gewapende conflicten tussen volkeren en staten. De scheidslijnen voor de toekomstige conflicten zouden grotendeels bepaald worden door verschillen in religie en maar ook door verbondenheid in taal en geografie.
Wat er daarna gebeurde mag bekend zijn: Ariel Sharon banjerde over de Tempelberg, in New York vlogen er twee vliegtuigen het WTC in, op de Afghaanse berghellingen regenden het daisy cutters, in Bali, Madrid en Londen ontploften er bommen met als doel zoveel mogelijk burgerslachtoffers te maken. Ondertussen werd in Nederland een recalcitrante cineast afgeslacht om z’n woorden en vloog in Syrië de Deense ambassade in de fik vanwege een cartoon. En last but not least trilde Bagdad onder een Shock & Awe campagne die tienduizenden burgerslachtoffers maakte, werd ‘onthoofdingsvideo’ een normaal woord en voerde de nieuwe Iraakse regering een grondwet in die dichterbij de sharia lag dan de oude grondwet van de inmiddels opgehangen (ooit seculiere) dictator.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.