Deze bijdrage aan het open podium is van Machosofty (website)
Angst is een slechte raadgever zo heet het. Angst is echter wel een heel belangrijk middel voor politici om macht te verkrijgen. Dramatiseer een probleem en doe net alsof jij de oplossing hebt en de kiezers hangen in volledige afhankelijkheid aan je lippen. De praktijk wijst onomstotelijk uit dat dit werkt maar er zijn ook ondersteunende psychologische verklaringen voor.
Electorale strategieën
Wie in een democratie politiek succesvol wil zijn moet veel aanhangers weten te verkrijgen. Zonder aanhangers is er geen macht, en zonder macht is er geen mogelijkheid om invloed uit te oefenen. Politieke partijen beseffen dit maar al te goed en lijken minstens zo veel tijd te besteden aan het ontwerpen van electorale strategieën als aan het vertegenwoordigen van het landsbelang. Toch laten veel individuele politici en politieke partijen (fatsoenshalve?) na om optimaal gebruik te maken van de meest effectieve marketingstrategie; het zaaien van angst.
Meer aandacht voor het slechte dan voor het goede
Geert Wilders en zijn PVV laten zien dat het zaaien van angst voor immigratie en angst voor de islam heel veel electoraal gewin geeft. De partij groeide in enkele jaren uit van een marginaal partijtje met enkele zetels naar een zetelaantal van 25, en inmiddels lijkt de PVV virtueel de grootste partij te zijn. De angst die de PVV zaait is weliswaar gebaseerd op een paranoïde mythe, de zogeheten Eurabia hypothese, maar het scoort enorm. Dat heeft heel veel te maken met hoe het menselijke brein functioneert. De menselijke geest heeft meer aandacht voor slechte dingen dan voor goede, zo blijkt uit psychologisch onderzoek.
Lijfsbehoud
De oorzaak voor het feit dat mensen meer gericht zijn om hun aandacht op slechte dingen te richten dan op goede is te vinden in de hersenen. Het belangrijkste in het leven van de mens is het vermijden van fysiek schade en de dood. Daarom hebben evolutionaire processen (of God) er voor gezorgd dat onze fysieke en mentale functies als hoogste prioriteit lijfsbehoud hebben. Wanneer we in gevaar zijn of in gevaar denken te zijn worden de kortste verbindingen in ons lichaam gebruikt om snel te kunnen reageren. Hiervoor is met name de amygdala verantwoordelijk.
Snelle reactie op gevaar
De amygdala is een onderdeel van het limbische systeem en bestaat uit een amandelvormige kern van neuronen. De amygdala interpreteert informatie die afkomstig is van zintuiglijke waarnemingen, en bepaalt welke emotionele reactie daar bij aansluit. Daarbij gaat echter de grootste aandacht uit naar gevaren, want bij gevaar moet er immers snel gereageerd kunnen worden. Ook maakt de amygdala bij de beoordeling van een situatie gebruik van het geheugen om in te kunnen schatten of een situatie gevaarlijk is. Is in het geheugen bijvoorbeeld opgeslagen dat slangen gevaarlijk zijn, dan wordt het lichaam binnen fracties van seconden in een totale staat van paraatheid gebracht om over te gaan tot vluchten of vechten bij het zien van een slang. Dit soort reacties gaan reflexmatig en bijna volledig automatisch via de hersenstam.
Tweerichtingsverkeer
De amygdala heeft echter ook invloed op de cortex en daarmee op ons denken. De sociaal psycholoog Jonathan Haidt schrijft hierover in zijn boek “De gelukshypothese”:
“Hij (de amygdala) reikt niet alleen naar beneden naar de hersenstam om een reactie op gevaar los te maken, maar ook tot de frontale cortex om je denken te veranderen. Hij beweegt het volledige brein tot een terugtrekreactie. Emotionele en bewuste gedachten zijn te vergelijken met tweerichtingsverkeer. Gedachten kunnen emoties veroorzaken (zoals wanneer je nadenkt over iets doms wat je hebt gezegd), maar emoties kunnen ook gedachten veroorzaken, voornamelijk door de mentale filters op te heffen die de daaropvolgende informatieverwerking beïnvloeden. Een opwelling van angst kan je extra waakzaam maken voor nog meer bedreigingen; je bekijkt de wereld door een filter dat alles wat twijfelachtig is eruit pikt als een mogelijk gevaar.”
Op een andere plek in zijn boek geeft Haidt enkele instructieve voorbeelden van hoe onze negatieve inslag ons beïnvloedt:
“Het grondbeginsel dat “aanleg tot negativisme” wordt genoemd, steekt overal de kop op in de psychologie. Bij interacties tussen gehuwden zijn er minstens vijf goede of constructieve handelingen nodig om de schade goed te maken die door elke kritieke of vernietigende handeling is veroorzaakt. Bij financiële transacties en kansspelen is het plezier van het winnen van een bepaald bedrag kleiner dan de pijn bij het verliezen van hetzelfde bedrag” en: “Steeds weer ontdekken psychologen dat de menselijke geest sneller, sterker en volhardender op slechte dingen reageert dan op gelijke mate van goede dingen”.
Potentieel gevaarlijk
De uitleg van Haidt is gebaseerd op tal van onderzoeken, maar is ook logisch onderbouwd, en leidt tot de onomstotelijke conclusie dat mensen een eerder in beslag worden genomen door het negatieve dan door het positieve. Dit betekent in de praktijk dat als een politicus voortdurend een podium in de media krijgt en dat gebruikt om negatieve uitspraken over bijvoorbeeld de islam te doen, dat wij met onze neiging tot negativisme daar toch op enigerlei wijze door beïnvloed zullen worden, ook wanneer we daar eigenlijk niet aan toe willen geven. Ergens in ons geheugen wordt een plekje gemaakt waar een indrukje wordt opgeslagen met “de islam. Potentieel gevaarlijk”. En wanneer er dan ergens in de wereld een aanslag plaats heeft wordt daar weer een indrukje aan toegevoegd dat het beeld versterkt. Een politicus die macht krijgt over onze amygdala kan zo ons bestaan gaan beheersen.
Ban Ki-moon
Wat daarbij ook opvalt, is dat politieke partijen die het mechanisme van angst zaaien niet of weinig gebruiken op dit moment ook niet succesvol zijn. Dat heeft mede te maken met het feit dat zij zich in de discussie met Wilders slechts uiten in termen van tweedeling, splijtzwam etc. Dat spreekt de amygdala van de kiezer helemaal niet aan. Het zal hun worst zijn dat er een tweedeling ontstaat, zolang zij er zelf maar geen last van hebben.
Een mooi voorbeeld wat dat betreft is dat de secretaris-generaal van de Verenigde Naties Ban Ki-moon op 20-10-2010 een waarschuwing gaf voor hoe Europa met immigranten, en vooral islamitische immigranten omgaat. Hij deed dit in niet mis te verstane woorden. Enkele citaten uit een artikel in NRC Handelsblad:
“De VN topman zei zeer bezorgd te zijn dat de situatie voor immigranten de afgelopen jaren niet is verbeterd. Hij bekritiseerde personen die inspelen op de angsten van anderen en met de beschuldigende vinger naar immigranten wijzen. Zij verwijten immigranten dat die de Europese waarden schenden, terwijl ze dat met hun uitlatingen zelf doen, zei hij.”
En:
Hij sprak over een “gevaarlijke tendens”, verwijzend naar een nieuwe politiek van polarisatie. Dergelijke beleidsmakers misbruiken liberale waarden voor niet-liberale doelstellingen, aldus de VN topman: “De donkerste pagina’s van de Europese geschiedenis zijn in een dergelijke taal geschreven”.
Het werkelijke gevaar
Stevige uitspraken van Ban Ki-moon, die bevestigen dat de lastercampagne tegen de islam niet alleen onmenselijk is maar ook een gevaar inhoudt voor onze Europese samenleving. Toch bleek uit niets dat deze belangrijke boodschap ook binnen is gekomen in de harten van onze Nederlandse samenleving. De media reageerden er lauw op, en op de artikelen die er wel over zijn geschreven werd door lezers ook amper gereageerd. Geen wonder, want Ban Ki-moon richt zich niet tot onze amygdala. Hij spreekt wel over een gevaar, maar daar kunnen we van denken dat het slechts een gevaar is voor de immigranten en niet voor onszelf. Wanneer hij echter het werkelijke gevaar had benoemd zouden zijn woorden zijn ingeslagen als een bom. Wanneer hij bijvoorbeeld had gezegd dat het gevaar inhoudt dat we ook in Europa met oorlogen te maken kunnen krijgen wanneer politici als Wilders teveel invloed krijgen. Wanneer hij bijvoorbeeld had gezegd dat maatregelen als het verbieden of onmogelijk maken van een geloof gewelddadige reacties uitlokt. Wanneer hij bijvoorbeeld had gezegd dat het niet prettig leven is in een land dat wordt geteisterd door aanslagen en andere gewelddadigheden. Wanneer hij had gezegd dat het beter is om bang te zijn voor mensen als Wilders dan om bang te zijn voor de islam. Ja, dan had hij onze amygdala bereikt, en dan hadden we zijn woorden ter harte genomen.
Het wordt tijd dat politici die de tsunami van haat tegen de islam willen stoppen de dingen bij de naam gaan noemen. Laat ze maar vertellen dat situaties zoals in Srebrenica, Tstetsjenië, Irak, Israël, Ierland uiterst onaangenaam voor burgers zijn. Laat ze onze amygdala maar aanspreken op het meest reële gevaar. En dat is de islamofobie.
Reacties (11)
Het is géén islamofobie!
Het is:
Islamofatigie (vermoeiheid)
Islamo-infirmie (ziek)
Islamo-abomie (gruwel)
Islamo-aversie (walging)
Islamorepulsie (weerzin)
OK?
Islamofastidie (misselijkheid)
@1
Oei, dat is nogal wat.
In het geval van islamofobie zou een zelfhulpboekje misschien nog toereikend zijn geweest. Bij de door u genoemde klachten wil ik u toch een bezoek aan een medicus willen aanraden.
Het enige wat de groei van de PVV laat is de ongelofelijke spagaat waarin de linkse partijen terecht zijn gekomen.
Wegens goede bedoelingen m.b.t. het op weg helpen van allochtonen in de moderne maatschappij voelde men zich verplicht de problemen maar over het hoofd te zien, en is dat in steeds onwaarschijnlijker proporties blijven doen.
Het uitschakelen van de boodschappers is de noodrem waarmee men de eigen ondergang probeert af te wenden.
Halsema is nu een andere weg ingeslagen, wie volgt?
Nu we het toch hebben over Islamofobie, laat ik een andere misselijkmakende fobie. De nazifobie tussen 1940 en 1945. Populisten zoals Winston Churchill waren al lange tijd bezig met het in een hoek zetten van de leider van de nazi’s en de Duiters, een man die door tientallen miljoenen mensen als een groot man werd gezien, waardoor deze mensen de Europese bevolking angst hebben aangejaagd over Hitler, die een groot man was. Hitler, die uit zijn grootmoedigheid geen gifgas inzette tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar de nazifoben kijken natuurlijk alleen maar naar de negatieve kant, zoals de Holocaust, net zoals islamofoben alleen maar kijken naar de negatieve kant van Mohammed, zoals de massamoord op de 700 joden. Maar Mohammed wordt door moslims gezien als een profeet, dus moet hij gerespecteerd worden. En Hitler wordt door nazi’s gezien als een groot man, dus hij moet gerespecteerd worden. Waarom zou je mensen onnodig grieven door rare opmerkingen te maken over één van deze twee?
De ‘verzetsstrijders’ waren gewoon xenofoben die bang waren voor nazi’s. Waarom worden die nazifoben zo verheerlijkt? De globalisering tussen 1938 en 1945 maakte mensen bang. Men maakte plotseling deel uit van een multiculturele samenleving, een groter Germanië, er kwamen ineens tienduizenden Duitsers naar Nederland, met heel andere gebruiken, een heel andere taal en een heel andere cultuur. Zulke plotselinge veranderingen tartten de traditionele zekerheden van mensen en inspireerden reactionaire bewegingen zoals het nazifobe verzet. Het nazifobe verzet keerde zich tegen de aanwezigheid van Duitsers en nazi’s in Nederland en had een xenofobe visie van Nederland zonder nazi’s. Schandalig en strijdig met de rechtsstaat.
Het nazifobe verzet zou postuum voor de rechter gedaagd moeten worden wegens groepsbelediging van nazi’s en Duiters, en aanzetten tot haat en discriminatie. Vrijheid van meningsuiting is niet onbeperkt, en deze mensen hadden ook voor de rechter gedaagd moeten worden om zich te verantwoorden. Helaas is dat nooit gebeurd, en zijn deze xenofoben zelfs als helden beschouwd.
Wilders slaagt er inderdaad prima in me bang te maken. Ik vind ’t steeds enger worden wat hij Nederland aandoet. Ik zie een tsunami van islamofoben die de meest absurde horrorsprookjes voor zoete koek slikken en dan diezelfde fabeltjes weer uitbraken.
@3: vermakelijk. Maar denkt u nu echt, dat er veel mensen zijn, die net als u niet weten, dat de geschiedenis al voor 1940 begint, en dat er ook toen inderdaad al grote groepen Duitsers naar ons land kwamen, en dat er inderdaad grote groepen Nederlanders waren die zich tegen deze buitenlanders meteen andere cultuur en andere gewoontes keerden? En dat u het natuurlijk niet heeft over de grote groep Duitsers, die hier in mei 1940 naar toe kwam, want die mensen hadden nu juist dezelfde cultuur en dezelfde gewoontes als ons.
En die nazifobe verzetslieden (zoals u ze noemt) werden ook toentertijd al op allerlei manier dwars gezeten. Amnbtenaren mochten er geen lid van worden, christenen werden geëxcommuniceerd, als ze lid werden. De linkse kerk stelde alles in het werk om dat verzet in de kiem te smoren, de vrijheid van meningsuiting te onderdrukken en de leiders van de beweging (geen partij) monddood te maken.
@6 Immigratie uit Duitsland werd in de jaren dertig aan banden gelegd, omdat er grote aantallen Duiters met nazi-sympathieën naar Nederland kwamen. Pure xenofobie, nietwaar? Dat mensen een andere cultuur hebben, is nog geen reden om hen te weren.
Jij beschrijft trouwens de nazifobie van voor de oorlog, niet het nazifobe verzet. Ik weet niet waarom jij nazi’s beschrijft als “nazifobe verzetslieden”. Na de oorlog zijn de leden van het nazifobe verzet beschouwd als helden, in plaats van dat ze vervolgd zouden worden wegens groepsbelediging en aanzetten tot haat en discriminatie. En waarom zou je je keren tegen de grote groepen Duiters die in mei 1940 hierheen kwamen? Zij kwamen hierheen om te doen waar Nederlanders zich te goed voor voelden (Nederland bezetten en onderdrukken). Bovendien zit verovering in hun cultuur, dat moeten we respecteren. In plaats van respect en tolerantie te tonen voor de Duitsers, probeerde het nazifobe verzet de aanwezigheid van de Duitsers hier te saboteren. Ze beledigden zelfs de grote leider van de nazi’s, Adolf Hitler, in iets waarvan ik niet kan voorstellen dat het enig ander doel had dan om nazi’s tot in het diepste van hun ziel te krenken. Werkelijk schandalig.
@7. hahaahaha. Wat wil je nou eigenlijk? Een vergelijking maken tussen de nazi’s en de moslims. Wat leuk. Wat ben je dan zelf. Een vrijdenker die probeert een discussie te saboteren, te sturen of tot andere inzichten te wenden? Wat wil je met die domme doorzichtige verhalen?
@8: het lijkt er op, alsof hij helden probeert te maken van islamofoben, maar snapt de betekenis van fobie niet goed.
Het regeren dmv angst (fearmanagement) wordt al honderden jaren beoefend en de US heeft het verheven tot kunst. Ik zie het dagelijks om mij heen en als mens is het niet meer te behappen of tegen te verzetten. Behalve als je alle media de deur uit doet en er nooit meer naar kijkt. Neem duurzaamheid, de crisis, de global warning enz.; regeringen maken er een potje van, ruzieen en verzinnen de ene na de andere belasting terwijl de onvrede onder het volk groeit. Er liggen zoveel goede uitvindingen op de plank die pas ingezet gaan worden als de rest niet voldoende meer opleverd. Hoe lang kunnen we al geen drinkwater van zeewater maken? Waarom is er dan nog zoveel tekort aan water? Hoe hoog moet het zeenivo worden? Waarom wordt er nergens gesproken over de voortgang die al gemaakt is met het milieu? De hele ozon aantasting is een goed voorbeeld, en dat in 20 jaar tijd. Maar nee het wordt allemaal nog erger en wij mensen kunnen niets goeds doen. Hoe goed ik ook mijn best doe om het te relativeren, het lukt mij nauwelijks nog en merk dat onverschilligheid troef is geworden en daarnaast wordt ik steeds principieler (en pissiger). Lekker cynisch op je ouwe dag. Waar is de love, peace en happiness (lph) uit de jaren 70-tig gebleven? (oh ja, dat kwam van de illegale lph drugs) Godsdienst is in ons systeem gescheiden van de staat, waarom moeten wij dan angstig zijn voor het islam systeem? Kan een islamitische partij wel aan de macht komen binnen ons systeem? Misschien wel, net als de opkomst van de PVV met Wilders. Deze partij heeft een totalitair regime, democratie is er niet binnen die partij. Hoe het toch mogelijk is dat er op een dgl. partij gestemd kan worden binnen ons systeem is mij nog steeds een raadsel. Waarom wordt vervolgens meteen de macht van het koninklijk huis aan de orde gesteld, terwijl zij misschien net nog dat kleine beetje macht heeft om ons te behoeden van de complete ondergang.
Het is gewoon bangmakerij. Ik begrijp er niets van als Nederlander in het buitenland (voor 2 jaar nu). Waarom is het zo moeilijk in te zien dat dit opgeklopte rethoriek is? Echte bangmakerij om mensen maar zo ver te krijgen te stemmen. Het is triest dat er naar geluisterd wordt. Zitten we met z’n allen aan een poker tafel of is dit the real world? Ik vraag aan iedereen in z’n gezicht :”Vertel me, hoeveel last heb JIJ er nou van in het dagelijkse leven? Wanneer voel JIJ je nou echt bedreigd, bang of in het nauw gedreven?”