Fout in de Koude Oorlog

ACHTERGROND - Zestig jaar geleden werden Julius en Ethel Rosenberg in de Sing Sing-gevangenis in New York geëxecuteerd. Twee jaar eerder waren ze veroordeeld wegens spionage voor de Sovjet-Unie. De Rosenbergs hebben beide tot het laatst toe volgehouden dat ze onschuldig waren. Zowel Amerikaanse als Russische bronnen tonen aan dat Julius in de jaren veertig informatie heeft doorgespeeld naar de Russen. De waarde van die informatie is altijd omstreden geweest. Het proces tegen de Rosenbergs vond plaats op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, tijdens de Korea-oorlog en vlak nadat was gebleken dat ook de Sovjet-Unie over atoomwapens beschikte. In de Verenigde Staten werd onder leiding van senator Joe McCarthy een heksenjacht gevoerd tegen communisten, en iedereen die daar ook maar een beetje in de buurt kwam. In het proces werd het echtpaar er van beschuldigd rechtstreeks verantwoordelijk te zijn voor de dood van Amerikaanse soldaten op het Koreaanse slagveld.

Julius en Ethel Rosenberg zijn veroordeeld volgens de nog altijd van kracht zijn de Espionage Act uit 1917. Ze zijn de enigen die ooit op grond van deze wet ter dood zijn gebracht.

Naast de Rosenbergs stond een aantal andere van spionage verdachte communisten terecht, waaronder Ethel’s broer David Greenglass, die in Los Alamos werkte aan de atoombom. Zijn getuigenis en die van zijn vrouw Ruth waren met name belastend voor Ethel Rosenberg. Volgens David en Ruth had Ethel haar broer op verzoek van Julius aangeworven als spion. En zij zou ook documenten voor Julius hebben overgetypt. David heeft later toegegeven dat hij over de betrokkenheid van Ethel heeft gelogen. Hij deed het voor zijn vrouw en kinderen, zei hij, en hij wist niet dat zijn zus de doodstraf zou krijgen. Ook FBI-chef Hoover wist volgens zijn biograaf dat Ethel onschuldig was. De doodstraf was een drukmiddel om Julius te bewegen zijn netwerk te onthullen. Het echtpaar heeft zich tot op het laatst tegen deze druk verzet en bleef volharden in zijn onschuld aan de ten laste gelegde atoomspionage. De andere verdachten legden bekentenissen af en kregen gevangenisstraffen.