Nederlands Archives - Pagina 2 van 4

Foto: Kate Ter Haar (cc)

Liefde voor taal

9 februari 2017 , 08:00 , door Karin Spaink

COLUMN - Op onze middelbare school – ik begon op het gymnasium en switchte halverwege naar de havo – liepen veel stoffige leraren rond. Van de leraar klassieke talen kreeg ik bij onze tweede les een overhoring voor de klas van de eindeloze lijsten uit les één met wie wat had geschreven. Hij gaf een vette onvoldoende, uitsluitend omdat ik de klemtoon overal verkeerd legde, terwijl ik alles goed in mijn hoofd had gestampt. Hómerus, Illíad, Tacítus. De Duitse en Franse leraren waren tirannen bij wie leerlingen geregeld huilend de klas uitrenden na een mondelinge overhoring van hun ellenlange lijstjes werkwoordsvervoegingen en naamvallen.

De Nederlandse en Engelse lessen: dat was andere koek.

Een roedel rebelse jonge leraren had een pact gesloten en deed werkelijk alles anders. We kregen stencils met Cees Buddingh’s gedicht De Blauwbilgorgel uitgedeeld, met daarbij het vriendelijke verzoek het dier naar eigen inzicht te tekenen. We kregen opdracht lijsten te maken van bijvoeglijk voornaamwoorden en zelfstandig naamwoorden die niet bij elkaar pasten: weke machine, glazen jurk, lieve duivel, boze oorworm, slimme viskom, en in de volgende les volgde prompt de uitdaging voor elk van die kletterende paren een passende definitie te verzinnen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Waan van de dag

Geen Nederlands? Geen bijstand!

16 april 2014 , 14:03 , door Jeroen Laemers

Dat is de kern van een wetsvoorstel dat staatssecretaris Jetta Klijnsma naar de Raad van State heeft gestuurd:

Wie geen Nederlands spreekt en de taal niet wil leren, raakt binnen een jaar zijn bijstandsuitkering kwijt. De wet “Geen Nederlands, geen bijstand” moet volgend jaar al van kracht worden.

Wat ik me dan afvraag: om hoeveel mensen gaat het eigenlijk en hoeveel gaan controle en handhaving kosten?

Foto: Eric Andresen (cc)

Commercial English in the Wetenschapsagenda

1 juni 2016 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Ik voorspel een grote toekomst aan de wetenschappelijke studie van de taalkeuze in Nederland. Gegeven het feit dat waarschijnlijk de meeste inwoners van ons land minstens tweetalig zijn, welke taal kiezen we dan in welke omstandigheden?

Er zijn nog veel domeinen waar dit nauwelijks een kwestie is. Ik geloof dat twee moedertaalsprekers van het Nederlands in het dagelijks leven als er niemand bij is nooit Engels zouden praten. Of je nu in een kroeg met je beste vriendin zit te praten, of op straat tegen iemand opbotst, of na het weekeind even met je collega gaat buurten – Engels praten voelt geloof ik ook voor de hipste jongeren nog steeds raar en aanstellerig in die omstandigheden. Je doorspekt je conversatie misschien met Engelse woorden. Maar de basistaal blijft Nederlands.

Burger

Maar er zijn inmiddels ook omstandigheden waar het minder duidelijk is. De wetenschap is er kennelijk zo een. Dat blijkt in ieder geval uit de wetenschapsagenda.
De laatste maanden beantwoord ik af en toe een vraag die iemand – een zogenoemde ‘burger’ – heeft ingestuurd voor die agenda. Voor zover ik kan zien, zijn die vragen zonder uitzondering in het Nederlands gesteld. Ook de website van de organisatie is trouwens helemaal in het Nederlands.

Foto: Sandra Fauconnier (cc)

Syriërs die Nederlands willen leren

8 januari 2016 , 11:00 , door Marc van Oostendorp

COLUMN - Noem me naïef, een wegkijker, of een lid van de laffe elite, maar ik vind dat we mooie tijden beleven met al die mensen die hiernaartoe komen.

Natuurlijk, het is vreselijk voor de mensen die huis en haard hebben moeten verlaten en dan hier de kilte tegenkomen van het klimaat en van de mensen. Maar het worden mooie tijden voor de Nederlandse samenleving en voor onze cultuur. Nieuw bloed! Al die interessante nieuwe mensen erbij, met een nieuwe kijk op de wereld, en op ons en op ons land! De onvoorspelbare nieuwe manieren waarop onze taal en cultuur kunnen groeien!

Iemand van het Leids Universitair Medisch Centrum organiseert sinds kort een wekelijkse lezingenreeks voor de hoger opgeleiden onder de vluchtelingen die in gebouwen van de universiteit worden opgevangen. Ik mocht er deze week een praatje geven (een heel algemeen praatje, ‘over menselijke taal’), en ik was onder de indruk van de intelligentie, de leergierigheid, de bereidheid om in discussie te gaan van de mensen die daar zaten. Die mannen en vrouwen uit allerlei landen deden het op geen enkele manier slechter dan de Nederlandse studenten.

Op zijn minst waren ze minder verveeld. Zij geloofden nog in iets waar ik ook hartstochtelijk – naïef, wegkijkerig, elitair – in geloof: kennis en begrip; discussie en hunkering naar geestelijke groei en ontwikkeling. Na afloop kwamen er een paar ingenieurs me ongeveer smeken om tips over hoe een bepaald probleem aan te pakken waar ze nooit eerder voor hadden gestaan – het leren van een vreemde taal, het Nederlands.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Waan van de dag

Lange woordenangst, dames hakken of toch Rijks museum: wat is de onjuiste spatie van 2012?

22 december 2012 , 09:54 , door Martijn

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het Nederturks heeft nog altijd naamvallen

18 november 2015 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

Langzaam maar zeker groeien er op Nederlandse bodem nieuwe talen. Het Nederlands-Turks bijvoorbeeld – de taal van de nakomelingen van migranten uit Turkije die hier opgroeien, over het algemeen vloeiend Nederlands spreken, maar daarnaast ook nog altijd Turks als moedertaal hebben.

Alleen groeit dat Turks vermoedelijk zachtjes weg van de taal zoals die in Turkije gesproken wordt. Julie hoeven niet raar op te kijken als je over honderd jaar wakker wordt en dan ineens ontdekt dat er in de loop van de tijd een nieuwe taal is ontstaan, het Nederturks, dat afwijkt van wat er in Anatolië gesproken wordt – doordat het Turks hier doorlopend in aanraking is met het Nederlands, maar ook doordat een taal als ze in verschillende gebieden gesproken wordt vanzelf uiteenvalt.

Hülya Şahin beschrijft in haar onlangs in Nijmegen verdedigde proefschrift Cross-linguistic influences de eerste stapjes van dat proces. In de loop van de afgelopen jaren deed ze een aantal onderzoekingen die ze in dit proefschrift bundelt (een ervan gaat overigens niet over het Turks, maar over het Papiamento). De conclusie: de veranderingen zijn nog heel voorzichtig, maar ze zijn er wel.

Vooralsnog gaan die verschillen vooral over vaste verbindingen. Turkstalige Nederlanders zeggen wel dat ze de ‘otobüs-ü aldım’, de bus nemen, net als in het Nederlands. In Turkijke is het gebruikelijker om te zeggen dat je de ‘otobüs-e bindim’, de bus haalt. Zo zeggen Nederturken ook gemakkelijker ‘Türkçe arkadaş-ım’ (mijn Turkse vrienden), terwijl ze in Turkije het liever hebben over ‘Türk arkadaş-ım ‘(mijn Turkenvrienden).

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

Boycot het Taalunie-feestje

27 april 2015 , 08:00 , door Marc van Oostendorp

Vroeger moest ik weleens glimlachen om de Taalunie, die overheidsorganisatie die eigenlijk voor het Nederlands moet zorgen maar die vooral praatjes verkoopt. Die sinds een paar jaar aan de hoofd een man heeft die er trots op is dat hij manager is, omdat je dan tenminste geen inhoudelijke kennis nodig hebt en je lekker fris tegen de zaken aan kunt kijken. Een man die twee jaar geleden ‘het debat over taal gaat aanjagen’ en nog steeds naar het vliegwiel zoekt.

Het lachen is me sinds kort vergaan. De Taalunie doet niet langer alleen onzinnige dingen met zijn geld. Ze is bezig schade toe te brengen aan onze taal. Zoals deze week blijkt gaat het zo ongeveer alle kernactiviteiten afschaffen. Wat doorgaat: het zichzelf zelfgenoegzaam in duur propagandamateriaal feliciteren.

Gratis

Want terwijl de organisatie in het najaar het zoveelste dure en onzinnige festival organiseert ter eer en glorie van het nieuwe Groene Boekje, slaat ze tegelijkertijd de bijl in het budget waar ze echt iets kan betekenen: het onderwijs.

De propagandamachine draait al langer: de Taalunie geeft zijn geld vooral graag uit aan PR en reclame voor de eigen winkel. Aan een online magazine. Aan dure door de baas van de Taalunie ingesproken YouTube-filmpjes (sinds november al meer dan 140 keer bekeken!) Aan gratis op scholen verspreide boekjes.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Heatmap lettercombinaties uit taalgebruik reaguurders (m/v)

24 april 2014 , 11:00 , door Steeph

DATA - Ergens op het internet maakte iemand een heatmap van lettercombinaties op basis van een Engelse woordenlijst. Een tweet in Nederland hierover leverde per omgaande een bak met data om een soortgelijk iets te doen.

Alleen dan net anders.

Want het gaat in dit geval niet om een woordenboek, woordenlijst of iets anders gestructureerds. Het gaat om het taalgebruik op twee nogal omvangrijke fora. Eentje waarvan vast staat dat meer dan driekwart van de reaguurders vrouw is en eentje waar zeker driekwart man is.

Zou dat nog wat leuke inzichten opleveren?

We hebben het in drie stukken opgedeeld. Allereerst alle tweelettercombinaties op basis van alle unieke woorden die we konden vinden. Daarna op basis van alle tekst (minus dingen met accenten en zo). En tot slot even de unieke letters voor de verschillende varianten.

Laten we beginnen met de 2grammen voor de unieke woorden op respectievelijk het vrouwenforum en het mannenforum. Verticaal de eerste letter, waarbij ^ staat voor blanco (dus dan tweede letter gelijk beginletter woord). En horizontaal de tweede letter, waarbij $ staat voor blanco, oftewel einde woord.

Let op, de heat map is gemaakt op basis van logaritme van de getallen. Anders was er te groot verschil tussen de hoogfrequente combinaties en de weinig voorkomende.

Foto: lijn (cc)

Links Nederland maakt gratis reclame voor de VVD

10 maart 2014 , 11:00 , door Klokwerk

OPINIE - “In Rotterdam spreken wij Nederlands”

Schreef de VVD op een poster.

En gelijk stond links Nederland weer op haar achterste benen.

Dat hebben ze heel handig gedaan bij de VVD. Voor de landelijke pers kan de lijsttrekker nu uitgebreid haar verhaal houden. Ze nuanceert de stelling door te stellen dat mensen die hier niet lang blijven zich natuurlijk best in het Engels mogen redden, maar stelt dat de VVD vindt dat mensen die hier lang zijn vooral in hun eigenbelang en het belang van hun gezin de taal zouden moeten leren.

Een statement waar de meeste linkse mensen het waarschijnlijk ook wel mee eens zullen zijn.

Dat de VVD met deze leus feitelijk niets oplost en ook nooit iets concreets gedaan heeft om mensen met een taalachterstand te helpen de taal te leren, dat doet er verder niet toe. Het statement is gemaakt.

In de ogen van linkse mensen mag de stelling dan ongenuanceerd, grof en bovendien onrealistisch overkomen, terwijl politiek correctelingen zich uitputten in minstens even bedenkelijke betitelingen als ‘crypto-fascisten’ en ‘de zieke geest van Fortuyn’, blijkt uit een poll van een “rechtser” dagblad als het AD dat 65% van hun lezers deze leus ‘uit het hart gegrepen’ is.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.