Een EU-leger gaat er niet komen

Als de verkiezingen in Frankrijk, Griekenland, twee Duitse deelstaten en later dit jaar Nederland nieuwe politieke verhoudingen scheppen, vreest Die Zeit dat Frau Merkel haar macht in Europa kwijt raakt. Duitsland was het afgelopen jaar de belangrijkste aanjager van de bezuinigingspolitiek. Maar de uitvoering daarvan loopt gevaar met een wisseling van de wacht, zoals bijvoorbeeld in Frankrijk is voorspeld. President Sarkozy, trouwe bondgenoot van de Duitse premier, heeft in zijn verkiezingscampagne al de nodige afstand genomen. Maar als, zoals de voorspellingen uitwijzen, zijn tegenstrever Francois Hollande de volgende Franse president wordt, dan zal Merkel het echt moeilijk krijgen met haar eenzijdige nadruk op het terugdringen van de staatsschulden. “Zelfs als Hollande slechts de helft voor elkaar krijgt van wat hij aan kostbare beloften heeft gedaan, zal hij voor nogal wat onrust binnen de labiele Europese gelederen zorgen. En die onrust is precies datgene waarop sommige beleggers alleen nog maar wachten.”

Merkel’s fixatie op staatsschulden gaat voorbij aan diversiteit in de schuldenproblematiek in verschillende Europese landen. Uit een rapport van McKinsey over het afbouwen van schulden blijkt dat de aard van de schulden per land aanmerkelijk verschilt. Niet overal veroorzaken de staatsschulden het grootste probleem.

In “crisisland” Ierland komt het grootste deel van de totale schuldenlast voor rekening van de banken (zie p. 5 Executive Summary van dit rapport). Engeland geeft trouwens een zelfde beeld. In Spanje is de staatsschuld kleiner dan die van de particuliere huishoudens, en ook kleiner dan die van de bedrijven en de banken. In Portugal is de staatsschuld ook kleiner dan die van de particuliere huishoudens en de bedrijven. De schuldencrisis is, anders dan Merkozy c.s. doen voorkomen, niet alleen een kwestie van overheden die te veel uitgeven. En een aanpak van de schuldencrisis kan dan ook niet alleen bestaan uit een neoliberaal bezuinigingsbeleid over de hele linie.