Volgens de Servische president Aleksandar Vucic dreigt zijn land een Europese “paria”-staat te worden als het een westers plan verwerpt om de betrekkingen met Kosovo te normaliseren. De inhoud van het plan, volgens sommigen een ‘ultimatum’, is niet officieel openbaar gemaakt alhoewel er al veel is uitgelekt. Het zou onder andere gaan om toelating van Kosovo tot de Verenigde Naties, min of meer een erkenning van dat land als een onafhankelijke staat. Volgens vice-premier Besnik Bislimi van Kosovo betekent het plan feitelijk over en weer erkenning van de twee staten. Verontrustend voor de Servische nationalisten is dat landen die tot nu toe Kosovo niet hebben erkend ook het plan zouden onderschrijven. Gisteren had Vucic verder overleg met de ambassadeurs van de landen die het initiatief hebben genomen: de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Duitsland en Italië.
Vernederend
De nationalistische oppositie in het Servische parlement reageerde woedend op Vucic’ mededelingen over het ‘ultimatum’. De president werd uitgemaakt voor verrader. De pro-Russische journalist als volgt : ‘Het plan (ultimatum) voor Kosovo vernedert Servië en het Servische volk door Servië te dwingen gelijkheid, soevereiniteit, territoriale integriteit en de zogenaamde staatssymbolen van Kosovo te accepteren (…) Van Servië wordt verwacht dat het meewerkt aan het ontmantelen van zijn eigen integriteit, zijn eigen constitutionele orde en internationale reputatie.’ Milacic vindt dat Vucic zich niet door het westen moet laten ringeloren. De Servische regering moet in de onderhandelingen de prioriteit leggen bij ‘de bescherming van de huidige Servische bevolking in Kosovo en de terugkeer van de 250.000 verdreven Serviërs. Het reguleren van de status van Servisch staatseigendom in Kosovo, dat in beslag is genomen door de separatistische regering in de provincie. Plus de teruggave van gestolen eigendommen aan de Serviërs, die met geweld uit de provincie werden verdreven.’ Het is een voorbeeld van de steeds sterkere anti-westerse stem onder een deel van de Serviërs die openlijk sympathiseren met de inval van Rusland in Oekraïne en die, zoals we hier eerder deze week konden lezen, bij het herdenken van de de gruwelen in hun eigen burgeroorlog daders en slachtoffers verwisselen.
Sancties
Aan de andere kant staat de Amerikaans-Servische econoom Branko Milanovic die vindt dat Servië niets anders kan doen dan het westers ultimatum te aanvaarden. Hij ziet Servië als het kleine jongetje dat op het schoolplein wordt gepest door een groep jongens die geld eisen dat het slachtoffer niet kan weigeren op straffe van een pak slaag. Servië kan weinig terug doen en als het weigert komen er sancties waar het westen geen, maar de overgrote meerderheid van de Servische bevolking wel last van zal krijgen. Brankovic, die de inhoud van het ultimatum ook niet heeft gezien, speculeert over mogelijke maatregelen en stelt dan de vraag: ‘kan het land dergelijke sancties overleven die van vijf tot tien tot twintig jaar kunnen duren? Misschien zelfs langer. Ten eerste moet men zich realiseren dat dergelijke kosten worden opgelegd aan 99% van de bevolking voor wie de aanvaarding van het ultimatum geen enkel economisch verschil maakt. Misschien verliest slechts 1% van de etnisch Servische bevolking, degenen die in Kosovo wonen, sommige rechten vanwege de niet-economische verzoeken in het EU-voorstel. Daar moet men duidelijk over zijn: afwijzing betekent inkomensverlies voor 99% van de mensen om wat, misschien illusoire, winst te bieden aan 1%.’
Kosovo
In Kosovo proberen de Amerikanen ondertussen te bemiddelen bij de uitvoering van een al sinds 2013 bestaand plan om tien gemeentes waar de Serviërs in de meerderheid zijn een beperkte autonomie te geven. Deze gemeentes hebben in totaal ruim 120.000 inwoners en beslaan iets meer dan 15% van het oppervlak van Kosovo. Het uitblijven van een overeenkomst over de reikwijdte van deze Association of Serb-Majority Municipalities is tot nu toe een belangrijk struikelblok voor ontspanning. De Albanese partij Vetevendosje van premier Albin Kurti verzet zich heftig tegen te veel autonomie voor de Servische minderheid. De Amerikanen voeren in het kader van bovengenoemd alomvattende vredesplan de druk op om tot een overeenkomst te komen.