Is economie een exacte wetenschap?

Mainstream economen wordt door linkse critici vaak verweten dat zij te graag exacte wetenschappers willen zijn. Economische modellen gaan er ten onrechte vanuit dat mensen altijd handelen als kille robots die met wiskundige nauwkeurigheid kiezen voor eigenbelang [1]. In een opinie artikel in het Financieel Dagblad van 18 mei stelt Coen Teulings dat deze kritiek onterecht is: economen beseffen tegenwoordig best wel dat economie een sociale wetenschap is. Daniel Kahneman heeft voor onderzoek dat aantoont dat mensen meestal juist niet rationeel handelen, zelfs de nobelprijs voor economie gekregen.

Door: Foto: Silke (cc)

Quote du Jour | Coen Teulings over ‘het populistisch drama’

Coen Teulings, hoogleraar Universiteit van Utrecht en voormalig directeur van het Centraal Planbureau, schrijft in het FD (€) dat angst voor statusverlies, baan en inkomen en onderling wantrouwen weggenomen kan worden door het failliete bestel van marktwerking in de sociale verzekeringen te vervangen door collectieve sociale voorzieningen. Met verplichte collectieve verzekeringen hoeft niemand zich af te vragen of hij niet te veel betaalt voor anderen.

Na de Tweede Wereldoorlog, in de sfeer van optimisme die er toen hing, was dat mogelijk. Ondanks de Grote Depressie van de jaren dertig was de Engelse econoom William Beveridge ervan overtuigd dat markten de beste kans op de groei van welvaart en welzijn boden. Maar hij had ook oog voor het falen van de markt voor sociale zekerheid. Zijn plan met verplichte sociale verzekeringen was de blauwdruk voor opbouw van de naoorlogse verzorgingsstaat, met al zijn gebreken, maar toch vooral met zijn enorme succes.

Die sfeer van optimisme is verdwenen, het onderling wantrouwen kwam daar voor terug. Je ziet het bij de discussie over pensioenfondsen, waarbij wij geen risico’s tussen generaties willen delen maar allemaal een eigen individuele potje schijnen te willen, om zeker te weten dat ons zuurverdiende premiegeld niet wordt gebruikt voor iemand anders.

Je ziet het terug bij de discussie over verplichte werknemersverzekeringen, waar zzp-ers niet aan willen deelnemen uit angst mee te betalen voor de werkloosheid of arbeidsongeschiktheid van een ander. En je ziet dat bij de discussie over een Europese begrotingsfonds, waarbij wij ondanks de ervaring van de afgelopen tien jaar toen Nederland en de EU nodeloos door een diepe recessie gingen, toch geen conjunctuur-verzekering willen uit angst mee te betalen voor het zieke, zwakke, en misselijke Italië.

Dat is het populistische drama: onderling wantrouwen blokkeert een oplossing van de onzekerheid die aan dat wantrouwen ten grondslag ligt.

 

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Massawerkloosheid of toch arbeidstekort?

Rutte, Cohen en alle andere politici willen er alles aan doen om de mensen weer aan het werk te krijgen en de koopkracht op orde te houden. Heel nobel van deze politici, maar we hebben in Nederland al de laagste werkloosheid van heel Europa. Als we het CPB moeten geloven komen daar nog honderdduizenden werklozen bij. De ervaring leert dat we het CPB juist niet moeten geloven. Keer op keer zitten ze er naast. Behalve het Centraal Plan Bureau kent Nederland gelukkig ook nog het Centraal Bureau voor Statistiek. Deze nijvere cijferaars pogen niet het onmogelijke, maar brengen de economische toestand van het heden in kaart. Wat blijkt? Het gaat langzaam de goede kant op met Nederland.

Geen fictieve problemen

Zijn er dan geen problemen? Natuurlijk wel. De vergrijzing, het energievraagstuk en de schuldencrises zijn geen fictieve problemen. Vanaf 2011 verlaten per week honderden mensen de arbeidsmarkt die niet kunnen worden opgevolgd. De komende 18 jaar zet die trend zich door. In de zorg, het onderwijs en de transportsector zullen arbeidstekorten nijpender worden. Laten politici zich vooral baseren op de betrouwbare cijfers van het CBS en de langetermijnvoorspellingen over aan sjamanen, kippenbotjeskijkers en het CPB. Hoe gaan we in Europees verband een volgende schuldencrisis voorkomen? Wat doen we met schaarser wordende fossiele brandstoffen? Die lastige vragen laten Nederlandse politici liefst onbeantwoord. Nederlandse politici baseren zich zonder enig voorbehoud op het CPB en gaan daarom ‘mensen aan het werk helpen’ en ‘de koopkracht op orde houden’.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

CPB voorspellingen negeren

SaillantLOGO Moeten we de voorspellingen van het CPB voortaan maar negeren?

Dikke advertentie gisteren op de voorpagina van de dagbladen: “De grote recessie van het CPB. Nu 10.000 exemplaren verkocht!” Prachtig. Ik vind het knap. Het CPB zag de recessie niet aankomen. Daarna onderschatte ze de gevolgen om er in de laatste schatting wederom gigantisch naast te kleunen. De zoveelste misrekening, maar ook deze keer leidt het niet tot zelfinzicht bij directeur Coen Teulings. Bij de presentatie van zijn boek verklaart hij hoe het komt dat het CPB de crisis niet zag aankomen. “Het was een onverwachte gebeurtenis. Net als zwarte zwanen, die kom je ook weinig tegen.” Mis. Coen heeft het traditiegetrouw weer eens helemaal mis.

Zwarte Zwaan
Coen refereert aan het boek ‘De Zwarte Zwaan’, dat gaat over de impact van onverwachte gebeurtenissen. Ongelezen heeft hij het in de boekenkast gelegd. Of de inhoud niet begrepen. De crux van het boek is niet in één zin te geven, maar het is niet dat zwarte zwanen weinig voorkomen. Het komt erop neer dat het keer op keer onverwachte gebeurtenissen zijn die een mega-impact hebben. De internetrevolutie, de internetzeepbel, 9-11 of de net voorbije recessie: allemaal hoogst onverwachte gebeurtenissen. De mondiale economie wordt continu beïnvloed door relatief zeldzame zwarte zwanen. Coen zat ernaast, omdat zijn modelletjes geen rekening houden met onverwachte gebeurtenissen. En dat is spijtig, want de volgende zwarte zwaan zwemt alweer onze kant op. Of vliegt met een ramkoers naar ons toe, daar durf ik geen uitspraken over te doen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du jour | Bastion van leugens en bedrog

Het CPB is een bastion geworden van leugen en bedrog.

Volkskrantcolumnist Peter de Waard reageert op het interview met voormalig CPB-directeur Coen Teulings in de Telegraaf, waarin laatstgenoemde beweert dat dat de berekeningen uit 2011 van zijn Planbureau over de voordelen van de euro naar boven zijn afgerond en met een korreltje zout moeten worden genomen.

De Waard gaat verder:

Als directeur van het Centraal Planbureau was Coen Teulings tussen 2006 en 2013 blijkbaar een gedienstig lakei van het kabinet. Nu hij lesgeeft aan de eurosceptische horden in Cambridge en nog wat extra centjes bij elkaar schnabbelt als schrijver van provocerende columns, is hij lid van de populistische meute.

Eigenlijk zegt Teulings dat hij eind 2011 het hele land zat voor te liegen. […] Maar als hij niet een complete opportunist is, betekent het op zijn minst dat hij niet kan rekenen. Tussen 2006 en 2013 zat zogezegd bij het CPB een totaal ongeschikt iemand, waarvan alle prognoses en onderzoeken onmiddellijk in de vuilnisbak moeten worden gegooid en door Google uit het world wide web moeten worden gewist.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Coen draaft door

Coen TeulingsEr zijn keren dat je er naast zit, en er zijn keren dat je het bij het rechte eind hebt. Coen van het CPB zit er vaak naast. Zelf gniffelde hij er vorige week nog om: ‘Twee eenvoudige CPB-medewerkers hadden vorig jaar toch niet kunnen voorzien dat Lehman Brothers zou kunnen omvallen? Zo’n grote Amerikaanse bank!’ Eh, nee, inderdaad niet. Maar een ietsepietsie meer zelfinzicht zou geen kwaad kunnen. Zonder het zichzelf te realiseren, legt Coen de vinger op de zere plek. Onverwachte gebeurtenissen zijn niet met zekerheid te voorspellen. Zeker niet door de heren van het CPB. Coen zag de crisis niet aankomen. In het najaar van 2008 onderschatte Coen de gevolgen van de crisis voor Nederland. In de lente overschatte hij diezelfde gevolgen van de crisis juist weer aanzienlijk. Gek vak, hé? Door de geleerde lessen is Coen een nederig man geworden. Herstel: Coen is nu pas echt goed op dreef geraakt!

Rekenmachine

Zo leest hij nu anderen vrolijk de les over hoe ze de crisis zouden moeten aanpakken. Coen uitte kritiek op de Deeltijd WW van minister Donner en had ‘en passent’ stevige kritiek op de FNV. Coen uit zijn frustratie over de deeltijd-WW in het boek ‘de grote recessie’. Ik parafraseer: “Deeltijd-WW? Een mislukking! Het zorgt voor een vastlopende economie én er vindt op grote schaal misbruik plaats.” Zowel de FNV als Donner waren niet blij met de kritiek van Coen. Zo zei Donner: ”Dat soort kritiek is onaanvaardbaar. Het UWV controleert de deeltijd-WW heel goed. Er is geen aanwijzing dat de regeling wordt misbruikt door de firma list en bedrog.” En de FNV was ook al niet blij met Coen: “FNV Bondgenoten heeft dinsdag het Centraal Planbureau (CPB) opgeroepen zich te beperken tot rekenwerk en geen politieke uitspraken te doen. Zij hadden voor CPB-directeur Coen Teulings een rekenmachine meegenomen, maar die wilde het apparaat niet in ontvangst nemen.”

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.