Ik hoor journalisten vaak zeggen dat ze er niet alleen zijn om verslag te doen van het nieuws, maar het ook te duiden. Met andere woorden van een context te voorzien, een kop en een staart en wat dies meer zij. Allemaal zodat wij, argeloze consumenten, een beter beeld krijgen van wat in de wereld om ons heen gebeurt. Dat vind ik best OK, dat duiden, maar als dat het er toe leidt dat je geen idee meer hebt wat het probleem nou precies is, gaat het natuurlijk wel mis. Bijvoorbeeld vanochtend bij radio 1. Nieuw plan voor financiering Er schijnt een nieuw plan te zijn om chronisch zieken tegemoet te komen in hun ziektekosten. Nu kunnen ze nog bepaalde kosten aftrekken van de belasting, en het idee is ze vanaf volgend jaar in plaats van een aftrekpost een toeslag uit te keren van tussen de 250 en 450 euro. Van die aftrekpost werd vaak ook misbruik gemaakt van mensen die niet echt chronisch ziek waren en die toeslag krijgen straks alleen de echte zieken. So far, so good. Het probleem is nu dat grote groepen chronisch zieken en dan vooral die met een laag inkomen er zwaar op achteruit gaan. Dit leek mij persoonlijk wat merkwaardig. Immers, mensen met en laag inkomen betalen in het algemeen weinig belasting, dus daar valt weinig af te trekken. Die zouden logischerwijs gebaat zijn bij een toeslag. Bovendien wordt misbruik aangepakt, dus als het verder budgetneutraal uitgevoerd wordt, moet er juist per chronisch zieke meer geld beschikbaar zijn!
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
De hoge nood dwong mij onderweg te urineren tegen een muur. Hierop werd ik terecht door een functionaris uit Nieuwspoort verwijderd.
Het duurt even voor u bovenstaande quote tegenkomt in een veel te lang epistel van Micha Kat, maar het is klaarblijkelijk de hoofdreden waarom hij een berufsverbot (zijn woorden) kreeg bij de Telegraaf. Is Kat, na slachtoffer te zijn van een links-syndicalistisch complot bij NRC Handelsblad, nu ook het haasje bij het rechts-kapitalistische rovershol van de Telegraaf? Dat kan maar één ding betekenen: Kat pist te vaak tegen de verkeerde muur.
Het moest bijna twee jaar duren voordat er een tegenboek kwam op Het zijn net mensen. Beelden uit het Midden-Oosten van Joris Luyendijk. Lekker actueel. Maar omdat de discussie over (buitenland)journalistiek nog steeds wordt gevoerd, was het blijkbaar nodig om Het maakbare nieuws te schrijven.
Herkenbaar
Net als voor veel andere journalisten was ook voor mij was het boek van Luyendijk herkenbaar ? en ik heb heel kort bij de NOS gewerkt. Toch begon halverwege het boek Luyendijks verwende toontje me te vervelen: ‘Ik probeer hier Hoge Journalistiek te bedrijven, maar de omstandigheden weerhouden me daarvan’. In Het maakbare nieuws schrijven Van Hoogstraten en Jinek dat ‘het jammer is dat hij (Luyendijk, AB) aan zijn correspondentschap begon voordat hij journalist was’.
Publiek bedienen
Was dat echt zo jammer? Volgens mij probeerde Luyendijk een journalist te zijn naar een beeld dat hij van journalisten had. Een beeld dat velen van journalisten hebben. Is dat slecht? Niet per se. Ik vind dat een journalist zich te allen tijden bewust moet zijn van je publiek. Je bent het verplicht om een beeld te schetsen van hoe je werkt. Immers, veel weten is veel begrijpen. Als de journalistiek dat van het begin af aan goed had gedaan, had niemand hoeven zeggen: ‘Journalisten zijn ook maar mensen’. Luyendijk keek naar de journalistiek zoals zijn publiek en probeerde het te bedienen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Wie zelf nieuws maakt – vooral vanuit het buitenland – weet hoe armoedig de buitenlandse berichtgeving in de Nederlandse pers is. Sinds kort heet dat ‘het Joris Luyendijk-gevoel’.
Bij de grote Nederlandse kranten is het ‘yesterdays news’. Zowel de Volkskrant als het NRC Handelsblad recyclen materiaal van verschillende persbureau’s. Bij onze Zuiderburen (touche pas, Geert!) verschilt het niet veel, de Morgen noch De Standaard heeft iemand ter plaatste. Op de website van de NOS is Libanon al van de voorpagina verdwenen, en Nicole le Fever geeft vanuit Amman commentaar op beelden van Reuters. De meest volledige en actuele informatie staat – raar maar waar – op de website van de Pers.
Daarom hier de top 5 online nieuwsbronnen voor mensen die liever zelf hun berichtgeving samenstellen:
1- Robert Fisk
Fisk werkt al 30 jaar in het Midden Oosten en is vooral bekend vanwege zijn interviews met Osama bin Laden en zijn recente stroom aan boeken. Hij is terug in Libanon en ‘back in action’. Gisteren werd zijn auto beschoten. Op de website van zijn krant ‘The Independent’ heeft hij inmiddels een eigen kop. Feilloze journalistiek.
2- Harald Doornbos
Onze eigen razende-reporter in Beiroet, werkt voor de GPD-kranten en NOS-radio. Hij kwam terug uit Belgie om verslag te doen van de crisis. Op zijn website veel bijzondere items en verhalen die je niet in de GPD-kranten terug zult zien.
3- L’orient du Jour en haar blog-project
Al eerder schreef ik over Joris Luyendijk, onze sirene in medialand (blog: 31-3-2007). Ik vond zijn boek ‘Het zijn net mensen’ interessant. Soms hilarisch door de vele leuke grappen. Neem ik geen woord van terug. Journalistiek is best een grappig beroep. En er eens flink tegen trappen mag.
Nederlandse correspondenten van over de hele wereld vonden het echter nodig om te reageren op zijn stelling dat journalisten nooit de hele waarheid boven water kunnen halen. Ze hebben hun kritiek gebundeld in het net verschenen boek ‘Het maakbare nieuws’. En hoewel ik het boek niet heb gelezen, ken ik wel het werk van veel van deze collega’s. En ik vind –omdat ik de situatie en de moeilijkheidsgraad ter plaatse ken- dat ze goed werk doen: Bram Vermeulen in Zimbabwe, Coen van Zwol op de Kaukasus, Conny Mus in het Midden-Oosten. De samenstellers van het boek hadden mij uitgenodigd voor een bijdrage maar ik heb bedankt voor de eer. Want wat Joris zegt, is zijn mening. Het is geen wet. Waarom zou ik dan appelleren? En ach kritiek op de Westerse persbureaus kreeg ik er al ingepompt op de School voor de Journalistiek. Daarnaast heb ik al een dik boek, ‘Pleisters’, geschreven over de Nederlandse oorlogsverslaggeving. Dus ‘laat maar’ dacht ik. Geen spijt overigens.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Lezers van De Pers mogen Arnold Karskens – die ook sporadisch blogt bij Sargasso – naar eigen smaak een oorlogsgebied insturen. De Pers geeft een overzicht van 61 conflicten, van Birma tot Kasjmir, van Mali tot Koerdistan. Zelfs Baskenland en Cyprus staan in de lijst opgenomen.
Stuur uw suggestie naar ‘[email protected]‘. Ik zeg Tsjetsjenie, waar de Russen doen alsof ze de baas zijn en de Tsjetsjenen alsof ze gehoorzamen.
Het is jammer dat hij (Luyendijk, red) de journalistiek als wetenschap beschouwde, waarmee hij de absolute waarheid op het spoor kon komen. [..] Hij raakte gedesillusioneerd toen hij ontdekte dat hij die waarheid niet kon vinden.
Aldus Monique van Hoogstraten en haar collega Eva Jinek – buitenlandredactrices van het NOS Journaal – in de inleiding van het boek ‘Het Maakbare Nieuws‘. De dames besloten dat het tijd werd een antwoord te geven op de multi-bestseller ‘Het zijn net mensen‘ van Joris – popgod – Luyendijk, naar eigen zeggen om een realistischer beeld te geven van de buitenlandjournalistiek. Ondanks dat de dames zich geroepen voelden om een tegenboek te schrijven, erkennen ze wel dat er -sinds het boek en de brede discussie die daarna ontstond- het een en ander is veranderd:
Bij een item over Tibet hadden we in het verleden gezegd: Er zouden 19 doden zijn gevallen. Nu zeggen we dat volgens de Chinese autoriteiten 19 doden zijn gevallen, volgens de Tibetaanse regering in ballingschap 203, maar dat er geen journalist het gebied in kan en we het dus niet weten.
Een nuance of daadwerkelijk een verschil?
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.