Morgen, 20 augustus, eindigt het toezicht van de Europese Commissie op Griekenland. De Commissie erkent dat het land voldaan heeft aan alle voorwaarden die de EU gesteld heeft bij de hulp om de financiële crisis van tien jaar terug te boven te komen. De hervormingen zijn effectief doorgevoerd, 'zelfs onder de uitdagende omstandigheden die zijn ontstaan door de COVID-19-crisis pandemie en, meer recentelijk, door de militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne'. Goed nieuws voor premier Kyriakos Mitsotakis van de conservatieve Nieuwe Democratie (ND), die onder zware druk staat vanwege een afluisterschandaal. Onlangs bleek dat zijn eigen geheime dienst de telefoon van Nikos Androulakis, de partijleider van zijn belangrijkste concurrent, de sociaaldemocratische PASOK, heeft afgeluisterd. Volgens Syriza, de grootste oppositiepartij bevindt de ND-regering zich 'op een extreemrechts bergafwaarts pad' dat 'doorgaat, terwijl de remmen niet werken'. De linksradicale partij waarschuwt voor de vorming van een autoritair regime dat de rechtsstaat ondermijnt.
Androulakis, die ook lid is van Europese Parlement, had in Griekenland aangifte gedaan nadat uit onderzoek van het EP was gebleken dat de spionagesoftware Predator op zijn telefoon stond. De Griekse telecomautoriteit kwam er vervolgens achter dat Androulakis niet met Predator werd afgeluisterd, omdat hij niet op de link had geklikt die de software activeert. Maar wel werd zijn telefoon op andere manieren afgetapt door de Griekse geheime dienst. Die zou dat gedaan hebben op verzoek van de inlichtingendiensten van Oekraïne en Armenië, wat beide landen ontkennen. Mitsotakis die zelf als premier verantwoordelijk is voor de geheime dienst zei van niets te weten. Hij ontsloeg wel direct de baas van de geheime dienst, Panagiotis Kontoleon, en zijn eigen adviseur op dit gebied, zijn neef Grigoris Dimitriadis. Kontoleon had eerder in een besloten zitting van het parlement toegegeven dat zijn dienst de journalist Thanasis Koukakis heeft bespioneerd. Koukasis deed voor de Financial Times onderzoek naar witwassen en corruptie. In zijn geval zou de spionagesoftware Predator zijn gebruikt. Dimitriadis, zo ontdekten journalisten naar aanleiding van deze case, heeft belangen in het bedrijf dat deze software verkoopt. Predator werkt net als het Israëlische Pegasus. Met de software wordt alle communicatie via de telefoon toegankelijk voor een externe partij.
Journalisten afgeluisterd
Begin dit jaar berichtte Trouw over de journalist Stavros Malichudis die er achter kwam dat hij bespioneerd werd vanwege zijn berichtgeving over de manier waarop Griekenland omgaat met vluchtelingen, de pushbacks en de schrijnende situatie in de vluchtelingenkampen. Journalisten lopen in Griekenland extra gevaar door een nieuwe wet tegen 'nepnieuws'. Sinds november is het in Griekenland strafbaar om nepnieuws te verspreiden 'dat bezorgdheid of angst in de maatschappij kan veroorzaken, of het publieke vertrouwen ondermijnt in de economie, defensie of de volksgezondheid'. Wie schuldig bevonden wordt, kan tot vijf jaar celstraf krijgen. Aangezien de wet niet precies definiëert wat nepnieuws is kun je nu in Griekenland volgens Human Rights Watch in de gevangenis komen voor alles waarvan de regering zegt dat het nepnieuws is. Het zal journalisten er van kunnen weerhouden om een kritische artikel over de regeringspolitiek te schrijven. Op de ranglijst voor persvrijheid van Reporters Without Borders staat Griekenland met Hongarije, Bulgarije en Malta in de categorie 'problematisch'.
Partijdige media
De teloorgang van de persvrijheid in Griekenland is te wijten aan 'de financiële crisis, die het land destabiliseerde, de politiek polariseerde en de media de winsten ondermijnde die hen hielpen onafhankelijk te blijven. Nieuwsorganisaties werden steeds partijdiger. Bedreigingen, aanvallen en surveillance gericht op journalisten namen toe,' schrijft Nektaria Stamouli op Politico. De grote kranten en tv-zenders zijn inmiddels in handen van een steeds kleiner aantal zakenmannen die goede banden hebben met de regering. Deze media zwegen tot voor kort over het bespioneren van Malichoudis en Koukakis. Nu het afluisterschandaal de politiek heeft bereikt kunnen ze er niet meer omheen. Het betekent niet dat het gevaar voor de kritische journalisten is geweken. Ze worden nog steeds bedreigd met rechtszaken.
De Nederlandse journalist Ingeborg Breugel die vorig jaar november Mitsotakis op een persconferentie in de gordijnen joeg met de suggestie dat de premier liegt over de pushbacks kreeg 's avonds een steen naar het hoofd. Ze besloot Griekenland even voor gezien te houden, maar is er inmiddels weer terug. 'Mitsotakis is niet gewend aan directe vragen en reageerde heel autoritair', verklaarde Breugel. 'Het was alsof hij gif spoot. Hij dacht dat het hem was gelukt om de pers de mond te snoeren de afgelopen twee jaar'. De voormalige bankier komt uit een familie die al meer dan honderd jaar politici levert tot en met zijn vader, die in de jaren negentig ook premier is geweest. Volgens hoogleraar Europese studies George Pagoulatos (FD €) vertegenwoordigt Mitsotakis de liberale vleugel van ND: 'Mitsotakis is de meest moderne versie van een ND’er die er bestaat: een echte hervormer, een man van het centrum en antipopulistisch.' Hij zou ook een zakelijker benadering voorstaan van Syriza, de andere kant van het politieke spectrum in het Griekse parlement. Wat daar voorlopig dus nog niet wordt geloofd. Met het afluisterschandaal, nieuwe spanningen rond vluchtelingen en een oorlog niet ver van huis zal de 'meest moderne' conservatieve premier zijn handen vol hebben om overeind te blijven tot de volgende verkiezingen in 2023.
