De erfenis van Rutte

Opmerkelijke uitspraken van een vertrekkend officier van justitie: 'Veertien jaar ‘vrijheid-blijheid’ van Mark Rutte leidde tot slappe aanpak van arbeidsuitbuiting', zegt landelijk officier mensenhandel Warner ten Kate bij zijn afscheid. „We hebben een maatschappij die draaiende wordt gehouden door de onderkant: pakketbezorgers, arbeidsmigranten in de glastuinbouw, noem maar op. In feite zeggen we: we hebben lak aan jou, loop maar voor een hongerloontje elke dag de deuren af. En als we je niet meer nodig hebben, dan schoppen we je de straat op. Als je de verhalen leest over arbeidsmigranten die nadat ze zijn ontslagen meteen ook hun huis verliezen – omdat hun huisbaas ook hun werkgever is – en dakloos in het Haagse bos belanden: dat is de realiteit. We proberen altijd over de ruggen van anderen beter te worden.” Ten Kate wijt dit aan het ontbreken van overheidsbeleid. Regels voor uitzendbureaus zijn zodanig versoepeld dat iedereen zoiets kan beginnen. 'Het is volkomen uit de bocht gevlogen'. En zowel de Arbeidsinspectie als het OM staan vrij machteloos. De lat om arbeidsuitbuiting te bewijzen ligt veel te hoog. Het aantal zaken dat tot een veroordeling van uitzendbureaus of werkgevers leidt is erg klein in vergelijking met zaken die worden aangekaart. De financiële belangen blijken elke keer weer te groot. 'Als je het hebt over een betere arbeidspositie voor pakketbezorgers of mensen die werken in een distributiecentrum, dan kom je aan het verdienmodel van Nederland. Als we écht willen dat werknemers in Nederland netjes worden behandeld, dan betekent het bijvoorbeeld dat een aantal grote agrarische bedrijven zal omvallen. En dat is blijkbaar te ingewikkeld.' 'Wij hebben er bij het ministerie van Justitie en Veiligheid eindeloos op aangedrongen' zegt Ten Kate, 'dat de omschrijving van arbeidsuitbuiting aangescherpt wordt. Zet daar bijvoorbeeld in dat slechte huisvesting een van die indicatoren is. Of het verdienen van een bepaald bedrag per uur. Maar dat is allemaal niet overgenomen.' En het gebrek aan controle is voor werkgevers het teken dat ze door kunnen gaan. Ten Kate vertrekt met een gefrustreerd gevoel. 'Het lijkt misschien alsof arbeidsuitbuiting als een echt probleem wordt gezien, maar het politieke draagvlak om er écht iets aan te doen, is gewoon heel erg klein.' De meest kwetsbare groep In maart gaf de Adviesraad voor Migratie de regering een advies over de bestrijding van uitbuiting onder de meest kwetsbare groep: de gedetacheerden die via uitzendbureaus buiten Nederland hier komen werken. De raad adviseerde naar het voorbeeld van België en Duitsland een verbod voor tewerkstelling van deze groep in de agrarische sector en de vleesindustrie waar de uitbuiting het grootst is. De volle omvang van het probleem heeft de Adviesraad ook niet in kaart kunnen brengen. Maar dat gedetacheerden het risico lopen op uitbuiting en te lage lonen is wel duidelijk. Vaak weten zij niet welke rechten ze hebben. Ze vallen onder het Nederlands arbeidsrecht en ten dele onder regels uit het land van hun detacheerder. Ze spreken de taal niet en weten niet waar ze bij problemen terecht kunnen. Gedetacheerde arbeidsmigranten lopen zo 'het risico op zeer slechte arbeidsomstandigheden, onderbetaling, veel te lange werktijden, fraude en afpersing. Soms neemt de werkgever bij aankomst reisdocumenten en bankpassen in. Of gedetacheerde arbeidsmigranten moeten wervingskosten betalen aan bemiddelaars, en beginnen zo met een schuld aan hun werk in de EU.' Het Nederlandse toezicht is versnipperd en Europese lidstaten werken op dit vlak te weinig samen. Adviesraadvoorzitter Monique Kremer: „Detacheringsconstructies zijn voor kwaadwillige werkgevers een soort rookgordijn waarachter zij zich kunnen verschuilen om werknemers niet te hoeven geven waar zij recht op hebben.” Het laat zien dat Nederland geen gezonde economie heeft als dit soort praktijken leidend blijven. Doordat werkgevers met elkaar kunnen concurreren op basis van goedkope arbeid, blijft innovatie volgens Kremer uit. Registratiefraude Dat de problemen niet goed in kaart kunnen worden gebracht ligt ook aan gebrekkige registratie van arbeidsmigranten. De politie, arbeidsinspectie en marechaussee kaarten in een recent rapport het misbruik aan van het registratiesysteem RNI. Misbruik van het systeem komt volgens de rapportage met name voor onder ‘derdelanders’, personen van buiten Europa. 'Malafide uitzendbureaus en werkgevers sporen migranten aan zich via het RNI-systeem voor tijdelijk verblijf in te schrijven en regelen hiervoor tussenpersonen. Een BRP-registratie (basisregistratie) geeft ze meer rechten, maar werkgevers hebben daar geen belang bij. Met een RNI-registratie kunnen ze makkelijker uit het zicht blijven van opsporingsinstanties. Zo is het voor gemeenten en opsporingsinstanties moeilijker om misstanden als uitbuiting aan te pakken, volgens het rapport.'

Door: Foto: János Korom Dr. >23 Million Views (cc)
Foto: tsemdo.thar (cc)

Uitbuiting van Filipijnse migranten ondermijnt Nederlandse arbeidsrechten

, door

Ter gelegenheid van de Dag van de Arbeid publiceerde de Nederlands-Filipijnse Solidariteitsbeweging vorige week het verhaal van een van de vele Filipijnse arbeidsmigranten in Nederland, die via een Poolse constructie hier wordt uitgebuit. We nemen hun persbericht, licht aangepast, in zijn geheel over.

Door gebrek aan werk, lage lonen en slechte werkomstandigheden zoeken vele Filipino’s werk in het buitenland als Overzeese Filipijnse Arbeiders (OFW). Ze helpen daarmee hun familie uit de armoede en zorgen voor een betere toekomst voor hun kinderen. In totaal leven zo’n 10 miljoen Filipino’s in het buitenland, waaronder 2,3 miljoen Overzeese Arbeiders. Vorig jaar vertrokken zo’n 1 miljoen arbeiders als huishoudhulp of vakman/vakvrouw. Niet alleen zijn ze dan lange tijd gescheiden van hun familie. In een vreemd land zijn ze extra kwetsbaar voor misbruik.

Het verhaal van Simon

Simon (niet zijn ware naam) is geboren in Bicol, waar Luzon in het zuiden aan de Visayas grenst. Hij werkte als lasser o.a. in de bouw. Hij is getrouwd en heeft 3 kinderen, ze wonen in Bulacan, ten noorden van Metro Manila. Voor hun eerste kind geboren werd, vertrok hij al als een hooggekwalificeerde lasser om zijn familie te kunnen onderhouden. Hij heeft jarenlang in verschillende landen in Azië en het Midden-Oosten gewerkt, onder andere in olieraffinaderijen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Closing Time | Sixteen Tons

, door

NRC had dit weekend weer een artikel over huisvesting en uitbuiting van Oost-Europese arbeidsmigranten. De foto bij het artikel laat een situatie zien die je misschien in Siberië of Oekraïne, maar niet in Linne, Limburg zou verwachten. Ik moest denken aan Sixteen Tons van Tennessee Ernie Ford: I Owe My Soul To The Company Store. Zijn wat gladde verschijning in pak met stropdas en Errol Flynn-snorretje is nogal in contrast met de bittere tekst van het lied.
De afhankelijkheid van arbeiders van hun werkgevers is helaas niet een verhaal uit de jaren ’40 of ’50.  Of het nu gaat om steenkolen of om asperges. Dat uitbuiting en slechte woon- en werkomstandigheden nog steeds schering en inslag zijn, constateerde ook Emiel Roemer in zijn rapport Geen tweederangs burgers uit oktober 2020. En Sargasso’s Gwen van Eijk stipte deze problematiek kort aan in een breder artikel over de wooncrisis.
Hoe dan ook: het blijft een sterk nummer dat oorspronkelijk van Merle Travis was.

Foto: Frans de Wit (cc)

Arbeid knecht

, door

COLUMN - Arbeid adelt. Maar niet voor iedereen. Arbeid knecht. Zozeer zelfs dat er gesproken wordt van ‘moderne vormen van slavernij’. Daar wil het kabinet van af want

Wil Nederland zijn huidige welvaart en economische groei kunnen vasthouden, dan moet Nederland ook zorgen dat het voor arbeidsmigranten aantrekkelijk is om onder goede voorwaarden hier te wonen en te werken.

Het kabinet schat het aantal in Nederland werkzame arbeidsmigranten op ongeveer 400.000. Een deel daarvan zou “te maken kunnen hebben met misstanden op het gebied van arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden en huisvesting”, zo formuleert het kabinet het voorzichtig.

Even voorzichtig zijn de aangekondigde maatregelen.

Een paar honderdduizend euro voor voorlichting en extra inspectie.  en ondersteuning van een meldpunt.

Het ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid ondersteunt een meldpunt van FairWork. Het kabinet roept werkgevers en uitzendbureaus op om misstanden te melden en in het kader van goed werkgeverschap te kijken naar de omstandigheden waaronder arbeidsmigranten wonen en werken.

Oproepen aan werkgevers…  Dat gaat trendy kabinetsbeleid worden. Na het ‘de cao-lonen moeten omhoog’ van Rutte, nu dus ‘weg met moderne slavernij’. En die werkgevers braaf  luisteren natuurlijk.

Reken maar dat er in dit land sujetten zijn die vinden dat het kabinet de burger met dit beleid op hoge kosten jaagt, want ja, de paprika´s worden zo onbetaalbaar.

De glijdende schaal

, door

OPINIE - Ik schaam me kapot, na het lezen van “Pas op! Vertrouw het niet. Werken in Nederland is niet wat je je ervan voorstelt.” Je staat internationaal natuurlijk gigantisch voor lul, als een bevriende ambassade haar werkloze onderdanen adviseert om vooral niet in jouw land te gaan werken. Omdat het via een glijdende schaal min of meer normaal is geworden, dat werknemers als een soort horigen behandeld worden. Wat een gaaf land, wat een superieure cultuur!

Geweten gesust

Natuurlijk wist ik wel van de idiote werkomstandigheden in bijvoorbeeld grote distributiecentra van on- en offline retailers. De nul-uren-contracten, bizarre roosters en slechte huisvesting, waarmee met name Oost-Europeanen geconfronteerd worden. De Groene had er vorig jaar al een uitgebreide reportage over gemaakt, en ik was toen heus wel verontwaardigd. Ik overwoog zelfs om mijn trouwe klandizie bij Albert Heijn te beëindigen. Mijn overweging om dat niet te doen, was dat Appie het in elk geval wel redelijk doet op gebied van duurzaamheid, een geweldige klantenservice heeft (eigenlijk gênant dat dit een criterium is, maar elke consument kent de frustratie van de kastje-muur-service) en de alternatieven…nou ja, die zijn geen haar beter. Versproducten en andere kleine dingen haal ik sowieso zoveel mogelijk op de markt of bij de lokale MKB-er. Bovendien vinden de meeste werknemers het blijkbaar wel prima, het gaat ze vooral om het  – voor hun hoge – salaris. En klaar, geweten gesust.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Quote du Jour

Quote du Jour | Werk voor robots en stofzuigers

, door

‘De teamleider staat toe dat mensen drugs gebruiken om sneller te werken’, zegt de Poolse Karolina via Facebook-chat. ‘Cocaïne en amfetamine.’ Karolina nam ontslag en zocht een andere baan. ‘Dit was geen baan voor normale mensen maar werk voor robots en stofzuigers.’ Stofzuigers – dat zijn werknemers die amfetamine gebruiken, vertelt ze. ‘Wij herkennen ons niet in deze getuigenis’, schrijft Jumbo.

De Groene Amsterdammer schrijft op basis van onderzoek van het platform voor onderzoeksjournalistiek Investico over drugs op de werkvloer, wat “een gigantisch probleem” is onder vooral arbeidsmigranten. Vooral “flexmigranten” die vaak in distributiecentra, kassen en voedselverwerkende fabrieken werken zijn kwetsbaar voor een problematische verslaving. Soms dus aangemoedigd door de werkgever of uitzendbureaus. “De uitzendbureaus beschermen de mensen die drugs gebruiken. Want zij zijn sterker, sneller en kunnen langer door”, zegt een Slowaakse man in Trouw.

Foto: JD Hancock (cc)

Oost-Europeanen verdringen allochtonen, jongeren en laagopgeleiden van Nederlandse arbeidsmarkt

, door

COLUMN - Uit het rapport Grensoverschrijdend aanbod van personeel van SEO Economisch Onderzoek uit november 2014, blijkt dat er door het vrij verkeer van diensten binnen de Europese Unie ongelijke concurrentie is ontstaan tussen Nederlandse en buitenlandse bedrijven. Met nadelige gevolgen voor de binnenlandse werknemer. Voor veel werkgevers is die gewoon te duur. Zeker ten opzichte van Oost-Europese arbeidsmigranten, die niet alleen met een flink lager salaris genoegen nemen, maar ook een hogere flexibiliteit kennen. En dus door een werkgever ingezet kunnen worden waar ze het hardst nodig zijn.

Bijkomend voordeel is dat een werkgever via een detacheringsconstructie met een buitenlandse bedrijf vaak geen pensioen- en sociale premies hoeft af te dragen. Dat scheelt enorm in de loonkosten. Vooral in de landbouw, industrie, bouw, groothandel en transport is het aantal Nederlandse werknemers de afgelopen jaren fors gedaald en nam het aantal buitenlandse werknemers toe. Of deze constructies allemaal even legaal zijn is nog maar de vraag. Handhaving is echter complex, arbeidsintensief en dus kostbaar. Grote kans dat overtreders ermee weg komen.

Toch heeft de focus op kostenverlaging niet direct tot massale werkloosheid of inactiviteit van Nederlandse werknemers uit deze sectoren geleid. Integendeel, de meesten zijn tien jaar later nog steeds of alweer aan het werk. Vaak in dezelfde sector. Ook diegenen die van sector zijn gewisseld zijn vaak niet slechter af dan werknemers die in andere sectoren van baan zijn veranderd.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.