Tsjechië botst met Rusland

Temidden van oplopende spanningen tussen Rusland en de NAVO heeft de Tsjechische Republiek vorige week achttien Russische diplomaten uitgewezen. Dat volgde op de beschuldiging van Praag aan Moskou dat Russische agenten in 2014 twee wapen- en munitiedepots hebben opgeblazen in Vrbětice. Twee mensen kwamen daarbij om. De Tsjechische regering heeft de EU-lidstaten gevraagd -net als na de Skripal-affaire in het Verenigd Koninkrijk in 2018- ook tegenmaatregelen te nemen. Tot nu toe heeft alleen buurland Slowakije daar positief op gereageerd. Voor Tsjechië betekent de botsing met Rusland een koerswijziging. Het land heeft zich tot nu toe nogal gematigd opgesteld tegenover Moskou. Van president Milos Zeman is bekend dat hij goede relaties onderhoudt met Poetin. Hoewel hij de uitwijzing van de diplomaten zegt te steunen lijken zijn dagen langzamerhand geteld. Het gerucht gaat dat Zeman van de aanslag op de hoogte was en geprobeerd heeft het onderzoek naar de daders te verhinderen. Ook de regering van premier en zakenman Andrej Babis stelde zich tot nu toe pragmatisch op tegenover Rusland. Maar nu even niet. De minister van Binnenlandse Zaken Jan Hamáček die op het punt stond naar Moskou af te reizen voor overleg over het Sputnik-vaccin heeft zijn bezoek afgezegd. Ook is een contract met de Russische kernreactorbouwer Rosatom gecanceld. Wapenhandel Waarom de depots in het najaar van 2014 zijn opgeblazen is niet duidelijk. Het ging volgens Deutsche Welle om wapens en munitie die de Bulgaarse wapenhandelaar Gebrev bestemd had voor Oekraïne of Syrië. Gebrev ontsnapte een half jaar later aan de dood door vergiftiging, die later ook werd toegeschreven aan de de Russische geheime dienst GRU. ‘Staatsterrorisme’ noemt de Tsjechische politiek analyst en voormalig adviseur van Havel Jiri Pehe de acties van de Russische geheime dienst. Op vijf leden na onderschreef de Tsjechische Senaat woensdag dit standpunt. Maar het zou natuurlijk net zo goed een ‘afrekening in het criminele milieu’ van wapenhandelaren kunnen zijn, gegeven het feit dat ondergrond en bovengrond in deze kringen nauw met elkaar verweven zijn. Wat er precies aan de hand was zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen, maar het is wel duidelijk dat de relaties tussen Rusland en de Tsjechische Republiek door deze affaire ernstig ontregeld zijn. Een nog veel interessantere vraag is waarom de Tsjechen juist nu met hun onthullingen over de aanslag uit 2014 komen. Er kunnen binnenlandspolitieke overwegingen hebben meegespeeld. De Tsjechische politiek is nogal verdeeld over de houding tegenover Rusland en in het zicht van de komende verkiezingen zou het conflict met Rusland kunnen duiden op het voorsorteren van de groep die meer afstand wil nemen van Moskou. Maar mogelijk is er ook een verband met het opvoeren van de druk op Rusland in antwoord op de omvangrijke Russische troepenbewegingen langs de grens met Oekraïne. Nieuwe spanningen rond Oekraïne ’Het knettert tussen Rusland en Oekraïne, tussen Rusland en het westen, tussen Moskou en Washington’, schreef Michel Kerres in de NRC. Oude conflicten laaien op. Rusland is verbolgen over NAVO-steun aan Oekraïne. Het land is geen lid van de NAVO en Rusland zal zich met alle macht er tegen verzetten dat het zover komt. Maar NAVO-troepen gaan wel deelnemen aan militaire oefeningen in Oekraïne, een affront voor Poetin. De Oekraïense president Zelensky wil nog wel verder gaan. Hij is een paar jaar geleden gekozen op de belofte een eind te maken aan de oorlog in het oosten. Zijn aanvankelijke toenadering tot Moskou heeft geen resultaat gehad. Nu zet hij alles op steun van het westen. Maar landen als Duitsland hebben geen belang bij escalatie van het conflict. Bondskanselier Merkel kiest voor de dialoog met Poetin. Ze wil de nieuwe noordelijke gaspijpleiding Nordstream-2 graag voltooien. Volgens Laura Starink van Raam op Rusland moeten we de Russische troepenbewegingen rond Oekraïne vooral zien als spierballentaal. Ze verwacht geen invasies in de omstreden oostelijke gebieden. Rusland wil de Russische gezinde inwoners van die gebieden wel beschermen. Wie dat wil kan zonder probleem een Russisch paspoort krijgen en eventueel verhuizen. Maar Rusland heeft verder weinig belang bij de door separatisten bezette gebieden met verouderde industrie en kolenmijnen. Anderen zijn minder gerust over het doel van het militair vertoon van de Russen. Zo denkt voormalig NAVO-bevelhebber Breedlove dat Rusland veel belang hecht aan de integratie van het in 2014 ingenomen schiereiland De Krim. Er zijn nog altijd problemen met de drinkwatervoorziening op de Krim die door Oekraïne is afgesloten. Een verbinding over land via de door separatisten bezette gebieden zou de Russen dus wel uitkomen. De laatste berichten suggereren dat Breedlove’s scenario althans voorlopig geen werkelijkheid gaat worden. Tsjechisch ultimatum Intussen voeren de Tsjechen en de Russen hun ruzie via diplomatieke kanalen op. In antwoord op de uitwijzing van twintig Tsjechische diplomaten stelde de nieuwe Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken, de sociaaldemocraat Kulhanek de Russen een ultimatum: laat onze vertegenwoordigers weer toe tot de Moskouse ambassade, of anders stuur ik nog meer van uw afgezanten naar huis. Het was Kulhanek’s eerste daad als minister van Buitenlandse Zaken. Hij is deze week door president Zeman officieel benoemd nadat zijn voorganger Petricek vanwege een conflict om het leiderschap van zijn partij moest aftreden. Donderdag bleek dat Kulhanek woord houdt. Hij kondigde een verdere reductie van de Russische ambassade in Praag aan. Buurland Slowakije reageerde -tot nu als enige in de EU- met een solidair gebaar: drie Russische diplomaten moeten vertrekken uit Bratislava. Officieel is het niet direct gerelateerd aan de diplomatieke ruzie, maar het volgende bericht past wel in de nieuwe, gespannen verhoudingen tussen Tsjechië en Rusland. Persbureau Reuters meldde woensdag dat de Tsjechische politie vijf mensen heeft opgepakt op verdenking van terrorisme. Het zou gaan om een paramilitaire groep die betrokken is bij de strijd van de separatisten in Oost-Oekraïne. Een lid van de groep heeft daar meegevochten met de pro-Russische rebellen en heeft na terugkeer geld voor hen ingezameld. In het verleden werden al eerder Tsjechische vechtjassen vervolgd voor steun aan de separatisten. De band met het ‘Slavische broedervolk’ leeft nog sterk bij een deel van de bevolking in Centraal-Europa. Het blijft een onderwerp op de politieke agenda, en niet alleen in Tsjechië: waar wonen onze beste vrienden, in oost of west?

Door: Foto: Patrick van IJzendoorn (cc)

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Martha de Jong-Lantink (cc)

Orthodox Oost-Europa verdeeld

, door

ELDERS - Kerk en staat zijn in de oosters-orthodoxe wereld nauwer verbonden dan in het westen. Het conflict tussen Rusland en Oekraïne kon dan ook niet zonder gevolgen blijven voor de kerkelijke organisatie.

Tot grote woede van het Kremlin tekenden president Porosjenko van Oekraïne en patriarch Bartholomeus van Constantinopel (Istanbul), leider van de oosters-orthodoxe kerk, vorige week zaterdag een overeenkomst die de weg vrijmaakt naar een onafhankelijke orthodoxe kerk in Oekraïne. De overeenkomst volgt op het besluit van de kerkelijke synode afgelopen maand waarmee de kerk in Oekraïne op historische gronden het recht werd gegund zich af te scheiden van de Russisch orthodoxe kerk. Dit besluit was voor patriarch Kirill, de geestelijk leider van de Russisch orthodoxen die nauwe banden heeft met het Kremlin, aanleiding de relatie met het Oecumenische patriarchaat van Constantinopel te verbreken. Daarmee was het eerste kerkschisma sinds 954, toen Constantinopel de banden met Rome verbrak, een feit. Het is een flinke tegenvaller voor president Poetin, die via kerkelijke relaties veel geïnvesteerd heeft in zijn populariteit in en buiten Rusland.

‘Ik ben er zeker van dat de onafhankelijkheid van de kerk in Oekraïne zal leiden tot de eenheid van alle gelovigen in het land’, zei Bartholomeus na de de ontmoeting met Porosjenko. Dat lijkt vooralsnog ijdele hoop. Volgens een opiniepeiling steunt een meerderheid van de gelovigen in Oekraïne de onafhankelijkheid. Maar er zijn ook nog genoeg tegenstanders. De verdeeldheid heeft al geleid tot een strijd om het gebruik van de kerk. De orthodoxe kerk is bovendien, behalve een spirituele gemeenschap, ook een commerciële onderneming: met onroerend goed (kerken, kloosters, landerijen) en bedrijven (hotels, sanatoria, banken, fabriekjes). Veel kerkelijke bezittingen in Oekraïne zijn in handen van het Moskouse patriarchaat. Een gevecht om macht en geld  ligt in het verschiet.

Foto: Dennis Jarvis (cc)

Wit-Rusland tussen oost en west

, door

ELDERS - Wit-Rusland wordt wel de laatste dictatuur in Europa genoemd (alhoewel…). Het staat nauwere banden met het westen niet in de weg.

In november gaan Max en Anne de eer van Nederland verdedigen op het Junior Eurovisiesongfestival in Minsk, de hoofdstad van Wit Rusland. Volgend jaar komen een paar duizend sporters uit 50 landen van 21 tot 30 juni in Wit-Rusland voor de 2nd European Games 2019. De organisatie van de Spelen is aan Wit-Rusland gegund, nadat Nederland ervoor had bedankt en Rusland in opspraak was geraakt vanwege doping-affaires.  ‘We moeten dit prestigieuze sportforum gebruiken als een kans om de prestaties van ons land te laten zien,’ zei Vladimir Andreichenko, voorzitter van het Huis van Afgevaardigden van de Nationale Assemblee. President Loekashenko, die het land al 24 jaar met harde hand regeert, mocht deze week als eerste het tenue van het Wit-Russische sportteam bewonderen.

Het laatste land met een ouderwetse Sovjet-planeconomie, waar de KGB nog steeds actief is, mag zich verheugen in een toenemende belangstelling uit alle delen van de wereld. Het land is nog steeds zowel economisch als militair afhankelijk van grote buur Rusland. Maar sinds de bezetting van de Krim zijn de relaties danig bekoeld. Loekashenko veroordeelde de inname van het schiereiland door de Russen en bood zich vervolgens aan als bemiddelaar  in het conflict in Oost-Oekraïne. Sindsdien wil hij zijn onafhankelijkheid graag bewijzen door een eigen weg te zoeken op het internationale podium.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Waan van de dag

Komiek ingezworen als president Oekraïne, stuurt meteen parlement naar huis

, door

Meteen bij zijn installatie als president, stuurt Volodymyr Zelenskiy het parlement naar huis. Dat wordt namelijk gedomineerd door de partij van zijn voorganger. Met snelle verkiezingen hoopt hij de volksvertegenwoordiging naar zijn hand te kunnen zetten (voordat zijn populariteit in harde aanvaring komt met de realiteit, maar dat zei hij er niet bij).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een afwijkend geluid over MH17

, door

COLUMN - Afwijkende geluiden over de MH17 worden getolereerd, maar liever niet in de main stream media.

Kees van der Pijl, emeritus hoogleraar internationale relaties aan de universiteit van Sussex, heeft een boek geschreven waarin hij het neerschieten van de MH17 boven Oost-Oekraïne in een politieke context zet. Dat boek heet Flight MH17, Ukraine and the new Cold War; a prism of disaster. Het is uitgegeven door Manchester University Press, maar dat had nogal wat voeten in aarde. Nog voordat iemand het had kunnen lezen werd er vanuit Oekraïne via Facebook en Twitter een campagne opgezet tegen de publicatie van het boek. Aanvoerder van de campagne was de Duitser Andreas Umland die in Kiev aan een universiteit werkt. De directie van de uitgever werd door hem bestookt met juridisch opgestelde brieven, waarin werd gedreigd met rechtszaken. Daarnaast zijn zowel de Universiteit van Manchester als de Britse ambassade in Kiev bewerkt, om hun invloed aan te wenden om de publicatie van het boek tegen te houden.

De uitgever was door dit alles geïntimideerd en legde het boek nogmaals voor aan een reviewer die oordeelde dat het wel moest worden uitgegeven omdat het voldoende wetenschappelijk verantwoord was. Vervolgens kreeg de uitgeverij via de Universiteit van Manchester signalen dat Chatham House, het invloedrijke instituut inzake Britse buitenlandse relaties, zich eveneens openlijk tegen publicatie zou gaan keren. Zo ver kwam het niet, volgens Van der Pijl, omdat er inmiddels uit de academische wereld tientallen steunbetuigingen binnen waren gekomen. En daar had de uitgever ook ruime bekendheid aan gegeven.

Foto: Free Press/ Free Press Action Fund (cc)

EUvsDisinfo: de beperkingen van een epistemische autoriteit

, door

In een vorig artikel hebben we gezien, dat digitale technologie ervoor zorgt dat Nepnieuws niet alleen heel veel sneller verspreid kan worden dan vroeger, maar ook dat het veel moeilijker is om te weten dat er überhaupt nepnieuws verspreid wordt. De vraag is natuurlijk wat we hieraan kunnen doen. Om die vraag te beantwoorden gaan we eens kijken naar de plannen die er nu zijn, en we beginnen met EUvsDisinfo, dat de oplettende lezer zal herkennen van een recente ruzie met enkele Nederlandse main stream media.

Wat is het idee erachter? Het idee is, dat het stoppen van de verspreiding nepnieuws weliswaar niet mogelijk is, maar dat het wel mogelijk is om ervoor te zorgen dat mensen er niet in trappen. Door een instantie in het leven te roepen die in staat is om nepnieuws te herkennen, hebben mensen altijd de mogelijkheid om te controleren of het nieuws dat ze lezen en delen wel klopt. Met een duur woord noemen we dit een “epistemische autoriteit”; een instantie die het waarheidsgehalte van informatie bepaalt.

Angstscenario’s

Even voor de duidelijkheid: dit gaat dus niet over censuur, of sowieso niet om het verbieden van publicatie. Zo wordt het hele initiatief weliswaar geframed in sommige media, maar dat is een retorische hyperbool die waarschijnlijk bedoeld is om mensen te misleiden. In werkelijkheid kan EUvsDisinfo helemaal niets verbieden (sterker nog, het budget is zodanig klein, dat ze niet eens rechtszaken kunnen voeren, en bakzeil moeten halen bij de eerste dreiging daarmee [1]).

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Waan van de dag

Komiek wint Oekraiense presidentsverkiezingen

, door

Volodymyr Zelenskiy speelde tot nog toe al de president in een bekende Oekraiense tv-komedie.

Zijn voorganger Petro Porosjenko waarschuwde dat Zelenskiy geen enkele politieke ervaring heeft. ‘Het kan even grappig zijn, maar de pijn komt later.’

Toch stemde bijna driekwart van de Oekraiense kiezers op de komiek. De bevolking is ontevreden over stijgende prijzen en een stagnerende economie. Zelenskiy belooft de corruptie uit te bannen en de oorlog in de Donbas te beëindigen.

Foto: Stuart Rankin (cc)

Er komt geen Europees ministerie van de waarheid…zeggen ze

, door

OPINIE - Een Ministerie van Waarheid zou niet de bedoeling zijn. Maar de EU en de lidstaten bemoeien zich wel heel stevig met het waarheidsgehalte van de media.

GeenStijl is door EUvsdisinfo van de zwarte lijst gehaald. De verwijdering van de website komt nadat GeenStijl had gedreigd met een rechtszaak tegen het Europese bureau dat Russische desinformatie publiceert. Volgens de site had GeenStijl in het artikel geschreven dat Oekraïne een ‘erg corrupt en fascistisch land’ is. Een door de Oekraïense overheid in het leven geroepen propagandabureau had GS, TPO, De Gelderlander en NPO Radio 1 aangemeld bij de Europese desinformatiebestrijders. Maar eerder al was duidelijk geworden dat ze bij Promote Ukraine niet goed kunnen lezen; of gewoon bevooroordeeld zijn. De vrijwilligers die de berichten voor EUvsDisinfo leveren hebben wel heel veel werk verricht het afgelopen jaar. Een Oekraïens weekblad telde maar liefst 1310 gevallen van Russische propaganda die door de EU-waakhond zijn ‘ontmaskerd’.

De East StratCom Task Force in Berlijn is door de EU in maart 2015 opgericht om Russische desinformatie te ontkrachten. De organisatie kreeg eind vorig jaar van de Europese Commissie € 1,1 miljoen toegezegd om de activiteiten voorlopig voort te zetten. Iedereen kan gevallen van desinformatie melden. Ze worden zonder nadere controle op de site gezet, wie een fout ziet kan het achteraf melden. Met als gevolg dat alle journalistiek die Poetin-bashers niet bevalt aan de schandpaal wordt genageld. De EU faciliteert feitelijk een uitlaatklep voor anti-Rusland jagers.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende