Censuur ligt om de hoek

In een democratische rechtsstaat beschermt de overheid de uitingsvrijheid en stelt ze zich uiterst terughoudend op ten aanzien van de beperking van het vrije woord. Er zijn wettelijke beperkingen. De rechter kan op grond daarvan grensoverschrijdende uitingen veroordelen. Maar een regering hoort zich daar niet mee te bemoeien. Nederland kent geen censuur door de overheid. Het is een aspect van onze democratie dat graag wordt aangehaald door critici van minder democratische landen elders in de wereld. In de afgelopen week zijn we geconfronteerd met twee berichten die er op wijzen dat een direkt ingrijpen van de overheid in het vrije verkeer van informatie ook hier niet geheel onmogelijk blijkt. Het bestuur van de NPO heeft staatssecretaris Gunay Uslu (Media, D66) gevraagd om de voorlopige erkenning van Ongehoord Nederland (ON) in te trekken. En op het ministerie van VWS was vorig jaar een 'denktank' actief waar eventuele ingrepen in de media werden besproken vanwege desinformatie over de vaccinatie tegen corona. In beide gevallen is de rechter niet betrokken. De aspirant-omroep ON ligt van begin af aan onder vuur omdat er in de uitzendingen ruimte wordt geboden aan extreemrechtse politici en commentatoren die leugens over de coronapandemie en de vaccinatie niet schuwen. En daarnaast een hoop andere onzin verkondigen. Tegen discriminerende uitlatingen in het wekelijkse programma zijn al duizenden klachten ingediend. De NPO gooit het vooral op de weigering van ON om met andere omroepen samen te werken maar vermijdt de inhoudelijke kritiek. Het verzoek aan de staatssecretaris heeft geleid tot uiteenlopende reacties. Voorstanders van een verbod vinden dat er geen plaats is voor extreemrechtse 'drek' in een met openbare middelen gefinancierd omroepbestel. Ga meer ergens anders je onzin verkopen! Tegenstanders zeggen dat het publieke bestel alle geledingen van de Nederlandse samenleving hoort te vertegenwoordiger, dus moet er 'logischerwijs' ook plaats zijn voor 'de groepen die in hun afwijkende mening stuitend of niet goed snik zijn.' Ik vind dat laatste wel een belangrijk punt. Ik hoorde een andere tegenstander op de radio ook nog zeggen dat je moet kijken naar degenen die ON door hun lidmaatschap mogelijk hebben gemaakt. Uitsluiting van die groep is niet zonder risico. Het averechtse effect van een verbod zou een verdere vervreemding zijn van een groeiende groep mensen die het vertrouwen in de politiek en de media verloren hebben. ON-directeur Karskens profileert zich nu al als 'martelaar van het vrije woord'. Probeer zijn volgelingen dan maar eens om te praten. Maar het belangrijkste argument tegen ingrijpen op inhoudelijke gronden is het ontbreken van een rechterlijke toets. De staatssecretaris zal zich daarom verre houden van een oordeel over het programma van ON. Ze zal het als een bestuurlijk conflict behandelen. Maar een verbod zal zowel door voor- als tegenstanders worden opgevat als een inhoudelijk oordeel. En daarmee maakt ze dan de weg vrij naar de opvatting dat overheidscensuur in Nederland best wel kan. Een griezelig perspectief. Wat is desinformatie? De 'denktank' van VWS tegen desinformatie over vaccins vind ik minstens zo griezelig. Ambtenaren werkten samen met sociale mediabedrijven om dubieuze berichtgeving te ontdekken en onschadelijk te maken. Het griezelige zit 'm nog niet eens zozeer in het onduidelijke begrip 'desinformatie'. Het is een vaag maar ook makkelijk bruikbaar etiket voor 'bewust misleidende' berichten. Maar noch het misleidende, noch het bewuste is niet altijd even makkelijk aantoonbaar is. Voorzichtigheid is hier dus geboden. Ik bestrijd niet de noodzaak om bewuste misleiding met schadelijke gevolgen voor de volksgezondheid te bestrijden. Maar geven we dat in handen van een geheime, ongecontroleerde groep ambtenaren in samenspraak met nog minder controleerbare vertegenwoordigers van commerciële bedrijven? Hier dreigt een trein uit de rails te lopen. Hoever is deze praktijk verwijderd van een klassiek censuurbureau? De bestrijding van mogelijk schadelijke boodschappen zou op afstand van de overheid georganiseerd moeten worden. En in alle openheid. Wim Voermans, hoogleraar staats-en bestuursrecht: 'Het risico is dat de overheid zo’n denktank gaat gebruiken om onwelgevallige geluiden te neutraliseren. Kritische tegengeluiden wegfilteren om bijvoorbeeld een coronaspoedwet of andere overheidsbeslissingen door te voeren. We weten nu niet of dit is gebeurd. De Tweede Kamer moet hierop toezien, die is de scheidsrechter.' Marloes van Noorloos, docent straf- en procesrecht, in hetzelfde NRC-artikel: 'Normaal gesproken toetst een rechter of een uiting verboden moet worden. Op sociale media gebeurt dit door de platforms zelf. Die werken in deze denktank samen met de overheid. Zo bemoeit de overheid zich met de uitingen die we te zien krijgen op platforms, op een manier die niet toetsbaar is.' De grondwet biedt de overheid in principe geen ruimte om zich te bemoeien met de meningen, standpunten en onderlinge communicatie van burgers. Hoge uitzonderingen daargelaten. En daar moeten we naar mijn mening scherp op blijven. Al was het maar voor het geval dat er in Den Haag een minder liberale wind gaat waaien. [overgenomen van Free Flow of Information]

Foto: © ZDF screenshot Sommerinterview mit Alexander Gauland copyright ok. Gecheckt 27-09-2022

Neem ze serieuzer

COLUMN - Zo kan het dus ook – nee, beter zelfs. De Duitse omroep ZDF zendt ’s zomers een serie interviews met politieke leiders uit, en toen de beurt aan Alternative für Deutschland was, de rechtsradicale partij die inmiddels eenachtste van de zetels in de Bondsdag heeft, deed het ZDF iets verrassends: het nam de partij serieus. Voorzitter Alexander Gauland kreeg een ris vragen voorgelegd.

Over klimaatverandering: ‘Och nee,’ zei Gauland, ‘ik geloof helemaal niet dat klimaatverandering door de mens komt. Daar kunnen wij niets aan doen. Duitsland stoot maar 2 procent van alle CO2 wereldwijd uit, daar ligt geen taak voor ons.’ Hij vond investeringen in duurzame energie een linkse, geldverslindende hobby.

Het pensioenstelsel dan. Zijn partij had toch gezegd dat het huidige stelsel op de schop moest? ‘Ja.’ De interviewer: ‘U stelde voor dat mensen in de toekomst voor hun eigen pensioen moeten zorgen. Maar juist de gewone mensen, voor wie u zegt op te komen, kunnen daarvoor toch amper geld opzij leggen?’

Gauland stotterde wat, en viel terug op een oude verdedigingslinie: ‘Wij zijn een jonge partij, we hebben nog niet alles kunnen uitdenken.’ De interviewer: ‘Maar u zit al een jaar in de Bondsdag, met bijna honderd mensen. U pleitte bij de verkiezingen voor een nieuw stelsel, heeft u al een schets van uw alternatief?’ Nee, misschien volgende jaar, zei Gauland.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Politiek Kwartier | Snijden in de staats-TV

COLUMN - Waarin Klokwerk stelt dat bezuinigen op de publieke omroep wellicht simpeler is dan vermoed.

Honderd miljoen extra bezuinigen op de publieke omroep, hoe pak je dat aan?

Martijn van Dam komt met een oud PvdA-plan. Hij is erachter gekomen dat kabelaars 70% winstmarge maken op onze internetabonnementen. Een typisch stukje marktfalen natuurlijk. Maar aangezien deze aanbieders winst maken met zogenaamde ‘gratis’ content, mogen ze van Van Dam ook meebetalen voor die content. En dus meebetalen aan de publieke omroep.

Prima, maar helaas is er geen enkele garantie dat de kabelaars de extra kosten niet doodleuk gaan doorberekenen aan de consument in plaats van vrijwillig af te zien van een deel van de winst. Bovendien, helemaal eerlijk is het niet. Publieke omroepen zijn immers niet de enigen die gratis content bieden.

De VVD op haar beurt vindt daarom dat de bezuinigingen maar met meer reclame moeten worden gefinancierd. We mixen die reclames voortaan lekker door de programma’s heen, en we hebben ‘gratis’ TV. Nu ja, niet echt gratis natuurlijk: u betaalt in dit scenario domweg voor de publieke omroep via de zak chips op uw schoot. Maar dat is tenminste niet via de belastingen of via uw internetabonnement, ziet u. En dus noemt de VVD het gratis.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.