Het eenzijdige vijandbeeld van de BVD

Het debat over de bevoegdheden van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten heeft baat bij een evaluatie van het optreden van de BVD in het verleden. Constant Hijzen schreef met zijn proefschrift Vijandbeelden; de veiligheidsdiensten en de democratie 1912-1992 een indrukwekkende en originele geschiedenis van de BVD en zijn voorgangers. Er zijn meer boeken verschenen over Nederlandse geheime diensten, waaronder het standaardwerk van de eigen historicus van de BVD, Dick Engelen uit 1995. Maar die boeken gaan vooral over de binnenkant van de dienst. Of het zijn nogal anekdotische verhalen over de avonturen van Nederlandse spionnen die de vijand te slim af zijn. Hijzen concentreert zich op de de relatie tussen de BVD en de omgeving, actoren met een rol in de democratie die de dienst zou moeten beschermen: de politiek, de burgers en de media. In de interactie tussen de nationale veiligheidsdienst en zijn politieke, ambtelijke en maatschappelijke omgeving moet de legitimiteit van het functioneren van de dienst worden gevonden. En daar valt wat de BVD betreft nog wel het een en ander op aan te merken.

Door: Foto: AJC1 (cc)
Foto: risastla (cc)

Blunderend naar de Hoge Raad

COLUMN - Alsof de Tweede Kamer dezer dagen niets beters heeft te doen, heeft zij zich gestort op een lek(je) in de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (als het er een is) met een procedure die, à la Gabriel Garcia Marqués’ “Kroniek van een aangekondigde dood” kan leiden tot strafrechtelijk oordeel over een of meer van haar leden. Dit, voornamelijk dankzij een opeenstapeling van blunders.

Blunder 1: de minister van BZK, Plasterk, beweert eind oktober 2013 voor de TV dat de Amerikaanse inlichtingendienst NSA 1,8 miljoen Nederlandse belgegevens heeft verzameld. Al spoedig, hooguit na een maand, blijkt dat onzin. In bovengenoemde CIVD (bijnaam: ‘commissie stiekem’), waarvan alleen fractievoorzitters deel uitmaken, deelt de minister van Defensie, Hennis-Plasschaert op 12 december mee dat het om gegevens gaat die de eigen inlichtingendiensten hebben verzameld, maar die met de NSA zijn gedeeld.

Niemand die aan de erbij aanwezige minister van BZK vraagt, of hij dat in het openbaar wil herhalen, zodat de ministeriële onzin voor de TV kan worden ontkracht. Dat is dus blunder 2.

Pas als op rechterlijk bevel de minister zijn fout op 4 februari 2014 openbaar maakt, doen de fractievoorzitters – althans sommigen hunner – alsof zij dit voor het eerst horen. Onder aanvoering van D66-leider Pechtold dienen zij een motie van wantrouwen in tegen de minister, maanden lang informatie heeft ‘achtergehouden’. Pechtold en de zijnen weten wel beter. Dat blijkt ook uit de woede over de motie bij de fractievoorzitters van de PvdA en de VVD. Pechtolds motie is op zijn best blunder 3, tenzij hij wist wat hij deed en dan is het heel wat erger dan een blunder.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Quote du jour | Verijdeld

In de vergadering is de commissie bericht dat dankzij de inzet van PRISM 26 aanslagen (in Europa, waaronder één in Nederland) zijn verijdeld.

Aldus het verslag (pdf) van de commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten over haar werkzaamheden in 2013.

En dat moet je – bij afwezigheid van arrestaties, wapenvondsten en rechtszaken – dan maar geloven.

Ik vraag me bij zo’n bericht in ieder geval altijd af wat ‘verijdeld’ precies moet betekenen…

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.