Ebola – wat ging er mis?

Het is ruim een jaar geleden dat ebola uitbrak. Wat liep er allemaal fout? Hoogleraar Ontwikkelingssamenwerking Paul Hoebink wijst op de pijnpunten in de internationale gemeenschap, én die van Nederland. ‘We horen in ieder geval bij de landen die hun beloftes zijn nagekomen en ons marineschip Karel Doorman vol overtuiging liet uitvaren.’ Nu de ebola-crisis in West-Afrika over zijn hoogtepunt heen lijkt en langzaam afvlakt, zou het goed zijn om even terug te kijken en te zien wat er allemaal fout gelopen is. Dat gebeurt links en rechts ook. De eerste constatering is dan meestal dat het hier om twee landen gaat die uit een burgeroorlog komen met zwakke eerstelijns gezondheidszorg. Het detecteren van een ziekte-uitbraak in een eerste fase, snel de oorzaak vaststellen en direct ingrijpen, wordt gezien als de manier om een epidemie te voorkomen van dergelijke ziektes (er waren in Afrika meer van dit soort virussen rond). ‘Dit zou nooit gebeurd zijn in Oeganda’, hoor je dan, omdat daar de eerstelijn wel functioneert en snel in actie komt en alarm slaat. Voor Guinee, het derde land in deze uitbraak, geldt dat burgeroorlog-argument natuurlijk niet, maar misschien wel de jarenlange verwaarlozing van de gezondheidszorg onder de militaire dictatuur.

Foto: European Commission DG ECHO (cc)

De grote ebolaleugen

ACHTERGROND - Of: hoe journalisten wetenschappers een slechte naam geven.

Afgelopen zondag verscheen een artikel in de New York Post getiteld ‘The great Ebola lie – Outbreak hyped for funding & media attention’, waarin werd gesteld dat allerlei eerdere voorspellingen over het aantal ebolaslachtoffers schromelijk waren overdreven:

But the media weren’t asking skeptical questions. The next day, reporting on a separate WHO conference, a New York Times headline blared: “New Ebola Cases May Soon Reach 10,000 a Week, Officials Predict.”

The “soon” in that warning from the WHO’s Bruce Aylward was “by the first week in December.”

Well, the WHO has now reported cases for that period. Total: 529. It was no fluke; the average over the last three weeks was 440.

En dus volgde al snel deze conclusie:

You’ve been lied to, folks. For months.

En waarom?

The political chiefs at the WHO — and at our own Centers for Disease Control — were promoting hysteria in bids for more funding. They either refused to look for the facts, or ignored them.

Dat zijn forse beschuldigingen, die – zo lijkt het op het eerste gezicht – worden ondersteund door de cijfers: die 10.000 nieuwe ebolabesmettingen in de eerste week van december zijn er inderdaad niet gekomen.

Foto: NIAID (cc)

Verloop uitbraak Ebola in West Afrika 2014

DATA - In vijf landen in Westelijk Afrika en een in Noord Amerika zijn er mensen gestorven aan Ebola dit jaar. Alhier even de basisgegevens over de aantallen sinds april, verzameld en bijgesteld door de auteur.

Deze post zal bij het verschijnen van nieuwe gegevens steeds geactualiseerd worden.
Update (meest actuele gegevens): 29 oktober 2014 (Nieuwe WHO cijfers)
Gevallen: 13714
Doden: 5821 (42,4%)
ebola_wa_141028_475
Discrepantie tussen aantal gevallen en aantal doden stijgt nog steeds. Terwijl medici aangeven dat 70% van patiënten aan het virus overlijdt.

Gebruikte bronnen:
WHO
InternationalSOS
ReliefWeb
Ministry of Health and Social Liberia
Ministry of Health and Sanitation Sierra Leone (op facebook)
Humanitarian Response – ebola dossier

Let op: De officiële rapportage uit Sierra Leone heeft als probleem dat ze veel sterfgevallen niet registreren om bureaucratische redenen. Om deze onderrapportage te compenseren, wordt 25% van het verschil tussen officiële gevallen en doden in ons overzicht bij de doden geteld. Daarmee is het sterftepercentage nog steeds onder de 50%. Veel lager dus dan in de andere landen.

Extra:
goede beschrijving lokale situatie Sierra Leone. (4 aug 2014)
Verspreidingskaartje voor drie landen.
Meer uitleg over ontstaan van deze Ebola uitbraak. (10 aug 2014)
– Twee artikelen over Ebolabestrijding en de mythes.
Vijfde land, Kongo, op 24 augustus. Blijkt andere variant te zijn.
Wetenschappelijk artikel over verspreiding (1 sept 2014)
Timeline met gevallen per land op de kaart (10 sept 2014)
Gedetailleerde statistiek (net iets minder actueel, maar veel inzichtelijker) (17 sept 2014)
Plotselinge uitbreiding en scenario nu volop in belangstelling (23 sept 2014)
Overzichtelijk dashboard in Nederlands (25 sept 2014)
Model (steeds geactualiseerd) met voorspelling aantal slachtoffers over 2 maanden (29-9-2014)
Uitleg R0 van Ebola (9-10-2014)
Ebola in perspectief Malaria en HIV/Aids (12-10-2014)
Ebola: transmissie en therapie (13-10-2014)
Doneren voor hulp kinderen in getroffen landen (22-10-2014)

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Midterm 2014 | Ebola in de campagne

NIEUWS - De angst voor ebola grijpt in de Verenigde Staten om zich heen; ook de campagne voor de Midterm Elections is inmiddels in de ban van het virus. Republikeinen riepen luidkeels om een reisverbod van en naar West-Afrika en beschuldigden Obama om het hardst van gebrek aan daadkracht. Het Witte Huis sloeg direct terug met een uitgebreide verantwoording, de aanstelling van een Ebola-tsaar en de mededeling dat een reisverbod naar West-Afrika niet helpt. De Republikeinen eisen scherpere maatregelen, en een aantal Democratische Senaatskandidaten sluit zich aan bij de kritiek op Obama.

Iowa

In Iowa, een battleground state bij uitstek, speelt de Republikeinse Senaatskandidaat Joni Ernst graag in op de angst voor ebola en de overtuiging onder kiezers dat Republikeinen veiligheid serieuzer nemen dan Democraten. Bij een recent Senaatsdebat verweet zij haar Democratische tegenstander Bruce Braley gebrek aan daadkracht door te stellen dat hij deel uitmaakt van de inner circle in Washington die niets doet. Maar Braley sloeg terug met de mededeling dat hij de regering bij een hoorzitting juist kritische vragen heeft gesteld en hen onder druk zet om NewLink Genetics, een bedrijf in Iowa dat een ebolavaccin ontwikkelt, te steunen.

Joni Ernst en Bruce Braley in debat over ebola in Iowa

North-Carolina

Het ebola-virus lijkt de campagne in North-Carolina een verrassende wending te geven. De zittende senator Kay Hagan leek daar een makkelijke overwinning te gaan halen op Thom Tillis. Maar de Republikeinen willen deze race winnen: ze pompten miljoenen in de campagne voor de Senaat, en grepen de paniek over ebola aan als nieuw onderwerp. Nadat Tillis een reisverbod eiste, het veiligheidsbeleid van Obama aanviel en op de nauwe banden tussen Hagan en Obama hamerde, begon hij zijn achterstand in te lopen. Nadat Hagan eerst had verklaard dat beperkingen op reizen geen zin hadden, nam ze ineens de oproep van Tillis over: ook zij wilde ‘onmiddelijk’ een reisverbod. Wat natuurlijk direct als een paniekreactie werd gezien.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Problemen bij Giro 555

NIEUWS - Giro 555 verdeelt de opbrengsten verkeerd onder de achterliggende hulporganisaties. Volgens De Correspondent is dat één van de drie problemen waarmee de SHO en Giro 555 kampen.
De Correspondent baseert zich op het adviesrapport dat een onafhankelijke commissie in opdracht van het SHO-bestuur opstelde. Het rapport lag bij de SHO in februari op tafel maar werd vandaag pas openbaar gemaakt (pdf), nadat het artikel op De Correspondent verscheen.

Foto: Phil Moyer (cc)

Ebola: transmissie en therapie

Sinds dit artikel over de huidige uitbraak van het ebolavirus op Sciencepalooza verscheen, zijn de problemen alleen maar groter geworden. Het aantal besmettingen en doden neemt toe en de getroffen maatregelen lijken geen effect te hebben. Is er reden om ons extra zorgen te maken?

It’s Airborne!

Outbreak, Contagion: Hollywood heeft redelijk succesvol dramatische beelden in onze hoofden geplant van infectieziekten die zich via de lucht onhoudbaar over de wereld verspreiden. Kan dat ook gebeuren met het ebolavirus, dat nu slechts door lichaamsvloeistoffen (bloed, braaksel, faeces, zweet en waarschijnlijk ook sperma) wordt overgedragen?

Allereerst, het ebolavirus is een RNA-virus. Deze soort heeft het enzym RNA-polymerase nodig om zich te vermenigvuldigen. Dit enzym is van nature erg slordig en maakt vele mutaties per replicatiecyclus. In Amerikaanse media wordt (zelfs door wetenschappers) de mogelijkheid geschetst dat als het ebolavirus de juiste mutaties ondergaat, het zich mogelijk via aerosolen in de lucht kan verspreiden, zoals mazelen of influenza.

Maar pas op: in de vorige zin zit het venijn in de woorden ‘als’ en ‘juiste’. Zo lang als wetenschappers virussen bestuderen, heeft een virus dat van mensen naar mensen wordt overgedragen er nog nooit voor gekozen om een andere route te kiezen. Virussen bestaan al duizenden jaren in mensen, dieren en insecten en hebben een veel langere evolutionaire weg afgelegd dan dat wij kunnen – en vaak willen – zien. Bij HIV, hepatitis en influenza heeft er nog nooit een transmissie-switch plaats gevonden, ondanks het feit dat zij al eeuwen door de menselijke populatie gaan. Ook bij de H1N1-influenzaepidemie in 2009, waar de overdracht van dier naar mens en later van mens ging, veranderde de methode van overdracht niet.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Foto des Tages | Fighting Ebola with..

ebola_SL_475
Tony Banbury, Head of the UN Mission for Ebola Emergency Response @UNMEER, is in Sierra Leone aangekomen. Op dit bord houdt men de doden bij van de afgelopen dag. Als dat de beschikbare middelen in de bestrijding van deze crisis aldaar vertegenwoordigd, is de uitdaging evident.
Intussen stijgt het aantal gevallen nog steeds. Hoewel de exponentiële trend er niet meer in zit.

Ebola-ambulance

Aan de ene kant zorg en paniek over Ebola. Aan de andere kant is het toch wel ver weg. Het zijn met name Sierra Leone, Guinee en Liberia die worden getroffen. In Nigeria en Senegal is de epidemie vooralsnog onder controle te zijn gebracht.

Maar ook al sterven er meer mensen aan malaria en diarree, de om zich heen grijpende Ebola ontwricht hele samenlevingen. En waarom dat is, is te zien in deze korte, aangrijpende documentaire van de New York Times.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Volgende