Keuze

Onderzoeksjournalist Michael Moss schreef een boek over de voedingsindustrie. Hij ontdekte dat tegenwoordig aan zowat al ons voedsel extra vet, suiker en zout wordt toegevoegd. We krijgen daardoor meer zout, vet en suiker binnen dan ooit tevoren, en dat in een tijd waarin diezelfde voedingsindustrie ons te pas en te onpas voorhoudt dat hun product ‘light’ is, dan wel ‘een verantwoorde keuze’. Moss was in Nederland om de vertaling van zijn boek luister bij te zetten en de Volkskrant publiceerde gisteren een interview met hem. Moss legde bereidwillig uit dat de consumptie van suiker, vet en zout ons telkens weer een fysiologische kick levert, een sensatie die subiet effect heeft op het pleziercentrum in ons brein, en die daardoor moeilijk door ons verstand of ons geweten is tegen te gaan.

IBM behaalt hogere winst dankzij belastingontwijking via Nederland

Aldus Bloomberg News:

The approach, which involves routing almost all sales in Europe, the Middle East, Africa, Asia and some of the Americas through the Netherlands unit, helped IBM as it gradually reduced its tax rate over 20 years at the same time pretax income quadrupled.

Zijn wij even lekker bezig. Fier aan kop in the race to the bottom!

Uit hetzelfde bericht valt overigens ook op te maken wat tegenwoordig voor bedrijfsstrategie moet doorgaan:

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Duopolie | Marktwantrouwen

COLUMN - ‘De markt’ is een concept waar veel mensen – door ervaring wijs geworden – wantrouwend tegenover staan. Maar dat is niet altijd terecht.

De laatste decennia is er in Nederland op veel terreinen marktwerking geïntroduceerd: de zorg, CO2-emissies, telefonie, etc. Opvallend is dat er in discussies over marktwerking, vooral als het gaat om zorg en onderwijs, naast economische en technische argumenten vaak ook morele argumenten tegen de markt en het bijbehorende winstoogmerk worden aangevoerd. Deze argwaan ten opzichte van commerciële motieven is van alle tijden. Sinds Jezus op hardhandige wijze de handelaren uit de tempel gooide leven christendom en commercie op gespannen voet, en Karl Marx’ waarschuwing voor de algemene corruptie en omkoopbaarheid in kapitalistische systemen wordt nog altijd uitgedragen door linkse politici.

In een recent essay en bijbehorend boek, steekt Harvard-filosoof Michael Sandel, wereldwijd bekend om zijn colleges over gerechtigheid, deze kritiek in een nieuw jasje. Hij betoogt dat de universele vermarkting van alle goederen het morele karakter en de waardigheid van mensen aantast. Hij geeft daarbij actuele voorbeelden uit Verenigde Staten en schetst een beeld van een samenleving waarin “alles te koop is”: mensen die hun voorhoofd verkopen voor reclame, die anderen betalen om voor hen in de rij te staan voor een kaartje, en die (illegaal) menselijke organen kopen.

Deze voorbeelden spreken weliswaar tot de verbeelding, maar is er systematisch bewijs dat markten morele deugdelijkheid ondergraven? Er zijn daadwerkelijk empirische aanwijzingen (pdf) dat monetaire prikkels intrinsieke vormen van motivatie kunnen verminderen. Een paar voorbeelden: kleine beloningen verminderden (pdf) de prestaties van vrijwilligers, kinderen die voor een taak beloond worden zijn nadien minder bereid (pdf) die taak zonder beloning uit te voeren dan kinderen die geen beloning ontvingen, een kleine boete voor te laat komende ouders in een kinderdagverblijf leidt tot meer laatkomers, en minder mensen (pdf) accepteerden een nucleaire afvalplaats in de omgeving als daar een substantiële beloning tegenover stond. In al deze gevallen lijkt het erop dat de monetaire beloning (of straf) de aard van de transactie verandert en niet-commerciële motivaties ondermijnt.

Foto: Julio Costa (cc)

We worden genaaid

OPINIE - De consument wordt genaaid. Of het nou om dure iPads of iPhones, suiker, alcohol of medicatie gaat.

Toen ik in de jaren ’80 in San Diego als verkoper bij Stanley Dodge Superdealer werkte, hield de sales manager elke maandagochtend een peptalk. En elke week weer legde hij uit dat elke klant die de dealership binnen kwam ons volgende salaris in zijn zak droeg. Het was onze taak dat er uit te kloppen. We moesten de klant voorover buigen en hem vervolgens zo diep en hard mogelijk naaien. “But”, zo was zijn uitsmijter, “use plenty of vaseline.” Wij moesten daar dan om lachen. Dus dat deden we. Elke week weer.

De zakenmentaliteit die uit dit voorbeeld spreekt, lijkt erg ouderwets. Maar wie om zich heen kijkt, de kranten leest en wat kritische weblogs volgt, kan niet anders dan constateren dan dat er niks veranderd is. Wij, consumenten, worden door veel ondernemingen gezien als productiemiddel en financier, als arbeidskracht én leverancier van inkomen. Zij zijn op aard om ons zo veel mogelijk geld uit de zak te kloppen. Om ons zo diep en zo hard mogelijk te naaien. Al dan niet met vaseline.

Ingebouwde levensduurverkorting

Enerzijds is er het uitbuiten van individuele consumenten. Bedrijven ontwikkelen steeds nieuwe producten met een steeds kortere levensduur. Ik zag vandaag iemand een nieuw model Philips stofzuiger bij het grof vuil zetten en zelf gooi ik ook regelmatig spullen weg van maar een paar jaar oud. Ze houden er gewoon mee op. Iets breekt af of brandt door. Op. Neem nou die spaarlampen. Niet goedkoop, maar dank zij de vele tienduizenden branduren toch voordelig. Zeiden ze. Die dingen bestaan nog niet eens vijf jaar. Waarom heb ik er dan al zoveel moeten weggooien? Ik maak me sterk dat de producenten hun spullen wel beter kúnnen maken, maar het gewoon niet willen. Voor de gloeilampenindustrie zijn daar overigens gewoon bewijzen voor. En als Apple iPhones en iPods verkoopt waarvan de batterij zeer lastig te vervangen is of even duur is als een nieuw apparaat, is ook dat eenhufterige manier om je klanten te ‘verplichten’ een nieuwe versie te kopen. Overigens valt ook het elke acht maanden uitbrengen van een nieuwe en verbeterde versie onder de definitie van ‘planned obsolence’. Ze smeren de verbeteringen uit over een langere periode, zoals Sergej Boebka elk groot toernooi zijn wereldrecord polsstokspringen met 1cm verbeterde om de kampioensbonus op te strijken. Veel aantrekkelijker dan in één keer 10 cm hoger springen. En wat te denken van het steeds ‘verbeteren’ van besturingssystemen zodat je op een gegeven moment je computer wel móet vervangen? Ik heb een zeven jaar oude MacBook die het nog prima doet. Maar zodra je online gaat, weigert hij dienst met de mededeling (in vier talen) “Herstart uw computer”. OK, ik kan er nog DVD’tjes op kijken, maar als computer is hij waardeloos.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Smachten naar Pinochet

De opiniepagina van The Wall Street Journal in een notendop:

Egyptians would be lucky if their new ruling generals turn out to be in the mold of Chile’s Augusto Pinochet, who took power amid chaos but hired free-market reformers and midwifed a transition to democracy.

Goed, Pinochet vermoordde dan wel drieduizend politieke tegenstanders (en martelde er nog eens tienduizenden meer), maar hij was voor kapitalisme en de vrije markt. En dat is natuurlijk waar het écht om draait.

Foto: wallstalking.org (cc)

The World According to Oud Zeikwijf (2)

COLUMN - In de vorige aflevering hebben we ontdekt waar de malaise van het huidige systeem vandaan komt, en ons een doel gesteld: we moeten af van het Groot Kapitaal. Rest ons de taak om een strategie te ontwikkelen. Hoe komen we ervan af?

Je hebt het radicale en het subtiele. Afzonderlijk te gebruiken of als cocktail. Een paar voorbeelden van het radicale.

De Occupy-beweging: Die jammerlijk mislukte omdat we die niet collectief omarmden. De Occupyers niet als mallotige stadsnomaden zien, maar als representanten van het volk dat over de hele aardbol steunt en kreunt onder de tirannie van de economische reuzen. Je coconnetje verlaten om op een gure stoep te gaan bivakkeren is mij, en u waarschijnlijk ook, echter een brug te ver.

De 30k grens: Onze regeringen zover krijgen dat er een 30k grens komt. Per jaar. Onbelast. Voor iedereen. Alles wat meer verdiend wordt, gaat naar de staat. ‘Maar dan emigreren ze naar andere landen.’ So? Dat doen ze dan toch lekker? Dat zijn haaien, die willen we juist weg hebben. Laat ze lekker ergens anders de boel gaan vergiftigen. Ondertussen creëren we een lekkere samenleving waar het er relaxed en eerlijk aan toe gaat. We zetten de klok een flinke slag terug, we leren met minder te doen. Collectief.

Foto: wallstalking.org (cc)

The World According to Oud Zeikwijf (1)

COLUMN - Ongefundeerde en simplistische doch betweterige meningen over wereldzaken.

Kapitalisme is best oké. Het vooruitzicht op winst werkt als een magneet op zowat elke mens op deze planeet. En andersom: wordt er geen winst gemaakt dan zakt de ondernemingslust ver onder het vriespunt, met alle verlammende effecten van dien voor een land. Zie de communistische bolwerken. Een aardige ideologische basis, laten we eerlijk wezen, maar volstrekt niet opgewassen tegen de menselijke driften. Na een tijdje doet niemand meer wat en stort de economie als een soufflé in elkaar. Er wordt te weinig geproduceerd, en wat er wel geproduceerd is bereikt de schappen niet meer. Geef de enkeling juist zicht op eigen profijt, dan ontspruiten de zaakjes welig uit de zompige grond. Mensen zijn nu eenmaal eerder bereid zich een slag in de rondte te werken als hun beloning evenredig groeit.

Maar nu. We leven in een tot in het absurde doorvoerde kapitalistisch systeem. Megabedrijven (banken incluis) rule the world. Ze dicteren de politiek, en zetten onze leiders keer op keer buiten spel. Ze hebben zoveel macht. En zoveel poen. En zoveel arbeiders die ze – ‘Watch me doing it, Mr President‘ – kunnen ontslaan. Daar bibberen ze van, onze autoriteiten. En als ze het in hun hoofd halen om weerstand te bidden, dan stappen die reuzen, hun armen vol biljetten waarvan bij elk zuchtje wind een tiental ontsnapt en achter hen als een groene sleep aanvliegt, zonder blikken of blozen de grens over. ‘DAT IS DE GRENS! Je kan daar niet over!’ roept een hoge ambtenaar nog desperaat. De oligarch kijkt hem nog even, heel even, met een twinkeling in de ogen en één voet omhoog, een stompje sigaar bungelend op een mondhoek, laat diezelfde voet nog heel even de lucht in hangen, om die weer resoluut en breeduit lachend neer te zetten aan de andere kant van de grens. Of aan de andere kant van de wereld. Hen maakt het wer-ke-lijk niet uit: ze bezitten immers de aardbol, en, terwijl we nog bezig zijn onze landjes te verdedigen, zijn ze volop de Melkweg alvast onderling aan het verdelen. Als ze eenmaal klaar zijn met de Noord- en Zuidpool, dat spreekt voor zich.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Mike Licht (cc)

Tegendenkers | Niemand snapt het kapitalisme

OPINIE - Bewijst de economische crisis het ongelijk van het kapitalisme, zoals Denker des Vaderlands Hans Achterhuis beweert? Allerminst, vindt student Yernaz Ramautarsing.

Ayn Rand (1905-1982), de in de VS populaire Joods-Amerikaans-Russische schrijfster, was in Nederland tot een paar jaar geleden een vergeten filosofe. Het was Denker des Vaderlands Hans Achterhuis die haar herintroduceerde in het academische debat door haar te beschuldigen van het veroorzaken van de huidige financiële crisis. Dat deed hij in zijn boek ‘De utopie van de vrije markt’ (2010), waarvan dertigduizend exemplaren verkocht zijn. Hoe is dit verkoopsucces te verklaren? De sleutel is níet de onbekende Ayn Rand, maar Alan Greenspan, voormalig voorzitter van de Federal Reserve (Fed), het stelsel van Amerikaanse centrale banken. Hij is volgens Achterhuis verantwoordelijk voor onze financiële crisis en tevens de belangrijkste intellectuele volgeling van Ayn Rand.

In zijn jongere jaren was Alan Greenspan een leerling van Ayn Rand en behoorde hij tot haar intieme kring. In die tijd ontwikkelde Greenspan zijn visie op de economie; in 1965 leverde hij een bijdrage aan het boek ‘Capitalism: The Unknown Ideal’ van Ayn Rand. Daarin schrijft hij over de Fed hoe dit instituut ingegrepen had tijdens de crisisjaren dertig: het had geld de economie ingepompt en zo speculatieve investeringen aangewakkerd. Deze inmenging verstoorde het evenwicht op de markt. Dit leidde uiteindelijk tot gebrek aan vertrouwen onder handelaren. Greenspan: ‘Het resultaat was het ineenstorten van de Amerikaanse economie.’

Foto: DonkeyHotey (cc)

Tegendenkers | Kapitalisme: verraden ideaal?

OPINIE - De hogepriesteres van het kapitalisme, Ayn Rand, en haar trouwe volgeling Alan Greenspan creëerden een utopie die onhoudbaar bleek.

Wat bepaalde de invloed van filosofe Ayn Rand op econoom Alan Greenspan? Bij het debat daarover zijn drie uitgangspunten fundamenteel. In de eerste plaats gaat een bekende sociologische wetmatigheid op over sektes of kleine groepen die pretenderen een absolute waarheid in pacht te hebben. Daarin komen vaak spanningen voor, gevolgd door uitstotingen van leden.

Mooi voorbeeld: de objectivisten, aanhangers van de filosofie van Ayn Rand. Zowel tijdens haar leven als na haar dood, werd er heftig gestreden over de ware leer. De meest spectaculaire breuk in de groep jonge bewonderaars die zij om zich heen verzamelde (en die, wonderlijk genoeg gezien haar nadruk op het belang van het individu, The Collective heette), was met Nathaniel Branden. Deze psycholoog was officieel de belangrijkste vertegenwoordiger van het objectivisme naar de buitenwereld, en stond bekend als de door haarzelf aangewezen opvolger van Rand. De groepsleden wisten niet dat hij, ondanks het grote leeftijdsverschil, in het geheim ook haar minnaar was.

Toen uitkwam dat Branden de voorkeur aan een jongere vrouw had gegeven, werd hij op staande voet door Rand geëxcommuniceerd. In veelvoud ging er een officiële verklaring uit dat hij een verrader van de leer was en dat hij niet meer namens de beweging mocht spreken. Iedere objectivist moest zich voortaan van contacten met Branden onthouden. Een van de eersten die, zonder enig nader onderzoek, de publieke verklaring blind ondertekenden, was Alan Greenspan.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Vorige Volgende