0,00025 MB informatie per dag en je hebt een moedertaal

De prijs voor de onbegrijpelijkste zin over taalkunde door een wetenschapsvoorlichter gaat dit jaar naar Berkeley News. In een artikel over een onderzoek dat zou hebben berekend hoeveel informatie een kind eigenlijk in die eerste achttien jaar moet verwerken om zijn moedertaal te kunnen leren, schrijft de voorlichter van dienst het volgende: But new research from UC Berkeley suggests that language acquisition between birth and 18 is a remarkable feat of cognition, rather than something humans are just hardwired to do. Wat dat voor tegenstelling mag zijn tussen een opmerkelijke prestatie van de cognitie en iets dat mensen van nature doen, blijft volkomen onduidelijk. Waarschijnlijk wordt hier bedoeld: onze onderzoekers hebben laten zien dat taal niet helemaal aangeboren is, maar dat je er heel veel voor moet leren. Dat is op zich al een vreemde bewering voor een normaal mens:  wie zou er nu denken dat je als Hongaars kind niet van alles hoeft te leren voor je Hongaars spreekt? Dat Hongaars is toch niet aangeboren?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hersenhelften: Berlusconi versus Rede

Psychiater Iain McGilchrist verzet zich tegen het idee dat hersenhelften er niet meer toe doen. Vroeger werden allerlei gedragingen en hersenfuncties toegewezen aan de linker- of rechter hersehelft, maar tegenwoordig is die scheiding in ongenade geraakt.

In dit praatje vertelt hij met humor wat de verschillende helften dan zouden doen. De linker hersenhelft is volgens hem de Berlusconi van het brein, dus dat belooft wat. Het aardige van het praatje is dat McGilchrist de neurologie ook op een wat hoger plan trekt. ,,We have created a society that honors the servant, but has forgotten the gift.”

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Lucide dromen

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Zie je een tibetaanse monnik en twee kinderen op een luchtbel, dan is het waarschijnlijk een droom (Foto: Flickr/h.koppdelaney)

Het moet een jaar of twintig geleden zijn, maar het maakte zo’n indruk dat ik het me als de dag van gisteren herinner. Ik lag in mijn kinderbed en droomde één of andere onbelangrijke droom waarin ik rondliep door mijn basisschoolgebouw. En toen gebeurde het: zonder enige duidelijke aanleiding was ik me er plotseling volledig van bewust dat ik aan het dromen was. Ik keek om me heen en zag dat die droomwereld er iets anders uitzag dan de echte wereld. Beter nog, ik had eindelijk volledige, bewuste controle over mijn droom-ik. Dit was mijn kans, ik kon doen wat ik wilde, zonder consequenties in de échte wereld! Blijkbaar was ik nog te jong om echt spannende dingen te doen, want ik besloot dat op de tafel dansen een goede eerste zet was. Dat was al erg leuk, maar ik weet nog goed dat ik besefte dat deze droom wel eens snel voorbij zou kunnen zijn en dat ik snel iets echt gaafs moest doen. En dus sprong ik in mijn lucide droom door het raam van mijn school. Eenmaal buiten op de grond neergekomen was het inderdaad over en werd ik bijna juichend wakker. Ik ging er eigenlijk vanuit dat dit soort dromen wel vaker zouden voorkomen, maar helaas is het bij die ene keer gebleven.

Later onderzoek wees uit dat ik niet de enige was die deze ervaring heb gehad. Het gaat hier om het fenomeen van de lucide droom, voor het eerst beschreven in 1913 door de Nederlandse psychiater Frederik van Eeden, die trouwens ook ‘De kleine Johannes‘ heeft geschreven. In een lucide droom is degene die droomt zich simpelweg bewust van het feit dat hij droomt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Ethiek nu een échte wetenschap?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Laat de baby met rust (Foto: Flickr/phildowsing)

Een gruwelijk gedachtenexperiment: het is oorlog en je schuilt met een aantal mensen in een kelder. De vijandelijke soldaten zijn buiten. Je baby begint te krijsen en als je niets doet, zullen de soldaten je vinden en doden. Het enige dat je hiertegen kunt doen is de mond van je baby bedekken maar dan zal je baby sterven. De vraag: Is dit moreel aanvaardbaar?

Ethiek is altijd al een wat vreemde tak van wetenschap geweest. Weinig hypothesevorming, weinig experimentjes, weinig herhaalbaarheid. De vraagstukken zijn dermate ingewikkeld en moeilijk te formaliseren, dat het toch allemaal een beetje een kwestie van retoriek blijft. Het gaat tenslotte over de hogere morele processen die zich afspelen in de ondoorgrondelijke homp neuronen in onze hoofden.

Maar naarmate we beter worden in het kijken in ons eigen brein, valt ook steeds meer experimenteel-wetenschappelijk vast te stellen hoe moraliteit en ethiek nou eigenlijk werken. In een recent nummer van het wetenschappelijke tijdschrift Cognition (.pdf) beschrijft Harvard psycholoog Joshua Green met zijn collega’s hoe het menselijk brein reageert als het geconfronteerd wordt met een moreel dilemma. Hij legde het dilemma uit de eerste paragraaf (dat overigens ook voorkwam in een aflevering van M.A.S.H.) voor aan proefpersonen wiens breinactiviteiten gemonitoord werden middels een fMRI scanner.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.