Wilders heeft nog steeds lak aan de rechtsstaat

Geert Wilders haalde vorige week uit naar de demonstranten tegen de Israëlische president Herzog die in Amsterdam op bezoek was voor de opening van het Holocaustmuseum. Hij noemde het gedrag van de demonstranten 'een ongehoorde schande'. En verder zei hij: ‘Het riekt naar een politieke actie van de extreem linkse burgemeester van Amsterdam. Onverantwoord.’ Een opmerkelijk uitspraak van een man die vorige week nog kandidaat-premier was. Demissionair-premier Rutte verdedigde burgemeester Halsema onmiddellijk: 'Als het gaat om het handhaven van de openbare orde bedrijven onze burgemeesters geen politiek'. 'Kritiek is prima, maar je moet de instituties van de rechtsstaat wel héél laten,' schreef staatsrechtsgeleerde Voermans in Het Parool. De rechtse meerderheid in de Tweede Kamer had daar geen boodschap aan en riep op tot een 'fundamenteel debat over de manier waarop het demonstratierecht zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld.' De emoties over afschuwelijke geluiden wonnen het weer eens van het demonstratierecht en de vrijheid van meningsuiting. Het verontrustende is dat Wilders en zijn geestverwanten lak hebben aan hun verantwoordelijkheid als politicus om de rechtsstaat te respecteren en te verdedigen. Halsema moet als burgemeester het demonstratierecht handhaven en kan uitsluitend op formele gronden grenzen stellen. Zij mag zich niet inlaten met de inhoudelijk-politieke aspecten van een demonstratie. ‘Vergaande beperkingen naar plaats en tijd komen min of meer neer op een verbod, aangezien daarmee het uitstralende effect van de betoging teniet wordt gedaan’, aldus de verordening. En alleen het OM kan achteraf optreden tegen strafbare uitingen. De Amsterdamse autoriteiten hebben in dit geval de gekwetste bezoekers van de bijeenkomst ook opgeroepen om aangifte te doen. Wilders gaat in zijn verontwaardiging veel verder dan kritiek op scheldende demonstranten. Hij knaagt met zijn uitspraken over Halsema aan de staatsrechtelijke geregelde verhouding tussen Kamer en Burgemeester en hij zet als aanvoerder van de grootste politieke groepering in de Tweede Kamer de toon voor een debat dat kan uitlopen op een afbraak van grondrechten. Bijvoorbeeld door de burgemeester meer bevoegdheden te geven om in te grijpen. Maar dat is niet eenvoudig zegt Berend Roorda, universitair hoofddocent demonstratierecht aan de Rijksuniversiteit Groningen. 'Om burgemeesters meer mogelijkheden te geven een beperking op te leggen, zou de grondwet moeten worden aangepast. En dan nog kan het in strijd zijn met internationale verdragen. De echte vraag is: wil je een burgemeester het recht geven op de afweging tussen fundamentele rechten? Dat lijkt mij een erg verregaande bevoegdheid.' Het is te hopen dat het zover niet komt. Om dat te voorkomen moet Wilders door zijn collega's wel in toom gehouden worden. Tot nu toe heeft hij nog niet bewezen dat hij de rechtsstaat respecteert. Zijn mooie woorden over 'opkomen voor alle Nederlanders' zijn voos gebleken. Hij komt op voor gewelddadige zionisten in Israël en houdt voor Nederland zijn extreemrechtse agenda aan. We zijn voor de zoveelste keer gewaarschuwd. [overgenomen van Free Flow of Information]

Foto: Benno Hansen (cc)

Preventief ingrijpen bij opruiiende teksten

COLUMN - Burgemeesters proberen ordeverstoringen te voorkomen met ‘online gebiedsverboden’. Een oproep om ergens te gaan ‘rellen’ willen ze bestraffen met een bestuurlijke boete. Een omstreden maatregel vanuit het oogpunt van de demonstratievrijheid en de vrijheid van meningsuiting, zeggen deskundigen. Maar ‘je kunt niet zomaar met een beroep op de vrijheid van meningsuiting zeggen van ‘ik ga nu rellen organiseren’, meent burgemeester Wientjes van Haarlem. Hij vindt dat hij als bewaker van de openbare orde in zijn gemeente een online uitingsverbod moet kunnen opleggen. Zijn collega in Almelo heeft onlangs de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) gewijzigd om dat in voorkomende gevallen ook te kunnen doen.

De Utrechtse burgemeester Dijksma is echter door de rechter teruggeroepen nadat ze een jongen uit Zeist een boete had opgelegd omdat hij opriep tot rellen uit protest tegen de coronamaatregelen. Dijksma verbood de jongen online berichten te publiceren “die zijn te kwalificeren als het door uitdagend gedrag aanleiding geven tot wanordelijkheden”, maar dat is in strijd met de Grondwet, zegt de bestuursrechter nu, in weerwil van eerdere suggesties van de minister van Justitie Dilan Yesilgöz. De APV geeft de burgemeester mogelijkheden om op te treden als zich ergens ongeregeldheden voordoen of daartoe wordt opgeroepen. Digitale platformen vallen niet onder die regel, zegt de rechter: het moet gaan om een fysieke plaats, zoals een plein, weg of park.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Demonstratierecht stelt in de praktijk niets meer voor

Journalist Wietse Pottjewijd ging een dagje demonstreren tegen het koningshuis tijdens een gepland bezoek van Willem-Alexander.

Binnen tien minuten stonden er twee agenten voor zijn neus, die hem vroegen wat hij van plan was met dat spandoek. Pottjewijd stond volkomen in zijn recht, maar werd toch gesommeerd op te krassen. Hij werd gearresteerd, werd twee uur in een cel vastgehouden en kreeg toen te horen dat de arrestatie onrechtmatig was geweest.

Foto: kees torn (cc)

Demonstreren is niet hetzelfde als iemand in z’n gezicht schreeuwen

COLUMN - Na het eerste boerenbezoek aan de woning van minister Van der Wal liet Mark van den Oever van Farmers Defense Force zich interviewen door de Volkskrant. Op het hem geboden podium verkondigde hij dat boeren zeker door moeten gaan met het thuis opzoeken van politici en hun trillende kinderen. “Pussy’s zijn het” aldus Van den Oever. Een week later stonden er weer tractoren voor de deur van de minister. Dat dat niet kan dringt ondertussen in Den Haag wel door, maar waarom kan dat dan niet? Omdat het demonstratierecht niet voor tractoren geldt? Die boeren demonstreren toch gewoon? En dan ontaardt er weleens iets.

In die lijn van verdedigen zit een kleine misvatting over hoe we dat demonstratierecht zouden moeten opvatten. Die misvatting, die bij zowel links als rechts leeft, luidt: we hebben demonstratierecht en daarom mag iedereen overal demonstreren.

Gelukkig wordt die interpretatie van het demonstratierecht door de handhavers van de openbare orde niet gehuldigd. Dat wordt duidelijk zodra de ene demonstratie een andere demonstratie van tegenstanders uitlokt. Dan voelen burgemeester en het politiehoofd al snel nattigheid.

Stel, FvD kondigt een betoging aan. Baudet wil de moderne, drukke vrouw bevrijden van de stress die komt kijken bij het eventueel afbreken van een zwangerschap door abortussen niet meer toe te staan. Er wordt een tegendemonstratie aangekondigd. Een reactie van burgemeester en politie zal snel volgen. Beide demonstraties krijgen een andere plek toegewezen, zodat de demonstranten elkaar niet treffen en de politie de openbare orde kan handhaven.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Tweede Kamerleden verliezen contact met de burgers

COLUMN - Het Binnenhof wordt gerestaureerd. De Eerste en Tweede Kamer verhuizen naar een tijdelijke locatie. De Tweede Kamer gaat voor minstens vijf jaar naar het oude gebouw van het ministerie van Buitenlandse Zaken aan de Bezuidenhoutseweg. Een klein probleempje bij deze locatie werd deze week aangekaart in het radioprogramma De Nieuws BV: er is nauwelijks ruimte om te demonstreren. Wat op het Plein bij de huidige Tweede Kamer vrijwel dagelijks gebeurt onder de ogen van de lunchende Kamerleden zullen ze aan de Bezuidenhoutseweg gaan missen. De gemeente Den Haag, die voor de uitvoering van het demonstratierecht moet zorgen, heeft een miniem plekje bij het gebouw gereserveerd waar je met maximaal dertig mensen kunt staan. Als je met meer mensen bent – en dat komt nogal eens voor- moet je naar het Malieveld. Dan moeten de Kamerleden met wie je contact wil hebben bereid zijn om hun werk te onderbreken om minstens 10 minuten heen en 10 minuten terug te wandelen.

Is daar over nagedacht in de jarenlange voorbereiding van deze verbouwingsoperatie? Kennelijk niet. Had dat wel gemoeten? Mij dunkt van wel, en zeker na alles wat we het afgelopen voorjaar hebben gezien aan moties en verklaringen voor meer openheid, meer ruimte voor de stem van de burger, meer tegenmacht, etc. Het lijkt er niet op dat er de komende vijf jaar verbetering komt in het directe contact tussen Kamerlid en kiezer. Overigens zag ik dat de Eerste Kamer op een plek komt waar wellicht wat meer ruimte is om te demonstreren, namelijk op de Lange Voorhout 34-36 (Huis Huguetan). Maar of dat nou een goed alternatief is?

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du jour | Meningenpolitie

Wij zijn er niet om de publieke opinie te bevredigen, maar om de openbare orde te handhaven. […]

Wij zijn geen meningenpolitie […] Achteraf moet het OM beoordelen of er strafbare feiten zijn gepleegd. Op dat punt is Jozias van Aartsen onbegrepen.

Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam neemt het op voor zijn collega Jozias van Aartsen, die veel kritiek kreeg omdat volgens critici de politie niet tijdig ingreep tijdens een Pro-Gazademonstratie in Den Haag.

Foto: Maarten (cc)

Over vrijheid en democratie

OPINIE - En over ballonnen en symbolen….

De oproep van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff om demonstraties bij de intocht van Sinterklaas te verbieden is al door velen van de hand gewezen op zowel politieke als juridische gronden. Doorslaggevende kritiek op dit misplaatste populistische proefballonnetje: zo buig je in de praktijk voor de gewelddadige en racistische hooligans die in Eindhoven en elders voor overlast hebben gezorgd.

De partij voor vrijheid en democratie heeft het wel vaker moeilijk om de waarden waar zij voor zegt te staan in de praktijk te brengen. Dat bleek onlangs ook weer in de Amsterdamse Gemeenteraad waar VVD-raadslid Marianne Poot met haar CDA collega Boomsma vragen stelde over een anti-Israël demonstratie. De raadsleden stoorden zich met name aan het afspelen van een lied van rapper Ismo over een terroristische aanslag in Tel Aviv. Ismo is eerder veroordeeld voor haatzaaien tegen joden en homo’s. Niet zo’n gelukkige keuze dus van de de organisatoren van de demonstratie op de Dam op 4 november. Maar de vraag aan het college van B&W wat ze van de tekst vonden die daar ten gehore werd gebracht is natuurlijk aan de verkeerde partij gericht. Als zij menen dat Ismo met dit lied over de schreef gaat moeten zij een aanklacht indienen bij het OM.

Foto: Odysseas Gp (cc)

Het demonstratierecht onder druk

OPINIE - Hoe harder de bezuinigingen, hoe meer het demonstratierecht in sommige Europese landen onder druk komt te staan. Een gevaarlijke ontwikkeling, meent Kees Hudig, schrijver bij globalinfo.

Bij het bezoek van Merkel gisteren aan Athene werd een noodverordening van stal gehaald om in een flink deel van de stad alle demonstraties en bijeenkomsten verboden te verklaren. Zo’n verordening is sinds de militaire dictatuur (1967-1974) niet afgekondigd. Nu zijn die Griekse demonstranten wel heel agressief, zult u misschien denken. Helaas is dergelijke dikhout-repressie de trend in Europa aan het worden. Eenzelfde totaalverbod, maar dan voor wel drie dagen, werd in mei in Frankfurt afgevaardigd toen demonstranten openlijk aangekondigd hadden de Europese Centrale Bank te willen gaan blokkeren.

Er lijkt een verontrustende schaarbeweging ingezet te zijn. Het nationale economische beleid raakt in veel landen steeds verder buiten de normale parlementaire controle. Beslissingen over bezuinigingen in Spanje of Italië zijn niet het resultaat van politieke debatten, maar worden opgelegd door de financiële markten en rating agencies. Ongekozen technocraten vervangen regeringsleiders, en de nieuwe Europese regels zitten vol automatic austerity. Geen wonder dus dat mensen massaal andere vormen van actie en protest gaan kiezen dan de parlementaire weg. Maar dan komen ze van een koude kermis thuis en wacht ze taferelen waarvan ze gedacht hadden dat die bij de dictaturen van het verleden hoorden…