Reality? Het is de schuld van fiction

Waarom denken sommige mensen dat achter de werkelijkheid de meest fantastische surrealiteit schuilt? Dat, hooggeëerd publiek, is de schuld van fictie. Ik kwam op dat idee toen uit het stof van Sargasso’s archief een rubriek opdwarrelde, die precies tien jaar geleden ophield te bestaan. Woensdag 31 augustus 2011 stopte Victor (a.k.a.pokeythecat) met de Wondere Woensdagmiddag, een wekelijkse rubriek “met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland”. De serie begon in 2007 met een stukje over “een idee dat dusdanig bizar was dat het tot dan toe alleen in SF-werk voorkwam”. En “de relatie tussen wetenschap en science fiction”, schreef Victor, “bleef niet alleen hem, maar veel uitvinders en onderzoekers fascineren”. Voilà! Zowel voor- als tegenstanders van wetenschap zouden kunnen denken: ‘zie je wel, science is fiction’. De voorstanders menen dat uit fantasie een betere wereld kan worden geschapen. De tegenstanders zien er monsterachtige uitvindingen in, die van de mens roboteske zombies maken. Om maar wat te noemen: Van Jules Verne naar de hedendaagse realiteit was al een kleine stap, van nu naar een Stars Wars-achtige toekomst is dichterbij dan we willen weten. De bewijzen? In tachtig dagen de wereld rond met trein en stoomboot? Achterhaald! Het kan tegenwoordig in 56 dagen met de trein. Maar, teleurstelling, de aanbieder speelt vals. Het laatste stukje gaat per vliegtuig! Tja, kom er dan rond voor uit dat het idee van Jules Verne met vliegmachines veel korter kan. Andrew Fisher volbracht in 2018 in een kleine tweeënhalve dag het rondje aarde met louter lijnvluchten. Nooit van gehoord, hè? Het is waarschijnlijker dat u wel gehoord of gelezen heeft van solisten (want de mens is uniek, toch?) die records aan diggelen vliegen (want er moet altijd iemand  nog beter zijn dan een ander). Steve Fossett vloog in drie dagen de aarde rond (2005). In een vliegtuigje van niks. Eerder deed hij twee weken over een ballontocht rond de globe (2002). De miljonair maakte een hobby van dat soort tripjes tot de dood er op volgde. Travis Ludlow staat sinds 12 juli te boek als de snelste jongste wereldrond vliegende man. Hij steeg op van ‘ons’ vliegveld Teuge (tussen Apeldoorn en Deventer) en wist daar na 44 dagen ook weer gezond en wel te landen. Moet dat allemaal zo snel? Welnee. Zara Rutherford is sinds 18 augustus onderweg om het record van ‘jongste vrouw die de wereld rondvloog’ te breken. Niet op snelheid (ze verwacht er zo’n drie maanden over te doen), maar op leeftijd. Shaesta Waiz is de huidige recordhoudster. Ze werd geboren in een vluchtelingenkamp. Haar ouders ontvluchtten Afghanistan toen de Russen daar huis hielden. Later (1987) trokken ze naar Amerika en op haar dertigste werd ze in 2017 de jongste rondvliegende vrouw. In ruim vierenhalve maand vloog ze solo de aarde rond. Maar wellicht is er een wetenschapper in de zaal die kan uitleggen waarom een eenpersoonsvliegtuigje trager is dan een zeilbootje? En dat zijn dan de wereldreisjes. Niks trein en stoomboot meer, maar vliegen. Tegenwoordig zo gewoon dat we niet meer zonder kunnen, hetgeen de staatssteun voor KLM verklaart. Het idee dat science fiction werkelijkheid kan worden, en omgekeerd: dat de werkelijkheid de fantasie prikkelt tot science fiction, wordt sterk levend gehouden. Door een miljonair die waarschuwt dat robots de wereld overnemen. Door televisieprogramma’s die bekende science-fiction films onder de loep nemen en dan onderzoeken of het wel waar is dat robots de wereld overnemen. Door internetmagazines die lijstjes SF- films presenteren die al “(bijna) werkelijkheid zijn geworden”. En natuurlijk door weblogs waar we lezen over de ontwikkeling van kunstmatige exoskeletten, naar analogie van de SF-kraker ‘Iron Man’ (niet te verwarren met ‘De man van staal’). Lees wat Victor er over schreef op de Wondere Woensdag van 7 mei 2008. Nu, zo’n dertien jaar verder, worden stappen gezet om een exoskelet uit te rusten met artificiële intelligentie. Zul je zien dat bij de volgende Paralympische Spelen een sprinter met dwarslaesie denkt dat zij het wereldrecord 500 meter gaat verbeteren, dat signaal via haar stappenteller naar haar exoskelet stuurt en de rest wordt geschiedenis. Tot dan moeten de atleten het vooral van hun eigen kracht hebben en dat is mooi. Heel mooi. Een wereld zoals in Star Wars wordt door De Ingenieur voor onmogelijk gehouden. (De Ingenieur is een uitgave van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs). Maar zou het niet mooi zijn als de honderden miljoenen euro’s die dit kabinet in de wetenschap investeert, leiden tot (onder andere) supercomputers die helpen klimaatproblemen op te lossen of kansenongelijkheid de wereld uit te helpen? Wie weet komt er dankzij het ‘Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie’ na de volgende verkiezingen een robot als kabinetsformateur. Die klaart de klus in een paar uur. Kortom: er is nogal wat ‘science’ onderweg om ‘reality’ te worden. Maar bedenk: het is al menselijke energie.

Door: Foto: Sleestak (cc)
Foto: Hubble ESA (cc)

Kunst op Zondag | Kosmospolitisme

, door

Nee, dat is geen tikfout in de titel. Er zijn mensen, kosmopolieten, die bijvoorbeeld om redenen van klimaat verder dan hun landgrenzen kijken. Om diezelfde redenen zoeken anderen het in heel het al: de kosmospolieten. Miniscuul verschil, reuze reikwijdte.

Kosmospolitisme lijkt wel een trend. Het kietelt als vanouds de fantasie, hetgeen goed te zien was in de tentoonstelling ‘Science Fiction: A Journey into the Unkown’ (Kunsthal Rotterdam). In twee andere tentoonstellingen worden op uiteenlopende wijze belicht wat kunstenaars tegenwoordig over buitenaardigheden te melden hebben.

In het Kunstfort bij Vijfhuizen, waar we vorige keer de drones beschreven die plantengroei op Mars mogelijk kunnen maken, nog tot 6 oktober ‘Supre:organism’, een kritische kijk op ruimteactiviteiten (in samenwerking met de Waag).

In Kunsthal KAde, Amersfoort, tot 12 januari 2020 ‘One way ticket to Mars’, vier perspectieven op reizen naar Mars (verlangen, de reis, het verblijf en heimwee).

Holbewoner, jager, landbouwer, dorpeling, stedeling, wereldburger, ruimtevaarder. Wellicht eindigt de menselijke evolutie ergens ‘lost in space’. De kans dat bij de ruimtelijke ontdekkingsreizen kunst wordt gevonden is al lang geen fantasie meer.

De Belgische kunstenaar Paul Van Hoeydonck kreeg de opdracht een beeldje te maken dat door de bemanning van de Apollo 15 op de maan is neergelegd, naast een gedenksteen met de namen van omgekomen kosmonauten.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Kannibalen, het homohuwelijk en weer een nieuwe Bush

, door

ELDERS - Deze keer een discussie over de grens tussen feit en fictie, een gevalletje ‘I only care if it affects me,’ en het zoveelste lid van de Bush-clan die de politiek in gaat.

Vorige week werd voormalig politieagent Gilberto Valle uit New York schuldig bevonden aan het maken van concrete plannen om verschillende vrouwen te ontvoeren en hen vervolgens – al dan niet levend – op te eten.

Valle zocht in een justitiële database naar potentiële (echt bestaande!) slachtoffers en op internet naar de werking van chloroform en recepten voor mensenvlees. De catch? Hoewel hij zijn voornemens uitgebreid online besprak, deed hij vooralsnog geen enkele moeite om daadwerkelijk met zijn anonieme medesamenzweerders in contact te treden. Ook benaderde hij zijn potentiële slachtoffers niet.

Zodoende blijft de vraag bestaan: is Valle een levensgevaarlijke lustmoordenaar die net op tijd is opgepakt of is hij, zoals zijn verdediging claimt, iemand die er weliswaar duistere seksuele fantasieën op nahoudt, maar geen daadwerkelijke misdadiger?

Daarnaast roept deze zaak de vraag op hoe ver fantasie en rollenspel mogen gaan voordat er sprake is van feitelijk crimineel gedrag. In dit aardige artikel worden deze vragen voorgelegd aan verschillende experts, onder meer op de gebieden van seksuele stoornissen en burgerlijke vrijheden.